Βασίλης Ρούβαλης

Αφορμή για τη συζήτηση που ακολουθεί με τον συγγραφέα και εκδότη Βασίλη Ρούβαλη αποτελεί η κυκλοφορία του βιβλίου του «Επιστολές σε ποιητή» (εκδόσεις Σαιξπηρικόν), μέσα από το οποίο απευθύνεται σε ζώντες ή τεθνεώτες ποιητές με τους οποίους συναρμόζει εκλεκτικές σχέσεις. Το βιβλίο είναι γραμμένο με τη μορφή επιστολικών κειμένων, απευθυνόμενων στους Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου, Νικηφόρο Βρεττάκο, Νίκο Γκάτσο, Επαμεινώνδα Γονατά, Νίκο Καρούζο, Μιχάλη Κατσαρό, Κλείτο Κύρου, Τάσο Λειβαδίτη, Γιάννη Ρίτσο, Μίλτο Σαχτούρη, Νίκο Φωκά.

   της Νότας Χρυσίνα

Σε τι συνίσταται ένα καλό ποίημα;

Το ποίημα υφίσταται ως αυτόνομη εκφραστική μονάδα. Η «καλοσύνη» του εξαρτάται από το τι προσδίδει στην πραγματικότητα, τι ακριβώς απομυζά από αυτήν ώστε να πλάσει τη δική του πραγματικότητα, «δίνοντας έναν καινούργιο δρόμο στον Θεό» (κατά πώς έλεγε ο Τάσος Λειβαδίτης). Εάν το ποίημα δεν επιτρέπει την ατελέσφορη φυγή από τον χωροχρόνο, τότε όντως δεν είναι ωφέλιμο. Είτε, εάν εξακολουθήσει να μεταμορφώνει την αλήθεια του δημιουργού σε απτό μήνυμα για τους αποδέκτες του, τότε είναι η ευτυχισμένη στιγμή για να πει κάποιος ότι, ναι, αυτό είναι ένα καλό ποίημα…

Ποια είναι η επίδραση της ποίησης στο σύγχρονο γίγνεσθαι;

Σχεδόν καμία… Η επιδραστικότητα του λόγου, ούτως ή άλλως, είναι περιορισμένη εξαιτίας αυτής της φάσης της νεωτερικότητας όπου το άτομο και το σύνολο δεν διασταυρώνονται. Ο ακοινωνικός χαρακτήρας του παρόντος δεν «χωράει» τους ποιητές, οι οποίοι εκτυλίσσουν τον λόγο τους ανάμεσα στις ανθρώπινες φωνές οι οποίες ωστόσο σιγούν ή οχλοβοούν. Είναι οι μόνοι, τελικά, που έχουν τη βούληση να πραγματώσουν τη σκέψη τους ενάντια σε κάθε τάξη και αταξία – προτείνουν μια ποιητική επανάσταση μέσα από τη γλώσσα και τον ορισμό της ύπαρξης. Επομένως, τίποτε δεν τους επιτρέπεται. Κι ας λένε διάφοροι αβέλτεροι τις κομψές φλυαρίες τους περί επανόδου της ποίησης στο προσκήνιο (ποιο είναι αυτό;) ή περί «νέων ποιητάδων» (ως προς τι νέοι;).

Επόμενο και συνεπαγόμενο ερώτημα: υπάρχει περιθώριο για πολιτική ποίηση σήμερα;

Η ποίηση είναι ήδη μια πολιτική πράξη. Δηλαδή, η υπερβατικότητα του ποιητικού λόγου μπορεί να αξιοποιηθεί στην πολιτική της πολιτικής για νέες κατευθύνσεις της κοινωνίας. Όπως λέει ο Αλαίν Μπαντιού, αυτονόητα η πολιτική δεν μπορεί να υλοποιηθεί δίχως το κράτος. Η  ποίηση, ανακόλουθα, καταπνίγεται από το κράτος, το οποίο δεν αποσκοπεί στην πνευματική επαναστατικότητα, στη διέγερση του νοός και τη συλλογική ανάταση. Επομένως, η ποίηση είναι επικίνδυνη. Γι’ αυτό η όποια επιδίωξη για την κατάθεση ενός συγκεκριμενοποιημένου πολιτικού ποιήματος αποτυγχάνει εμφανώς ή, με άλλα λόγια, είναι πράξη καταδικασμένη, αντικαθεστωτική. Αρκεί λοιπόν το ποίημα δίχως ιδιότητα-ταμπέλα, που θα επιδράσει, εάν κι εφόσον, στον βαθμό που αναλογεί…    

Οι ποιητές που πρωταγωνιστούν στις επιστολές του νέου βιβλίου σας θα συμφωνούσαν με αυτή την άποψη;

Ολοι αυτοί οι ποιητές διέθεταν μιαν ηθική συνείδηση η οποία συμπεριείχε ισόνομα το εγώ και το εσύ. Εζησαν (μεταξύ αυτών και ο Νίκος Φωκάς που ζει βεβαίως) σε εποχή μεταλλαγών και βίαιων συνθηκών, όπου η πολιτική πρωταγωνίστησε και λειτούργησε ρυθμιστικά σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Μου ‘ρχεται στο μυαλό ένας άλλος ποιητής, ο Τάκης Σινόπουλος, που με τον «Νεκρόδειπνο», το βιβλίο-σταθμό στην πορεία του, δηλώνει μια σειρά υπαινιγμών, σχολίων, σκιαγραφήσεων της πολιτικής – ως τραυματική εμπειρία και αναγκαιότητα. Το βιβλίο του δεν συνιστά μια σειρά πολιτικών ποιημάτων με εμφανές έρεισμα, αλλά ξεκάθαρα ασκεί πολιτική γραμμένο στη διάρκεια της χούντας.

Υπάρχουν σύγχρονες τάσεις που καταγράφονται, άραγε;

Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι η ελληνική ποίηση αντικατοπτρίζει τη λοιπή ελληνική πραγματικότητα: η αναγκαία ανανέωση δεν φαίνεται στο ορίζοντα αλλά ήδη οσμίζεται στον αέρα. Αυτό όμως θα συμβεί μέσα από μια σειρά συνδηλώσεων και κοινών όρων… Δηλαδή, αυτό που απαιτείται, ξεκάθαρα, είναι η ανάδυση νέων εκφραστικών σχημάτων για την ποίηση, αξιοποιώντας τη θεωρία και την πρακτική του παρελθόντος. Κάτι υγιές, με άλλα λόγια. Αλλά για να επέλθει και να οριοτεθεί μια νέα τάση χρειάζεται, από εμάς τους νεοτέρους, κοινή συνείδηση, γνώση και διάθεση απαλλαγής από τις παλιές νόρμες που έχουν οδηγηθεί σε αδιέξοδο… Ετούτο δεν είναι ακριβώς διαυγές. Αλλά ανάμεσα στα πολλά, «παχιά» λόγια στη λογοτεχνική κοινότητα, υπάρχουν ευτυχώς αισιόδοξες περιπτώσεις, φωνές που προσδοκούν και συγκλίνουν. Αυτό είναι το πιο σημαντικό στην παρούσα φάση.

Επιλογή ποιημάτων από προηγούμενες συλλογές του Β. Ρούβαλη

[από τον «Νότο», 2004]

XΙI

Γαλαζωπό φως της αλήθειας

Ταξιδεύεις στο μαύρο ακρωτήρι

με κόρφο καλό και βιβάρι

Σκόνη

του πόθου ξερολιθιά

χνάρι στα χείλη

τούφες μαλλιά φύκια   

κι άλλη σκόνη στεναγμός

στο νερό χοχλάζουν

Έρχονται οι μπαρμπερίνοι πειρατές

φύσημα και στάχτη στα θαλασσινά καστέλλια

ο ενδιάμεσος θεός μάς χωρίζει

περσότερο νογάνε οι τρελοί

Δεν είν’ άργητα

το παράλογο κυματίζει μέσα σου 

την αλήθεια βυθίζουν η σκέψη κι ο έρωτας

την οδύνη την καίει τ’ αλάτι

Αβέβαιο είδωλο 

αυγή για θνητούς και συνθλιμμένους

σκιές στο χαρτί   

κηλίδες στον ουρανό 

σμίξιμο 

όπως στα βλέφαρα η προσδοκία

Η γύμνια σου τόξο και σπαθί

Η φωνή μου σάλπιγγα αγγέλων

Είπες: 

 «…Μια φορά κι έναν καιρό, 

ήταν ένα μαργαριταρένιο πουλί

- γέννημα από δάκρυα στο λευκό πανί -

φτερούγισε στον ουρανό

δεν ματαγύρισε να το φιλήσω…»

Είναι οι επιθυμίες μασκαρεμένες 

Είναι οι βασκανίες στον τοίχο κεντημένες

Σκύβεις στη βίγλα του βουνού και του γιαλού

ράβεις στο πάπλωμα το μυστικό

πώς να τα λέν’ τα γονικά σου;

Ό,τι άδολο  

προσωρινό: δηλαδή ωραίο

Κι ό,τι γεμίζει το πέλαγος είναι ζωή –

το φως κατάπληκτο 

την εξατμίζει.

[από τις «Φωνές», 2011]

(Ιντερμέδιο)

Τέτοιον Μάρτιο δεν θα ξαναζήσω.

Φυσούσε όταν περνούσα τον τόπο. Εξω από τον μικρό ναό υπήρχαν υπολείμματα φωτιάς. Ο αέρας εισχωρούσε από παντού. Το φως μαλάκωνε την αίσθηση της εγκατάλειψης. Οι άγιοι στους τοίχους, έτοιμοι για την αναμέτρηση.

Το ωραίο είναι δυνατότητα˙ παραμένει στο άπειρο, συνεχές κι ευδόκιμο. Εσκυψα για να δω καλύτερα μέσα από το σπασμένο παράθυρο. Η πόρτα έτριξε στο πέρασμά σου.

Είσαι ό,τι δεν φανταζόμουν πως υπάρχει μέσα μου. Ακούγοντας τις φωνές, τις φωνές, τις φωνές, ορίζω ξανά την αλήθεια - αυτήν που πίστευα μόνο με τα δάχτυλα και τον νου.

Η αγωνία ταιριάζει στην επιθυμία.

Απ’ αυτό το μονοπάτι δεν είχα περάσει άλλοτε. Επιστρέφω με άμμο και κλωνάρια στα χέρια.

[από τις «Λεύγες», εν εξελίξει ποιητική σύνθεση]

ΣΤΙΣ ΚΑΘΟΔΙΚΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ 

γυμνός κι έκπτωτος, 

με όνομα.

Δεν ξεστομίζω τη λέξη αφήνω το ερώτημα, 

τα ίχνη σε λάθος πορεία. 

Φθείρομαι. Μου απαλείφεται ο δισταγμός.

Το σώμα είναι διαπερατό, 

την πρώτη του ανάσα λησμονεί, 

ταλαντεύεται.

Τη σκυτάλη δίνουν πάλι τα πρόσωπα. 

Αυθαιρετούν, προ του μηδενός αντιφάσκουν.

Το σκάνδαλο παραλύει τα βλέφαρα. 

Το κακό δυναμώνει, και η βούληση.

Ο πόνος είναι απάντηση.

Η αθωότητα διολισθαίνει σε πρόσχαρες λάμψεις. 

Η αμαρτία ερμηνεύεται: προσδίδει στη χαρά ενοχή, ενώνει τους μύθους.

[…]

http://www.rouvalis.gr

Βασίλης Ρούβαλης

πηγη

«Η Ποίηση μοιάζει με το δηλητήριο αλλά και το βάλσαμο»

«Το ποίημα είναι φωνή διαμαρτυρίας,άξαφνο άκουσμα μέσα στον καθωσπρεπισμό, προειδοποιητική πιστολιά στον αέρα, μικρή ανατροπή στην καθεστηκυία τάξη» αυτή είναι, μεταξύ των άλλων, η απάντηση του Βασίλη Ρούβαλη στο ερώτημα «Αν υπάρχει πολιτική ποίηση στις μέρες μας». Ποιητής, δημοσιογράφος και μεταφραστής κειμένων, ο Βασίλης Ρούβαλης υπήρξε για πολλά χρόνια πολιτιστικός συντάκτης της εφημερίδας” ‘Ελευθεροτυπία” και από το 2006 διευθύνει το ηλεκτρονικό περιοδικό Poema.

Μια συνέντευξη που διαλύει μύθους, επισημαίνει αλήθειες και διαφωτίζει για τις δυνάμεις που επηρεάζουν τη σύγχρονη ποιητική δημιουργία.

Ζούμε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται ως αντιποιητική, όμως την ίδια στιγμή πολύ μεγάλος αριθμός ποιητικών συλλογών εκδίδεται και κυκλοφορεί. Πώς εξηγείς αυτή την αντίφαση; Ποια εσωτερική ανάγκη ωθεί τους σύγχρονους ανθρώπους να εκφραστούν ποιητικά;

Δεν ζούμε σε αντιποιητική εποχή. Είναι ένα αναμασημένο μύθευμα, μιντιακής προέλευσης, που επιτέλους πρέπει να πάψει να χρησιμοποιείται εμφαντικά για τη μιζέρια της κάθε εποχής. Οι ποιητές γράφουν ποιήματα σε κάθε περίσταση πολέμου είτε ειρηνικής συμβίωσης των λαών. Η ποίηση, οι δημιουργοί και οι αποδέκτες-αναγνώστες της, ακολουθούν διαφορετική χρονική μέτρηση… Δεν έχει σημασία ο αριθμός των εκδιδόμενων βιβλίων αλλά η ποιότητα και συνεισφορά τους στην τέχνη του ποιητικού λόγου. Ετούτο ίσχυε κι εξακολουθεί να ισχύει ως κριτήριο ή ως εφαλτήριο για κάθε δημιουργό. Για ό,τι αφορά την ποσότητα πάντως, αξίζει να επισημανθεί η ευκολία της εποχής στην προσβασιμότητα, τη θεσμική χαλάρωση και την τεχνική διευκόλυνση για την έκδοση ενός βιβλίου σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να ειπωθεί για το μυθιστόρημα, το διήγημα, το θεατρικό κείμενο.

Ποιοι είναι οι «εχθροί» της ποίησης στην εποχή μας κατά τη γνώμη σου;

Μονολεκτικά: οι ίδιοι οι δηλούντες «ποιητές»! Και πέραν του ευφυολογήματος, απόλυτα πραγματικού, παραμένει η παλαιότερη εντύπωση πως «ένα ποίημα γράφεται εύκολα», ενώ τα τελευταία χρόνια -χάρη στην τεχνολογική δυνατότητα- είναι κοινός τόπος ότι όλοι όσοι επιθυμούν αυτοβαπτίζονται «ποιητές» και δημοσιεύουν τους στίχους τους, κυρίως σε ιστολόγια του Διαδικτύου, χωρίς καμία κριτική αντίληψη και πρόσκομμα ή μιαν ηθική συστολή απέναντι στο πνευματικό άγος που απαιτεί η ποιητική τέχνη. Ένας ακόμη «εχθρός» της ποίησης, εμφανώς σε όλες τις συζητήσεις με μη εξειδικευμένους-επαρκείς αναγνώστες, είναι η σχολική εκπαίδευση. Οι διδάσκοντες στα σχολεία μισούν οι ίδιοι την ποίηση, αφού τη διδάχθηκαν παρομοίως αρνητικά, και αντανακλαστικά μεταφέρουν την αμηχανία και την αδυναμία ερμηνείας της στη διδακτική πρακτική τους. Ο φαύλος κύκλος απώθησης δεν φαίνεται λοιπόν να ‘χει τελειωμό…

Οι «Φωνές» είναι η τέταρτη ποιητική σου συλλογή. Ποιο θα έλεγες πως είναι το «στίγμα» της; Σε τι διαφοροποιείται από προηγούμενες συλλογές σου;

Κάθε βιβλίο αποτελεί προσπάθεια ανταπόκρισης στην ανάγκη του δημιουργού για την εκφραστική αποτύπωση της σχέσης του με τη φυσική και τη μεταφυσική πραγματικότητα. Οι «Φωνές» αποτελούν μια πρόταση, ή μάλλον ένα σχέδιο, ανάγνωσης και ερμηνείας του υπαρξιακού πολύπτυχου: η χαρά, η συγκίνηση, ο θάνατος, εμφανίζονται εναλλάξ σε μια νοερή θεατρική σκηνή, που είναι η ζωή…, και υποδεικνύουν τα συστατικά της ανθρώπινης εμπειρίας. Ο χρόνος σχετίζεται με τη μνήμη, ο τόπος είναι ταυτότητα και ερμηνευτικό εργαλείο. Το βιβλίο συνεχίζει αναμφίβολα τη συζήτηση των προηγούμενων ποιητικών καταθέσεών μου. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά το «στίγμα», επιδίωξή μου είναι η προσέγγιση των προγόνων, η δοσοληψία με τις απαρχές του νεοελληνικού λόγου, η ανανέωση μέσα από την παράδοση. Κι ως προς αυτό, νιώθω ωφέλιμη τη «συνομιλία» με τα έργα της Κρητικής Αναγέννησης, κι έτι περαιτέρω με το δημοτικό τραγούδι και τα ευγενικά σπαράγματα του Σολωμού. Χωρίς διάθεση αναβίωσης ή εξαιτίας κάποιου εκφραστικού αδιεξόδου, σημειωτέον…

Για περισσότερα από πέντε χρόνια επιμελείσαι και εκδίδεις το ποιητικό ηλεκτρονικό περιοδικό (.poema..). Υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά στις σύγχρονες ποιητικές «Φωνές» που τις διαφοροποιούν από εκείνες των προηγούμενων εποχών;

Οι νέες ποιητικές φωνές υπάρχουν πάντοτε, σε κάθε εποχή. Οφείλουν νομοτελειακά να αντικαθιστούν την παγίωση, να προσφέρουν την ανανέωση, να προτείνουν αιχμές και να προσθέτουν ένα ακόμη λιθαράκι στο ποιητικό γίγνεσθαι. Ετούτο ακριβώς συμβαίνει τώρα. Το περιοδικό εξυπηρετεί αυτή τη λογική δίνοντας χώρο και εφαλτήριο σε νεότερους δημιουργούς, με έμφαση στη γενιά ποιητών που εμφανίστηκαν λίγο πριν και λίγο μετά την έναρξη της νέας χιλιετίας. Εάν κάτι μπορεί να επισημανθεί στο παρόν, είναι η εκφραστική πολυσημία που επιλέγουν αυτοί οι δημιουργοί, αντικατοπτρίζοντας με ακρίβεια τη ρευστότητα της εποχής που βιώνουμε. Άλλο τόσο, μπορεί να προστεθεί η γλωσσομάθεια και η ευχέρεια προσέγγισης άλλων ποιητικών παραδόσεων, πέραν της ευρείας δική μας, αφού οι περισσότεροι έχουν σπουδάσει σε ξένα πανεπιστήμια ή έχουν ζήσει σε διαφορετικά γλωσσικά περιβάλλοντα. Ως εκ τούτου, η σύγχρονη ελληνική ποίηση κερδίζει αναντίρρητα από αυτή την τριβή…



Αρκετές φορές οι παλαιότεροι κατηγορούν τους νεότερους για εσωστρέφεια και έλλειψη βαθιάς επαφής με την κοινωνική πραγματικότητα. Ποια είναι η γνώμη σου;

Δεν μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο. Στην εποχή των μνημονίων και της πολυεπίπεδης κρίσης, οι νεότερες γενιές δηλώνουν «παρών» στην κοινωνική και πολιτική αναταραχή, στις αναρωτήσεις και στην εκκόλαψη των εξελίξεων. Για παράδειγμα, όπως εγώ έτσι και άλλοι δημιουργοί προστρέξαμε -και θα προστρέξουμε- στις διαδηλώσεις των «Αγανακτισμένων». Μην ξεχνάμε επιπλέον ότι οι νεότεροι δεν απολαμβάνουν κάποια ομαλότητα – με ιστορικές αλλαγές σαν την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων, την άνοδο των ασιατικών δυνάμεων, το ορόσημο της 11ης Σεπτεμβρίου, τις πρόσφατες εξεγέρσεις γύρω από τη Μεσόγειο, τον ευρωπαϊκό διχασμό αλλά και το «άρωμα» νέων σοβαρών συγκρούσεων στον διεθνή χάρτη…

Υπάρχει πολιτική ποίηση στις ημέρες μας;

Υπάρχει και πολιτική και ποίηση, σε αναβρασμό. Πιο απλουστευτικά, κάθε ποίημα που εμπνέεται κάποιος και καταφέρνει να κάνει κοινωνούς στην ιδέα του τους αναγνώστες, αποτελεί μια πολιτική πράξη… Το ποίημα είναι φωνή διαμαρτυρίας, άξαφνο άκουσμα μέσα στον καθωσπρεπισμό, προειδοποιητική πιστολιά στον αέρα, μικρή ανατροπή στην καθεστηκυία τάξη, αλλά και πρόταση φανερή είτε συγκαλυμμένη για μια άλλην ιδέα της ζωής, του εσωτερικού τοπίου, των ατομικών και συλλογικών αναζητήσεων.

Η ψηφιακή επανάσταση και το Διαδίκτυο έχουν διαφοροποιήσει την ποιητική δημιουργία; Αν ναι προς ποια κατεύθυνση; Ποια τα πλεονεκτήματα αλλά και ποιοι οι κίνδυνοι για την ποίηση στην εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών;

Όλες οι τέχνες, έτσι και η ποίηση, σταδιακά προσεταιρίζονται τα τεχνολογικά εργαλεία κάθε εποχής. Είναι αφελής η άποψη που έχει ειπωθεί αρκετές φορές για τον… «θάνατο της λογοτεχνίας» από τους υπολογιστές ή το Διαδίκτυο. Η ποίηση δεν κινδυνεύει από τίποτε. Εξυπηρετείται, πάνω απ’ όλα. Κι εάν ο Γουτεμβέργιος ζούσε στο παρόν, θα ήταν κάποιος Μπιλ Γκέιτς!…

Η οικονομική κρίση και το κοινωνικό σοκ που προκάλεσε, έχουν επισύρει κάποιες «κατηγορίες» για τους λογοτέχνες –κυρίως τους πεζογράφους – ότι «πιάστηκαν στον ύπνο» και δεν μπόρεσαν να την προβλέψουν; Πώς τις σχολιάζεις; Πιστεύεις ότι οι ποιητές υπήρξαν περισσότερο ανήσυχοι και διορατικοί;

Η τωρινή κατάσταση ήταν διαφαινόμενη. Το κοινωνικό σύνολο οδηγήθηκε σε μια «τρελή κούρσα» μέσα από έναν μηχανισμό με πολλά γρανάζια. Οι κοινωνιολόγοι του μέλλοντος θα μπορέσουν να κρίνουν με μεγαλύτερη ευκρίνεια. Σ’ αυτό το πλαίσιο πάντως, ήταν αδύνατον οι λογοτέχνες να διαφοροποιηθούν διαβλέποντας, πιθανώς, τον κίνδυνο της κοινωνικής αναταραχής και της ηθικής εξαθλίωσης από αυτό το συστημικό πρόβλημα του καπιταλισμού. Όπως όλοι οι άλλοι, οι λογοτέχνες παρακολούθησαν τα βήματα της αυτοκαταστροφής «μέσα από το τρένο», όχι έξω απ’ αυτό…

Πότε είναι σπουδαίο ένα ποίημα;

Τότε ακριβώς που συγκινεί κι επομένως διεισδύει στον αναγνώστη. Τότε επίσης που ο δημιουργός συνειδητοποιεί τη δύναμη του στίχου του, αλλά γνωρίζει ότι δεν τον ορίζει και θα του ξεφύγει. Μοιάζει με το δηλητήριο αλλά και το βάλσαμο. Είναι μια προσωπική υπόθεση, τελικά, η σπουδαιότητα ενός ποιήματος…


Η κοινωνική αγανάκτηση και η πολιτική αμφισβήτηση των ημερών της κρίσης έχουν διευρύνει το κοινό της ποίησης και τον κύκλο των… χαμένων ποιητών;

Δεν πιστεύω ότι αλλάζουν οι άνθρωποι τις συνήθειές τους για τις Τέχνες. Ποτέ δεν έγινε αυτό, ούτε καν σε προειλημμένες απόπειρες τύπου Σοβιέτ. Τα συγχρονικά προβλήματα είναι μια παράλληλη πραγματικότητα με τους προβληματισμούς και τις υπαρξιακές αναζητήσεις του ατόμου – στην προκειμένη περίπτωση, η κρίση δημιουργεί ψυχολογική κατάπτωση, πνευματική ατονία, παρέλκυση, και δεν επιτρέπει την εγκεφαλική εγρήγορση. Η μόνη παρήγορη σκέψη είναι ότι λόγω οικονομικής δυσπραγίας οι αναγνώστες επιστρέφουν στα ράφια της βιβλιοθήκης τους και επανασυνδέονται με την αναγνωστική γοητεία και τη συνύπαρξη με τα βιβλία τους.


Η κλασική ερώτηση, εάν «Η ποίηση μπορεί να αλλάξει τον κόσμο», παίρνει διαφορετικό νόημα σήμερα;

Η ποίηση δεν αλλάζει τον κόσμο. Ο ρόλος της είναι διαφορετικός και διακριτός. Είναι η ρομφαία της αλήθειας. Μετατρέπεται σε λάβαρο, αξιοποιείται αναλόγως και, συνήθως, μετά ξεχνιέται απ’ όλους εκείνους που την επικαλούνται πρόσκαιρα αλλά δεν τη γνωρίζουν ποτέ. Αυτή η παραδοξότητα είναι συγκινητική, τελικά…

http://www.poema.gr/