Η βιβλιοθήκη Αικατερίνης Λασκαρίδη, των προσωπικοτήτων του νέου Ελληνισμού

Σε συνάρτηση με τις υπάρχουσες συλλογές της Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος, το Διοικητικό Συμβούλιο και η Επιστημονική Επιτροπή αποφάσισαν την οργάνωση της Ιστορικής Βιβλιοθήκης η οποία συλλέγει επιμέρους συλλογές βιβλίων σημαντικών προσωπικοτήτων των γραμμάτων και τεχνών. Οι συλλογές αυτές διατηρούν την ενότητά τους, σύμφωνα με τον συλλεκτικό προσανατολισμό του κάθε κτήτορα και το σκεπτικό ότι αυτό ενδιαφέρει τον επισκέπτη και μελετητή.

Τι είναι η Ιστορική Βιβλιοθήκη

Λειτουργία και χώροι Ιστορικής Βιβλιοθήκης

Επώνυμες Ιστορικές Συλλογές

Αναζήτηση στην Ιστορική Βιβλιοθήκη

Aπό τους θησαυρούς της ΙΒΙΑΛ: η πρώτη σελίδα της «Επιτομής των οκτώ του λόγου μερών» (1476), του Κωνσταντίνου Λάσκαρη

Το περιεχόμενό της ξεπερνά τους 240.000 τίτλους. Στις αίθουσές της, στο λαμπρά ανακαινισμένο νεοκλασικό κτίριο της οδού 2ας Μεραρχίας 36 στον Πειραιά, ο επισκέπτης θα βρει τις ιδιωτικές βιβλιοθήκες μεγάλων προσωπικοτήτων των γραμμάτων, του Κ. Θ. Δημαρά, του Εμμανουήλ Κριαρά, της Αικατερίνης Κουμαριανού, του Φίλιππου Ηλιού. Θα βρει τη «Biblioteca Graeca», τη βιβλιοθήκη του συλλέκτη Αθανασίου Οικονομόπουλου, με πρώτες εκδόσεις ελληνικών κειμένων, από τον 15ο ως τα τέλη του 19ου αιώνα, τη συλλογή βυζαντινών μελετών της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, τη βιβλιοθήκη του καθηγητή Φιλοσοφίας και ακαδημαϊκού Ιωάννη Ν. Θεοδωρακόπουλου, τη βιβλιοθήκη του ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Σβολόπουλου. Επί τρία χρόνια πραγματοποιούνταν αθόρυβα οι προσκτήσεις των συλλογών και η ανακαίνιση του κτιρίου και τώρα οι συλλογές της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη (ΙΒΙΑΛ) είναι προσβάσιμες στο κοινό και στους ερευνητές. Τη λειτουργία της θα εγκαινιάσει την Τρίτη 24 Νοεμβρίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος.

«Κατά πρώτον, οι προσωπικές βιβλιοθήκες σημαντικών ανθρώπων του πνεύματος που έχουν συγκεντρωθεί εδώ διατηρούν η καθεμιά την αυτοτέλειά της ως χωριστή ενότητα στους χώρους της Βιβλιοθήκης. Η ταυτότητα κάθε συλλογής είναι εμφανής και η χρήση της εύκολη» λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη Παναγιώτης Λασκαρίδης εξηγώντας τους λόγους που διαφοροποιούν την ΙΒΙΑΛ από άλλες βιβλιοθήκες. «Κατά δεύτερον, ορισμένες συλλογές είναι μοναδικές στον κόσμο. Λόγου χάριν, η "Biblioteca Graeca" του Αθανασίου Οικονομόπουλου, όπως διαπιστώσαμε μετά τη σύγκριση των τίτλων της συλλογής με τις αντίστοιχες συλλογές μεγάλων βιβλιοθηκών, της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, του Μονάχου, του Κέιμπριτζ, παρουσιάζει πληρότητα τίτλων πρώτων ελληνικών εκδόσεων που δεν απαντά σε άλλες βιβλιοθήκες. Είναι μια συλλογή παγκοσμίου βεληνεκούς».

Στους εξέχοντες θησαυρούς της ΙΒΙΑΛ συγκατελέγονται η πρώτη έκδοση της Επιτομής των οκτώ του λόγου μερών (1476), του Κωνσταντίνου Λάσκαρη, του πρώτου ελληνικού χρονολογημένου βιβλίου, που τυπώθηκε στο Μιλάνο από τον κρητικό τυπογράφο Δημήτριο Δαμιλά, οι Μύθοι του Αισώπου (1478), που τυπώθηκαν επίσης από τον Δαμιλά, και η πρώτη έκδοση των Απάντων (1495-1498) του Αριστοτέλη, του μοναδικού αριστοτελικού κειμένου που τυπώθηκε κατά τον 15ο αιώνα, σε πέντε τόμους, στη Βενετία, από τον Αλδο Μανούτιο.

Μεγάλο μέρος του όγκου της ΙΒΙΑΛ, περί τους 35.000 τίτλους, καταλαμβάνει η βιβλιοθήκη του εκπαιδευτικού Γεωργίου Δολιανίτη, ιδρυτή του ομώνυμου Κέντρου Σπουδών και Ερευνών, με εκδόσεις για την Ιστορία της Ελλάδας και την ιστορία του Τύπου. Εξαιρετικά σημαντικό είναι το πλούσιο αρχείο του ελληνικού, μικρασιατικού και ξένου Τύπου. Η βιβλιοθήκη του ιστορικού και διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών Τριαντάφυλλου Ε. Σκλαβενίτη, περί τους 45.000 τίτλους (κατάλογοι μοναστηριακών και δημόσιων βιβλιοθηκών, μονογραφίες λογίων της Διασποράς κ.ά.), αποτελεί έναν θησαυρό έρευνας για την κοσμική και θρησκευτική ιστορία του Γένους και την κίνηση των ιδεών στον ελληνικό χώρο από την Τουρκοκρατία και μετά.

Ανυπολόγιστη για τον μελετητή της νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι η αξία της βιβλιοθήκης του Κ. Θ. Δημαρά, περί τους 25.000 τόμους, βιβλιοθήκη εργασίας για τη συγγραφή της Ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας (1949), ενώ η λογοτεχνική παραγωγή των τελευταίων δεκαετιών εκπροσωπείται στις βιβλιοθήκες του ποιητή και κριτικού Κ. Γ. Παπαγεωργίου, του ποιητή και εκδότη Γιώργου Χρονά, της συγγραφέως Κωστούλας Μητροπούλου, της συγγραφέως παιδικής λογοτεχνίας Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, της μεταφράστριας Εϊμυ Μιμς, του δημοσιογράφου και ποιητή Γιώργου Ν. Κάρτερ. Κοντά σε αυτές και οι βιβλιοθήκες διπλωματών (Δημητρίου Σ. Αθανασόπουλου, Αχιλλέα Εξαρχου) και επιχειρηματιών (Θεμιστοκλή Βώκου, Μάνου Μαυρίδη, Χρήστου Στάθη).

«Ο όρος που αρμόζει στην ΙΒΙΑΛ είναι "Ιστορική Βιβλιοθήκη του Νέου Ελληνισμού"» σχολιάζει ο αρχιτέκτονας και ιστορικός του βιβλίου Κ. Στ. Στάικος, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Παναγιώτη Λασκαρίδη στην υλοποίηση του οράματός του. «Η συλλογή της ΙΒΙΑΛ είναι ανεκτίμητη διότι αντιπροσωπεύει όλες τις πτυχές της πνευματικής δραστηριότητας του Γένους, όταν συνειδητοποιεί, μετά την πτώση της Πόλης, ότι μια νέα τάξη πραγμάτων δημιουργείται και οι λόγιοι του Βυζαντίου θεωρούν ότι εκείνοι είναι οι μόνοι κληρονόμοι της αρχαιοελληνικής και της ορθόδοξης παράδοσης. Από τους ύμνους του Ορφέα ως τον Πλάτωνα, τη γραμματεία της ελληνιστικής εποχής και των Βυζαντινών αλλά και τη νεοελληνική έντυπη παραγωγή από τον "Απόκοπο" του Μπεργαδή ως τις ημέρες μας, η ΙΒΙΑΛ συνιστά την πληρέστερη συλλογή της διαχρονικής αυτής πνευματικής παράδοσης». Ο ίδιος έχει παραχωρήσει τη συλλογή του με εκδόσεις για την ιστορία του βιβλίου και τη θέση του ελληνικού βιβλίου στον κόσμο.

Αρχεία, ναυτιλία και έρευνα

Ερευνητικά χρυσωρυχεία είναι τα Αρχεία που φυλάσσονται στην ΙΒΙΑΛ, των Κ. Θ. Δημαρά, Αικατερίνης Κουμαριανού, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου, Γεωργίου Δολιανίτη, Κωστούλας Μητροπούλου, του δημοσιογράφου και συγγραφέα Βαγγέλη Σακκάτου, μέρος του αρχείου του Εμμανουήλ Κριαρά και των Γιώργου Χρονά, Εϊμυ Μιμς, του δημοσιογράφου και ποιητή Γιώργου Ν. Κάρτερ κ.ά.

Τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα του πλοιοκτήτη προέδρου του Ιδρύματος αντανακλώνται στη φροντίδα με την οποία έχει καταρτιστεί μια βιβλιοθήκη σχετική με τη θάλασσα, τη ναυτιλία και το ναυτικό δίκαιο (αλιευτική συλλογή του Κωνσταντίνου Λασκαρίδη, βιβλιοθήκη και αρχείο του ναυάρχου Χρήστου Ντούνη, ενδεικτική βιβλιογραφία της συλλογής του ναυάρχου Νέλσον, βιβλιοθήκη Ναυτικού Δικαίου του καθηγητή Leo Delwaide, συλλογή Βρετανικής Νομολογίας Ναυτικού Δικαίου), καθώς και στην εκτεταμένη προσωπική του συλλογή περιηγητικών εκδόσεων.

Ο κατάλογος της βιβλιοθήκης και το περιεχόμενο των Αρχείων είναι ήδη προσβάσιμα μέσω Διαδικτύου και η ΙΒΙΑΛ έχει ξεκινήσει συνεργασία με άλλους φορείς για τη συγκρότηση συλλογικού καταλόγου ναυτιλιακών βιβλιοθηκών.

«Η ΙΒΙΑΛ εμπλουτίζεται διαρκώς με νέες συλλογές με σκοπό να εξελιχθεί σε ένα κέντρο μελέτης του Ελληνισμού» δηλώνει στο «Βήμα» ο Παναγιώτης Λασκαρίδης. Μετά την πρόσφατη υπογραφή συμφωνίας με το Πανεπιστήμιο Τσίνγκουα του Πεκίνου, όπου θα δημιουργηθεί Εδρα Μαριλένας Λασκαρίδη - Κλασικών και Νεοελληνικών Σπουδών, τα γεγονότα δείχνουν ότι το Ιδρυμα «Αικατερίνη Λασκαρίδη» εργάζεται μεθοδικά για τη δημιουργία υποδομών που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη των ελληνικών σπουδών στην Ελλάδα και στον κόσμο.

***

Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη (2ας Μεραρχίας 36 και Ακτή Μουτσοπούλου, Πειραιάς). Οι κατάλογοι της βιβλιοθήκης και των Αρχείων είναι προσβάσιμοι στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.laskaridou.gr/istoriki-vivliothiki-tou-idrimatos-ekaterinis-laskaridi/

"Αποκαθήλωση" της Ρένας Πετροπούλου Κουντούρη

επιμέλεια στήλης Βιβή Γεωργαντοπούλου

ΔΙΗΓΗΜΑ

Και μετά το σαν ελάχιστη απότιση φόρου τιμής αφιέρωμα του Cantus Firmus στον τρισμέγιστο διηγηματογράφο μας Δημοσθένη Βουτυρά, τι ; Τι θα μπορούσε να ακολουθήσει στην συνέχεια σε τούτη την νιογέννητη στήλη με τον σκανταλιάρικο τίτλο ΔΙΗΓΗΜΑ; Καινούργια αφιερώματα; Κριτικές παρουσιάσεις διηγημάτων;Και αν ναι,παλιότερων ή σημερινών;Ή μήπως και τα δυο με μια τακτικότητα ανά εβδομάδα, ας πούμε;

Έσπαγα το κεφάλι μου κι αναρωτιόμουν.Μα όσο το παίδευα τόσο πιο ξεκάθαρο γινόταν: η στήλη αυτή πρέπει να γίνει χωράφι για να φυτρώσουν ελεύθερα νέοι σπόροι.Η χωρίς τυμπανοκρουσίες δημοσίευση  των διηγημάτων  εκείνων όλων των ανθρώπων που υπηρετούν την μικρή φόρμα με σεμνότητα και ανεξάρτητα από το αν είναι έμπειροι γραφιάδες ή άγουρα ταλέντα ο μόχθος τους είναι αποτέλεσμα της αγάπης τους για το είδος,μου φάνηκε ως η καλύτερη επιλογή.

Την αρχή την κάνει σήμερα η Ρένα Πετροπούλου Κουντούρη - έμπειρη,ταλαντούχα και σεμνή   συγγραφέας-με το μεστό και ουμανιστικό διήγημά της «Αποκαθήλωση».

                                                                                                                                                        Β.Γ.

Αποκαθήλωση

Πήρε μια βαθιά ανάσα, κοιτώντας κατευθείαν μπροστά, σίγουρη, αδιάφορη, παγερή μέσα στα μαύρα της γυαλιά, ντυμένη από κορφής με ρούχα που μαρτυρούν οικονομική ευμάρεια, και μ’ έναν αέρα αυθάδειας, που χαρίζει το θράσος, αλλά και το χρήμα, πλήρωσε με πιστωτική κάρτα στο ταμείο ένα μαγιό τυρκουάζ. Υπέγραψε στα γρήγορα την απόδειξη, κράτησε το αντίγραφο και, ευχαριστώντας τυπικά, άρπαξε τη σακούλα με το μαγιό και βγήκε έξω από το γεμάτο με γυναίκες κατάστημα, αφήνοντας πίσω της πωλήτριες κι αφεντικό εντυπωσιασμένους στο πέρασμά της. Η καρδιά της, κυριολεκτικά τρελαμένη από την αγωνία που είχε ορμήσει και κατέκλυζε κάθε ίνα του κορμιού της, είχε στήσει χορό στο στήθος της, που ασφυκτιούσε στριμωγμένο μέσα στο ολοκαίνουργιο πολύχρωμο και πανάκριβο σουτιέν· αυτό που με ταχυδακτυλουργική ταχύτητα είχε μόλις σουφρώσει από το δοκιμαστήριο του καταστήματος εσωρούχων.

Δεν είναι σίγουρη ακόμα ότι κι αυτή τη φορά τα κατάφερε. Το κορμί της στητό, ισορροπώντας με άνεση πάνω σε πανύψηλα τακούνια, τη μετέφερε έξω στο πεζοδρόμιο μόνο του. Υπακούοντας προφανώς στη μυστική φωνή που κάθε φορά που εκείνη μεταμορφώνεται σε μιαρή κλέφτρα, σατανικά λες, τη διατάζει: «Έλα, μην το σκέφτεσαι… είναι τόσο εύκολο, κάν’ το. Πάρ’ το, το θέλεις τόσο, σου αρέσει, το ποθείς. Κλέψ’ το! Τώρα!»

Τα χέρια της υπακούουν τυφλά, το μυαλό της δε σκέφτεται τίποτα, δε συμμετέχει, νεκρώνεται, μέχρι να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο. Το κλεμμένο αντικείμενο συνήθως μεταφέρεται σε σακούλες ή στην τσάντα της, διπλωμένο ξανά και ξανά για να χωρέσει ή άτσαλα χωμένο, με ετικέτες ή χωρίς, αφού πολλές φορές από τη λύσσα της τις κόβει με τα δόντια, ή πάλι σε σπάνιες περιπτώσεις, όπως σήμερα π.χ., φορεμένο κατευθείαν απάνω της. Δεν την ενδιαφέρει αν το εκάστοτε αντικείμενο του πόθου της είναι φτηνό ή ακριβό, σημασία γι’ αυτήν έχει να το κλέψει. Σημασία έχει η πράξη. Ρισκάρει συνεχώς, χωρίς να σκέφτεται το κόστος, αν κάποτε την πιάσουν. Εξευτελισμός, διασυρμός, αστυνομία, δικαστήρια, ντροπή, ενοχές, στέρηση της οικογενειακής της γαλήνης, αναξιοπιστία, η ρετσινιά που θα τη συνοδεύει στο εξής, η περιφρόνηση απ’ όλους…

Προς το παρόν, εισπράττει περιφρόνηση για τις πράξεις της, από τον ίδιο της τον εαυτό, όταν συνέρχεται απ’ το λήθαργο και πνίγεται στις τύψεις.

Η επίγνωση της κατάστασής της συνοδεύεται από εύλογο φόβο. Πίσω απ’ τον τρόμο υπάρχει θυμός που δεν ανακουφίζει.

Έχει άφθονα ρούχα, εσώρουχα και παπούτσια. Η προσωπική της ματαιοδοξία φυλακίζεται σε δύο τεράστιες ντουλάπες, ασφυκτικά γεμάτες με αντικείμενα άχρηστα τις περισσότερες φορές. Συχνά πολλά απ’ αυτά δεν προλαβαίνει καν να τα φορέσει. Δεν της λείπουν τα χρήματα. Στο πορτοφόλι της πάντα μεταφέρει τρεις πιστωτικές κι αρκετά μετρητά . Αφού λοιπόν μπορεί κάλλιστα να πληρώσει το αντίτιμο, τότε γιατί το κάνει; Γιατί το κάνει, αφού σχεδόν πάντα το μετανιώνει; Έχει αναρωτηθεί πολλές, μα πάρα πολλές φορές. Στη συγκεκριμένη ερώτηση όμως αδυνατεί ν’ απαντήσει.

Η αρρώστια της είναι ένας τόπος εξορίας.

Συνέχεια εδώ 

Βάλτερ Πούχνερ

Γεννήθηκε στη Βιέννη το 1947. Σπούδασε Επιστήμη του Θεάτρου (Θεατρολογία) στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και το 1972 απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής, με μια εργασία για το νεοελληνικό θέατρο σκιών. Το 1977 ανακηρύχθηκε υφηγητής, στο ίδιο Πανεπιστήμιο, με μια διατριβή για τη γέννηση το θεάτρου στον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό. Από τότε έχει εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα, συνεχίζει όμως να διδάσκει για 30 χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης σε μορφή εντατικών μαθημάτων. Το 1975 παντρεύεται την παιδίατρο Α. Μαλαμίτση. Διδάσκει επί δώδεκα χρόνια ιστορία θεάτρου στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το 1987 εκλέγεται Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας στο Ρέθυμνο. Παράλληλα διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής (Gastordinarius) στο Πανεπιστήμιο του Graz της Αυστρίας στην έδρα της Ethnologia Europaea (1985-86, 1988). Από το 1989 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στην αρχή στο Τμήμα Φιλολογίας και από το 1991 στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, στο οποίο έχει διατελέσει πρόεδρος και αναπληρωτής πρόεδρος. Έχει μετακληθεί πολλές φορές ως επισκέπτης καθηγητής σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια. Το 1994 εκλέγεται αντεπιστέλλον μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, το 1995 διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής στο Ινστιτούτο Βυζαντινολογίας και Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Το 2001 παρασημοφορείται για τις επιστημονικές του επιδόσεις με την ανώτατη διάκριση του “Αυστριακού Σταυρού Τιμής για την Επιστήμη και την Τέχνη”. Το 2002 εκλέγεται Πρώτος Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, αξίωμα που κατέχει έως σήμερα. Το 1996/97, 1999/2000 και 2003/06 τελεί γενικός συντονιστής των Επιτροπών Κρίσεως του Α´, Β´, και Γ´ Διεθνούς Θεατρικού Διαγωνισμού του Ωνασείου Ιδρύματος. Έχει δημοσιεύσει περί τα 80 βιβλία, πάνω από 300 μελέτες και γύρω στις 1000 βιβλιοκρισίες και βιβλιοπαρουσιάσεις. Χώρος των ερευνητικών του ενδιαφερόντων είναι η ιστορία και θεωρία του ελληνικού, μεσογειακού και βαλκανικού θεάτρου, η συγκριτική λαογραφία, οι βυζαντινές και νεοελληνικές σπουδές, φιλολογικά και ιστορικά θέματα, η έκδοση κειμένων, καθώς και η θεωρία του θεάτρου και του δράματος.

Έργα

Das neugriechische Schattentheater Karagiozis, 1975, σελ. 250, 30 εικ.

Brauchtumserscheinungen im griechischen Jahreslauf und ihre Beziehungen zum Volkstheater, Wien 1977, σελ. 437, 28 εικ., χάρτες κτλ.

Eυρωπαϊκή Θεατρολογία, Aθήνα, 1984, σελ. 557.

Iστορικά νεοελληνικού θεάτρου, Aθήνα 1984, σελ. 221

M. I. Manusakas/W. Puchner, Die vergessene Braut. Bruchstücke einer unbekannten kretischen Komödie des 17. Jahrhunderts in den griechischen Märchenvarianten vom Typ AaTh 313c, Wien 1984. (Sitzungsberichte der phil.-hist. Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, vol. 436), σελ. 232, 4 χάρτες.

Σημειολογία του θεάτρου, Aθήνα 1985, σελ. 122.

Θεωρία του λαϊκού θεάτρου, Aθήνα 1985 (Λαογραφία, παράρτημα 9), σελ. 160.

Oι βαλκανικές διαστάσεις του Kαραγκιόζη, Aθήνα 1985, σελ. 109.

Eλληνική Θεατρολογία, Aθήνα 1988, σελ. 492.

Λαϊκό θέατρο στην Eλλάδα και στα Bαλκάνια. Συγκριτική μελέτη, Aθήνα 1989, σελ. 402.

Mελετήματα θεάτρου. Tο Kρητικό θέατρο, Aθήνα 1991, σελ. 613.

Studien zum Kulturkontext der liturgischen Szene. Lazarus und Judas als religiöse Volksfiguren in Bild und Brauch, Lied und Legende Südosteuropas, Wien 1991, 2 τόμ., σελ. 397 (4ο) (Österreichische Akademie der Wissenschaften, philosophisch-historische Klasse, Denkschriften, vol. 216)

Tο θέατρο στην Eλλάδα. Mορφολογικές επισημάνσεις, Aθήνα 1992, σελ. 405.

H ιδέα του Eθνικού θεάτρου στα Bαλκάνια του 19ου αιώνα, Aθήνα 1993, σελ. 264.

Bαλκανική Θεατρολογία, Aθήνα 1994, σελ. 362.

Historisches Drama und gesellschaftskritische Komödie in den Ländern Südosteuropas im 19. Jahrhundert, Frankfurt/Μ. etc. 1994, σελ. 155.

Βυζαντινά θέματα της ελληνικής λαογραφίας, Aθήνα 1994 (Λαογραφία, παράρτημα 11), σελ. 157.

Aνιχνεύοντας τη θεατρική παράδοση, Aθήνα 1995, σελ. 462.

O Παλαμάς και το θέατρο, Aθήνα 1995, σελ. 835.

Δραματουργικές αναζητήσεις, Αθήνα 1995, σελ. 390.

Φιλολογικά και θεατρολογικά ανάλεκτα, Aθήνα 1995, σελ. 469.

Studien zum griechischen Volkslied, Wien 1996, σελ. 319.

Kείμενα και αντικείμενα, Aθήνα 1997, σελ. 514.

Akkommodationsfragen, München 1997, σελ. 185, 10 εικ.

O Kωνσταντίνος Xρηστομάνος ως δραματογράφος, Αθήνα 1997, σελ. 384.

Hρώδης ή H σφαγή των νηπίων, Aθήνα 1998 (Παράβασις, παράρτημα: κείμενα 1), σελ. 221, 4 πίν.

Φαινόμενα και Nοούμενα, Aθήνα 1999, σελ. 421.

Griechisches Schuldrama und religiöses Barocktheater im ägäischen Raum zur Zeit der Türkenherrschaft (1580-1750), Wien 1999 (Philosophisch-historische Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Denkschriften, vol. 377), σελ. 182 (4o)

H πρόσληψη της γαλλικής δραματουργίας στο νεοελληνικό θέατρο (17ος 20ός αιώνας), Aθήνα 1999, σελ. 219.

Mαζί με τον Nικόλαο M. Παναγιωτάκη (†): H τραγέδια του Aγίου Δημητρίου, Hράκλειο 1999, σελ. XII, 331.

Διάλογοι και διαλογισμοί, Aθήνα 2000, σελ. 356

Theatrum mundi, Aθήνα 2000, σελ. 303.

Mαζί με τον Mανούσο I. Mανούσακα: Aνέκδοτα στιχουργήματα του θρησκευτικού θεάτρου του IZ’ αιώνα, έργα των ορθόδοξων Xίων κληρικών Mιχ. Bεστάρχη, Γρηγ. Kονταράτου, Γαβρ. Προσοψά, Aθήνα 2000, σελ. 411, 4 πίνακες

Eίδωλα και ομοιώματα, Aθήνα 2000, σελ. 269.

O μίτος της Aριάδνης, Aθήνα 2001, σελ. 485.

Γυναικεία δραματουργία στα χρόνια της Eπανάστασης. Mητιώ Σακελλαρίου, Eλισάβετ Mουτζάν-Mαρτινέγκου, Eυανθία Kαΐρη, Aθήνα 2001, σελ. 299.

H γλωσσική σάτιρα στην ελληνική κωμωδία του 19ου αιώνα, Aθήνα 2001, σελ. 447.

Kαταπακτή και υποβολείο, Aθήνα 2002, σελ. 294.

O Γεώργιος Bιζυηνός και το αρχαίο θέατρο. Λογοτεχνία και λαογραφία στην Aθήνα της μπελ επόκ, Aθήνα 2002, σελ. 301.

Mαζί με τον Raymond L. Burt, Friedrich Salomo Krauss, Volkserzählungen der Südslaven: Märchen und Sagen, Schwänke, Schnurren und erbauliche Geschichten. Wien etc. 2002, σελ. 700, 18 εικ.

Aναγνώσεις και ερμηνεύματα, Aθήνα 2002, σελ. 327.

O μαγικός κόσμος της υπερλογικού στα θεατρικά έργα του Παύλου Mάτεσι, Aθήνα, 2003.

Kλίμακες και διαβαθμίσεις, Aθήνα 2003, σελ. 292.

H σύγκρουση των φύλων στον αρχετυπικό κόσμο της Mαργαρίτας Λυμπεράκη, Aθήνα 2003, σελ. 252.

Aπό τη θεωρία του θεάτρου στις θεωρίες του θεατρικού. Eξελίξεις στην επιστήμη του θεάτρου στο τέλος του 20ού αιώνα, Aθήνα 2003, σελ. 505

Ράμπα και παλκοσένικο, Αθήνα 2004, σελ. 536.

Ποίηση και μύθος στα θεατρικά έργα του Βασίλη Ζιώγα, Αθήνα 2004, σελ. 415.

Η Κύπρος των Σταυροφόρων και το θρησκευτικό θέατρο του Μεσαίωνα, Λευκωσία 2004, σελ. 314.

Η μορφή του γιατρού στο νεοελληνικό θέατρο, Αθήνα 2004, σελ. 216.

Σχόλια και σχολαστικά. Κριτικές στην ανάλυση, ερμηνεία και εκδοτική θεατρικών κειμένων, Αθήνα 2005, σελ. 330.

Πορείες και σταθμοί, Αθήνα 2005, σελ. 363.

Γραφές και σημειώματα, Αθήνα 2005, σελ. 214.

Συνοχές και ρήγματα. Κριτική της θεατρικής ιστοριογραφίας, Αθήνα 2005, σελ. 815.

Σταθμίσεις και ζυγίσματα, Αθἠνα 2006, σελ. 355.

Μνείες και μνήμες, Αθήνα 2006, σελ. 597.

Ανθολογία νεοελληνικής δραματουργίας, τόμ. Α´-B´, Αθήνα, ΜΙΕΤ 2006, σελ. 529+889.

Beiträge zur Theaterwissenschaft Südosteu- ropas und des mediterranen Raums, vols. 1-2, Wien etc. 2006/07, σελ. 356+444.

The Crusader Kingdom of Cyprus . A Theatre Province of Medieval Europe?, Athens, Academy of Athens 1996, σελ. 314, 12 pl.

Τα Σούτσεια. Ήτοι ο Παναγιώτης Σούτσος εν δραματικοίς και θεατρικοίς πράγμασι εξεταζόμενος. Μελέτες σην Ελληνική Ρομαντική Δραματουργία 1830-1850, Αθήνα 2007, σελ. 594.

Συμπτώσεις και αναγκαιότητες, Αθήνα 2008, σελ. 320.

Πρώιμος ηθογραφικός νατουραλισμός στο επτανησιακό λαϊκὀ θέατρο. “Κακάβα”, η κωμωδία του ζακυνθινού Πατσά (1834), Αθήνα, 2008 (Παράβασις, παράρτημα: κείμενα [2]) σελ. 111.

“Παλαιά και Νέα Διαθήκη”. Ανώνυμο κρητικό ποίημα. Σχόλια και παρατηρήσεις, Βενετία 2009, σελ. 410.

Θεωρητική Λαογραφία, Αθήνα 2009, σελ. 691.

Συγκριτική Λαογραφία Α΄. Έθιμα και τραγουδιά της Μεσογείου και της Βαλκανικής, Αθήνα 2009, σελ. 362.

Συγκριτική Λαογραφία Β΄. Δημώδη βιβλία και λαϊκά θεάματα στη Χερσόνησο του Αίμου, Αθήνα 2009, σελ. 252.

Toπία ψυχής και μύθοι πολιτείας. Το θεατρικό σύμπαν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Αθήνα 2010, σελ. XVIII+961 (4o), 124 εικ.

Ιστορική Λαογραφία. Η διαχρονικότητα των φαινομένων, Αθήνα 2010, σελ. 750.

Kοινωνιολογική Λαογραφία. Ρόλοι – συμπεριφορές – αισθήματα, Αθήνα 2010, σελ. 422.

Θεωρητικά θεάτρου. Κριτικές παρατηρήσεις στις θεωρίες του θεατρικού φαινομένου. Η σημειωτική μέθοδος – Η ανθρωπολογική μέθοδος – Η φαινομενολογική μέθοδος, Αθήνα 2010, σελ. 623.

Τόποι και τρόποι του δράματος. Δέκα θεατρολογικά μελετήματα, Αθήνα 2011, σελ. 206.

Με τη συνεργασία του Μ. Βαρβούνη: Greek Folk Culture. A Bibliography of Literature in English, French, German, and Italian on Greek Folk Culture in Greece, Cyprus, Asia Minor (before 1922) and the Diaspora (up to 2000). Compiled and edited by Walter Puchner, with the collaboration of Manolis Varvounis, Athens 2011 (Laographia. Bulletin of the Hellenic Laographic Society, Supplement 15), σελ. 732.

Μια Εισαγωγή στην Επιστήμη του Θεάτρου, Αθήνα 2011, σελ. 319.

Δοκίμια λαογραφικής θεωρίας, Αθήνα 2011, σελ. 374

και εδώ

Ελληνικό θέατρο σκιών – Άυλη πολιτιστική κληρονομιά

ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Πηγή:http://www.centrodeestudiosbnch.com/gr/teatro

Ελληνικό θέατρο σκιών – Άυλη πολιτιστική κληρονομιά

(Προς τιμήν του Βάλτερ Πούχνερ)

Yπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO

Το συνέδριο πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Αρχείο /Βάση Δεδομένων του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, το οποίο υλοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και του Ιδρύματος Κόσμος εν Αρμονία.

1η εγκύκλιος     2η εγκύκλιος     3η εγκύκλιος

Πρόγραμμα συνεδρίου    Αφίσα συνεδρίου

Αίτηση παρακολούθησης 

Έκθεση: Το θέατρο σκιών στην Ελλάδα

Το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών της Γρανάδας (Κ.Β.Ν.Κ.Σ.)

[www.centrodeestudiosbnch.com] και η Ερευνητική Ομάδα του Πανεπιστημίου Γρανάδας:

“Estudios de la civilización griega medieval y moderna” (HUM 728 ), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών, την Ισπανική Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών και το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, οργανώνουν στην Αθήνα, στις 27 και 28 Νοεμβρίου 2015, Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέµα «Ελληνικό θέατρο σκιών - Άυλη πολιτιστική κληρονομιά».

Το συνέδριο αφιερώνεται στον καθηγητή Walter Puchner, διαπρεπή θεατρολόγο και μελετητή του ελληνικού θεάτρου σκιών, και καλύπτει όλες τις πτυχές του νεοελληνικού πολιτισμού που επηρεάστηκαν από το ίδιο κατά τη διάρκεια της ιστορίας του. Συνεπώς, περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσµα γνωστικών πεδίων: θεατρολογία, φιλολογία, αρχειονομία, μουσειολογία, κοινωνιολογία, ανθρωπoλογία, γλωσσολογία, ιστορία, ιστορία της τέχνης, εκπαίδευση, μουσικολογία, κ.λπ.

Οι εργασίες του συνεδρίου θα διεξαχθούν στην αίθουσα συνεδριάσεων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Πλατεία Κολολοτρώνη, Σταδίου 12, Αθήνα).

Ως τελευταία ημερομηνία για τη δήλωση συμμετοχής και αποστολής της περίληψης των ανακοινώσεων ορίζεται η 30η Μαΐου 2015
Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. συνημμένο και http://www.centrodeestudiosbnch.com/gr/teatro

Συνέδριο με θέμα την Ελληνική Λογοτεχνική Κριτική αφιερωμένο στη μνήμη του Παναγιώτη Μουλλά

Διακεκριμένη μορφή των Νεοελληνικών Γραμμάτων, ο Παναγιώτης Μουλλάς έφυγε από τη ζωή στις 11 Σεπτεμβρίου του 2010, σε ηλικία 75 ετών. Η σταδιοδρομία του αναπτύχθηκε συστηματικά μέσα από επιτυχημένες επιλογές, οι οποίες τον οδήγησαν από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, στην Αθήνα, και από εκεί στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Από το 1977 και έπειτα ο Μουλλάς εργάστηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 

Το πλούσιο επιστημονικό του έργο παρουσιάζει πολλές όψεις, με κύριους πάντως θεματικούς άξονες την λογοτεχνική κριτική, την ιστορία της λογοτεχνίας, την ιστορία των ιδεών, τον αυτοβιογραφικό λόγο, κ.ά. Το ενδιαφέρον του για τη λογοτεχνική κριτική αποτυπώθηκε άλλωστε νωρίς, ήδη στη διατριβή του, που είχε θέμα τους ποιητικούς διαγωνισμούς του Πανεπιστημίου Αθηνών (1851-1877), αλλά και σε μεταγενέστερες δημοσιεύσεις, η πιο γνωστή από τις οποίες είναι το βιβλίο του Η Δέκατη Μούσα. 

Πολλά είναι τα έργα που δημοσίευσε ο Παναγιώτης Μουλλάς, έργα τα οποία έχουν καταξιωθεί στα ελληνικά Πανεπιστήμια, όπως και στο εξωτερικό, και αποτελούν πολύτιμη συνεισφορά στην επιστήμη της Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα βιβλία: 

 Για τη μεταπολεμική μας πεζογραφία. Κριτικές καταθέσεις 

 Ο λόγος της απουσίας. Δοκίμιο για την επιστολογραφία με σαράντα ανέκδοτα γράμματα του Φώτου Πολίτη (1908-1910) 

 Ο χώρος του εφήμερου. Στοιχεία για την παραλογοτεχνία του 19ου αιώνα 

 Γ.Μ. Βιζυηνός, Νεοελληνικά Διηγήματα , επιμέλεια Παν. Μουλλάς 

 Γ.Μ. Βιζυηνός, Στους δρόμους της λογιοσύνης. 

Κείμενα γνώσης, θεωρίας και κριτικής, φιλολογική επιμέλεια Παν. Μουλλάς Ο Παναγιώτης Μουλλάς έλαβε, για την όλη δράση του, το βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας, το έτος 2001. 

Οι μαθητές του, μεγαλύτεροι και νεότεροι, εργάζονται με υπευθυνότητα και επιτυχία, εμβαθύνοντας σε ποικίλους κλάδους της Νεοελληνικής Φιλολογίας, ακολουθώντας τους δρόμους σκέψης που άνοιξε ο δάσκαλός τους.

 Το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ., και ειδικότερα η Βιβλιοθήκη, δέχθηκε, σε δύο συμπληρωματικές δωρεές, που πραγματοποιήθηκαν κατά το 2012 και 2013, το πλήρες ‘σώμα’ της λογοτεχνικής και επιστημονικής βιβλιοθήκης του Καθηγητή Παναγιώτη Μουλλά, συνοδευόμενο από τεκμήρια της επιστημονικής του σταδιοδρομίας, καθώς και τμήμα της επίπλωσης του γραφείου του. Η δωρεά αυτή, η οποία εστάλη στο Τμήμα μας χάρη στον κληρονόμο του Μουλλά, Καθηγητή της EHESS (Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales) των Παρισίων Γιάννη Τσιώμη, αποτελεί πολύτιμη ενίσχυση για τη βιβλιοθήκη μας.

Ανταποκρινόμενοι στην κίνηση αυτής της δωρεάς, αποφασίσαμε να διοργανώσουμε Συνέδριο αφιερωμένο στη μνήμη του Παναγιώτη Μουλλά, με θέμα την ‘Ελληνική Λογοτεχνική Κριτική’, κλάδο της φιλολογικής επιστήμης, αλλά και σημαντικό τμήμα της γραμματείας μας, τον οποίον θεράπευσε συστηματικά ο τιμώμενος. Στο Συνέδριο αυτό θα συμμετάσχουν καθηγητές ελληνικών πανεπιστημίων, μαθητές ή συνεργάτες του Παναγιώτη Μουλλά, οι οποίοι δραστηριοποιούνται με επιτυχία στον συγκεκριμένο κλάδο, αλλά και κριτικοί, οι οποίοι ασκούν την κριτική στις μέρες μας, μέσα από εφημερίδες και περιοδικά. Επιπλέον, θα συνεισφέρουν με ανακοινώσεις τους νέοι ερευνητές του Τμήματός μας. 

Το Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί το τριήμερο μεταξύ 4-6 Δεκεμβρίου του 2015, στην έδρα του Τμήματος, στην Πανεπιστημιούπολη της Κομοτηνής. Καλούμε τους αγαπητούς συναδέλφους και τους φοιτητές μας, προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς, να ενισχύσουν με την παρουσία τους το συνέδριό μας στην μνήμη του Παναγιώτη Μουλλά. 

Η οργανωτική επιτροπή. 

Βασιλική Κοντογιάννη 

λισάβετ Αρσενίου 

Νίκος Μαυρέλος 

Σοφία Βούλγαρη

http://helit.duth.gr/conferences/announcements/Τελικό%20Πρόγραμμα%20Μουλά.pdf

Αφιέρωμα στο έργο και την πολιτεία του Μανόλη Αναγνωστάκη

Την Τετάρτη 9 Δεκεμβρίου 2015, και ώρα 19.00, θα πραγματοποιηθεί αφιέρωμα στο έργο και την πολιτεία του Μανόλη Αναγνωστάκη, με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από το θάνατό του. Η εκδήλωση θα γίνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (αίθ. Δημήτρης Μητρόπουλος).

Θα μιλήσουν, για την ποίηση του Αναγνωστάκη, ο ποιητής και δοκιμιογράφος Διονύσης Καψάλης, για τη λογοτεχνική κριτική του, ο ποιητής και κριτικός Νάσος Βαγενάς, για την υπόλοιπη συγγραφική δραστηριότητά του, ο μελετητής λογοτεχνίας Γιώργος Ζεβελάκης, ενώ για τις συνεντεύξεις που είχε δώσει, ο σκηνοθέτης και πεζογράφος Λάκης Παπαστάθης.

Συντονίζει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, συγγραφέας

Με την επιμέλεια του Νάσου Βαγενά

«Μάρμαρα στη μέση» του Δημήτρη Νόλλα

γράφει και επιμελείται η Διώνη Δημητριάδου

Μια προσέγγιση στο μυθιστόρημα «Μάρμαρα στη μέση» του Δημήτρη Νόλλα,

εκδόσεις Ίκαρος

Η αληθοφάνεια της μυθοπλασίας είναι ένας στόχος προς επίτευξη για κάθε εργάτη της λογοτεχνίας, στην προσπάθεια να ισοσταθμιστεί ο μύθος με την αλήθεια, το ψέμα με  τη ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής. Υπάρχουν οπωσδήποτε πολλοί τρόποι να αποτυπωθεί αυτή η μεταμόρφωση του επινοημένου σε φαινομενικά υπαρκτό. Άλλοτε είναι διακριτά τα ρούχα της μεταμφίεσης άλλοτε πιο δυσδιάκριτα. Πόσο σπάνια, όμως, συναντάμε την αρχική πρόθεση του συγγραφέα -εκεί στις αρχικές αράδες- πως πρόκειται «για την αληθοφάνεια και το ρεαλισμό»;

Κι αν αυτή η δήλωση κρύβει κάτι το κοινότοπο για τον προσεκτικό αναγνώστη της λογοτεχνίας, μια κοινή παραδοχή, ας πούμε, ένα κοινό μυστικό, που του επιτρέπει να βυθίζεται στις σελίδες ενός μυθιστορήματος με την ψευδαίσθηση της επινοημένης αλήθειας  των γεγονότων, πόσο θα ξαφνιαστεί στην προκειμένη περίπτωση, όταν στις πρώτες δέκα σελίδες θα μείνει εκστατικός μπροστά στη περιγραφή μιας τοιχογραφίας, που ξεδιπλώνει τις απίστευτες λεπτομέρειές της σε διαστάσεις έξι μέτρα πλάτος, τρία ύψος; Μια αφηγημένη πλοκή που μοιράζεται στα δύο, απεικονίζοντας στο ένα μέρος το κίνημα των Ζηλωτών, στη Θεσσαλονίκη(1342-1349), και στο άλλο το κίνημα των Αναβαπτιστών, στα 1535. Δύο στασιαστικά κινήματα, με θεολογική αφορμή και κοινωνικές διαστάσεις. Ποια ενδόμυχη σκέψη του καλλιτέχνη τον ώθησε στο ταυτόχρονο της παρουσίας αυτών των δύο σκηνών (με πρόταξη μάλιστα του υστερόχρονου κινήματος των Αναβαπτιστών, σαν να θέλει να τονίσει τον κάπως πρωτόγονο χαρακτήρα του σε σχέση με αυτό των Ζηλωτών), γιατί όλο αυτό να απαθανατιστεί στον τοίχο μιας ταβέρνας στο Μύνστερ της Γερμανίας;

Έχει νόημα εδώ να ανιχνεύσουμε την αλήθεια των πραγμάτων πίσω από τις ζωγραφικές απεικονίσεις που επιχείρησε ο δημιουργός αυτής της τοιχογραφίας, ο Αρίστος Καραμπίνης; Ο συγγραφέας θα μας προλάβει:

«Ο δημιουργός τους είχε αποφασίσει να ζωγραφίσει και να αναδείξει πράγματα και ανθρώπους, όχι όπως ήταν, αλλά όπως θα έπρεπε να ήταν, προκειμένου να χρησιμεύσουν ως υπόδειγμα αρετής των επερχομένων. Αρκεί το έργο να μην ξεπέσει σε μαλθακό κι ακαλλιέργητο αναγνώστη…

…η τέχνη της αλήθειας, όπως και η αληθινή ζωή, απεχθάνονται το στερεότυπο»

Έτσι μας ανοίγει τον κόσμο του νέου του βιβλίου «Μάρμαρα στη μέση» ο Δημήτρης Νόλλας, δεύτερου μέρους (μετά το «Ταξίδι στην Ελλάδα») μιας τριλογίας υπό τον γενικό τίτλο «Δύσκολοι καιροί».

Ο ήρωας αυτού του δεύτερου μέρους, ο Αρίστος  Καραμπίνης, ζωγράφος της επιβλητικής τοιχογραφίας αλλά και συγγραφέας ενός μυθιστορήματος με τον παράδοξο τίτλο «999», που αποτυπώνει τις μέρες που χρειάστηκε για να το γράψει. Μέσα απ’ αυτό θα δούμε τον «βίο και την πολιτεία» των υπολοίπων προσώπων που δένουν τη ζωή τους με τη δική του. Διαβάζουμε έτσι ένα μυθιστόρημα μέσα σ’ ένα άλλο. Κι αυτή είναι άλλη μια υπονόμευση της αληθοφάνειας από τον συγγραφέα. Σαν να μας αποκαλύπτει ότι όλα όσα γράφονται από το λογοτεχνικό του ετερώνυμο είναι απολύτως μυθοπλαστικά. Το μυθιστόρημα απεκδύεται το αληθοφανές  του περίβλημα.

Μπορεί ένα λογοτεχνικό είδος να υπεισέρχεται μέσα σ’ ένα άλλο; Πώς ο μυθιστοριογράφος χειρίζεται το θέμα του δοκιμιακά ξεφεύγοντας από το πλαίσιο της πλοκής για να σχολιάσει τα πρόσωπα, την ιστορία αλλά και τη γραφή του την ίδια; Αυτό ακριβώς γίνεται σε μερικά σημεία της ιστορίας, εκεί που ο συγγραφέας παρεμβαίνει και από παντογνώστης αφηγητής μετατρέπεται σε υπερκειμενικό πρόσωπο υποδεικνύοντας, φωτίζοντας, εξηγώντας και καθοδηγώντας τον αναγνώστη.

Τα πρόσωπα που μπερδεύουν τις προσωπικές τους ιστορίες με τα κοσμοϊστορικά γεγονότα στην Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του 1990, συνιστούν ένα θίασο απίθανων χαρακτήρων, ο μικρόκοσμος των οποίων παλεύει να συνταιριάξει τα βήματά του με τον κόσμο που καταρρέει. Οι επιδιώξεις τους, οι διαμάχες τους, οι απατεωνιές τους, οι μηχανορραφίες τους, η αλήθεια του καθενός απ’ αυτούς σε αρμονία με την απώλεια του ονείρου στον σοσιαλιστικό κόσμο, με την αυγή μιας άλλης πραγματικότητας που καταξιώνει τη μικρότητα και την κουτοπονηριά. Πρώην κομμουνιστές, μαφιόζοι τώρα, ο Κοζάκος-Καζάκος που για όλα έχει μια τιμή, η Ουρανία που θα αναζητήσει τη λύτρωση σε φιλανθρωπίες και μοναστήρια, απογοητευμένη από την υποκρισία των άλλων και διεκδικώντας τη διαφορετικότητά της, μέσα από διαχρονικές αλήθειες.

«τα λόγια εκείνου του παραγνωρισμένου σοφού της Ανατολής από μάνα Αρμένισσα και κατά το ήμισυ Έλληνα απ’ την πλευρά του Πόντιου πατέρα του, που δίδασκε πως ό,τι δωρίζεις είναι δικό σου για πάντα και πως ό,τι δικό σου κρατάς σφιχτά προόρισται να πεθάνει μαζί σου. Αυτό που χάρισες θα μνημονεύει το όνομά σου εις τον αιώνα, διότι αυτός που το αποδέχτηκε το κουβαλάει πάνω του σαν μυστικό τρομερό που όσο βαθιά κι αν το καταχωνιάζει δεν μπορεί ποτέ να το ξεχάσει. Ακόμη και εκείνοι που ευεργετήθηκαν και δεν μπόρεσαν να το αντέξουν, ακόμη κι από αυτών την αχαριστία αδιακόπως επιβεβαιώνεται η αλήθεια των λόγων του Γκουρτζίεφ: χάρισε και ποτέ δεν θα ξεχαστείς, αφού ό,τι χαρίζεις παραμένει δικό σου για πάντα.»

 Και μέσα σε όλα αυτά μια παρτίδα ελληνικού μάρμαρου που περιφέρεται απούλητο και διεκδικούμενο, για να καταλήξει στην τελευταία σκηνή αυτού του βιβλίου να στέκει ακριβώς στη μέση ενός πασχαλιάτικου πανηγυριού. Αψευδής μάρτυρας της ευτέλειας των σημείων, με τα οποία οι άνθρωποι γύρω του ορίζουν την αισθητική τους και την ιδεολογία τους.

Ένα βιβλίο δομημένο πάνω στην αντίθεση: ο ευτελής κόσμος των ηρώων απέναντι στο μεγάλο σκηνικό που καταρρέει αποκαλύπτοντας με τη σειρά του τα αδύναμα θεμέλιά του, που κάποτε φάνταζαν ισχυρά.

Νιώθεις τελειώνοντάς το πως θέλεις να ξαναδιαβάσεις εκείνες τις εξαιρετικές δέκα πρώτες σελίδες. Πόσο τώρα τα πράγματα αποδιώχνουν τις σκιές τους και φανερώνουν την εικόνα πιο καθαρή, με την πολυμορφία των προσώπων να υποδεικνύει και έναν τρόπο ανάγνωσης.

Ως εδώ, όμως. Ο συγγραφέας δεν προτίθεται να αποκαλύψει περισσότερα για την ερμηνεία των σημείων του. Αυτό αφορά πλέον τον αναγνώστη, σ’ αυτόν τον ‘άγνωστο’ για τον οποίο θα έπρεπε «να ενσελιδιστεί μια αναθυμητική πλακέτα ‘τω αγνώστω αναγνώστη’».

Αυτός θα πρέπει να προσέξει «συντασσόμενος στο ίδιο παραμύθι μαζί με την ιστορία» να συνεχίσει με το «περισκόπιο υψωμένο», ανοιχτό σε ερμηνείες και ενδοσκοπήσεις αναπόφευκτα. Είναι μια πρόταση ανάγνωσης της λογοτεχνίας αυτή που μας προτείνει ο Δημήτρης Νόλλας. Να το εννοήσουμε: δεν αφορά τον αναγνώστη που βολεύεται με τις εύκολες, έτοιμες αναλύσεις. Ο αναγνώστης εδώ εισέρχεται στον κόσμο του συγγραφέα μέσα από τα ίχνη που βλέπει από την πρώτη σελίδα μέχρι την τελευταία, διάσπαρτα μέσα από εικόνες και λόγια. Η τοιχογραφία στον τοίχο της ταβέρνας στο Μύνστερ και το μάρμαρο με τον λευκό του όγκο μες στη μέση. Η αρχή και το τέλος της ιστορίας. Σε αναμονή για τη ολοκλήρωση της τριλογίας.

Διώνη Δημητριάδου