Δεν είναι ευρέως γνωστά, αλλά υπήρξαν και έπαιξαν τον ρόλο τους στην εξέλιξη του μυθιστορήματος των βυζαντινών χρόνων και της νεότερης εποχής. Ο λόγος για τα λεγόμενα αρχαιοελληνικά μυθιστορήματα, μυθοπλαστικά αφηγήματα της όψιμης ελληνιστικής περιόδου, με κυρίαρχα τα στοιχεία της περιπέτειας και του ερωτικού πάθους: Χαρίτων Αφροδισιεύς, Τα περί Χαιρέαν και Καλλιρόην, Ξενοφών Εφέσιος, Εφεσιακά ή Των κατ' Άνθειαν και Αβροκόμην εφεσιακών λόγων βιβλία ε΄, Λόγγος, Δάφνις και Χλόη, Αχιλλέας Τάτιος, Τα κατά Λευκίππην και Κλειτοφώντα, Ηλιόδωρος, Αιθιοπικά.
Εκτός από το μυθιστόρημα του Λόγγου, που διαδραματίζεται στη Λέσβο, όλα τα υπόλοιπα και κυρίως εκείνα του Χαρίτωνα και του Ηλιόδωρου τοποθετούνται στην Αλεξάνδρεια, η οποία αποτελούσε κέντρο του ελληνισμού κατά τον πρώτο και δεύτερο μεταχριστιανικό αιώνα. Εκεί καταφεύγουν οι ήρωες για να ανασυγκροτηθούν, εκεί εκτυλίσσεται το μεγαλύτερο μέρος της δράσης.
Για την εικόνα της Αλεξάνδρειας και γενικότερα της Αιγύπτου στο αρχαιοελληνικό μυθιστόρημα μίλησε ο κλασικός φιλόλογος και λογοτέχνης Γιώργης Γιατρομανωλάκης, συστηματικός μελετητής του αρχαιοελληνικού μυθιστορήματος, στις 28 Νοεμβρίου 2013, στο Αιγυπτιακό Μορφωτικό Κέντρο (Πανεπιστημίου 6, Σύνταγμα, 3ος όροφος).
Βασισμένα, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, σε παλιές αιγυπτιακές λαϊκές ιστορίες, τα μυθιστορήματα αυτά δίνουν γλαφυρές περιγραφές της Αιγύπτου της εποχής τους, της πόλης της Αλεξάνδρειας και των εθίμων και ηθών των κατοίκων της συμπληρώνοντας προς τα πίσω την εικόνα αυτού του μεγάλου κέντρου του ελληνισμού που έχει συνδεθεί με την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη και την πεζογραφία του Στρατή Τσίρκα.
Η εκδήλωση εντάσσεται στη σειρά εκδηλώσεων της 3ης Πολιτιστικής Αιγυπτιακής Εβδομάδας « Αιγυπτιακό Πανόραμα». Τον ομιλητή προλόγισε ο μορφωτικός ακόλουθος της Πρεσβείας της Αιγύπτου Χισάμ Νταρουίς.
