Ο Κυριάκος Κρόκος ήταν Έλληνας αρχιτέκτονας (1941 - 13 Ιουνίου 1998) που σπούδασε κατά τη δεκαετία του ’60.
Γεννήθηκε το 1941 στη Σάμο. Αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου το 1967. Παράλληλα με τις σπουδές του, στο διάστημα 1964 – 69, εργάστηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο του καθηγητή Γιάννη Λιάπη. Ακολούθως ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου έμεινε για ένα χρόνο, ως μαθητής τουΓιάννη Τσαρούχη που τότε ζούσε εκεί. Ο Κρόκος θεωρούσε ότι η ζωγραφική εμπλουτίζει την αρχιτεκτονική του παιδεία, γι’ αυτό με την επιστροφή του στην Ελλάδα συνέχισε να ζωγραφίζει και ενίσχυσε τις σχέσεις του με προσωπικότητες της πνευματικής ζωής του τόπου, στους χώρους κυρίως της ζωγραφικής και της λογοτεχνίας. Το 1976 απέκτησε το δικό του εργαστήριο και άρχισε να συμμετέχει με επιτυχία σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και να αναλαμβάνει ιδιωτικά έργα. Το 1977 απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό για το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, ενώ το 1990 η πρότασή του στον διεθνή διαγωνισμό για το Μουσείο της Ακρόπολης βραβεύτηκε με έπαινο. Το 1996 αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στην 6η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.
Ο Κυριάκος Κρόκος ανήκει χρονικά στη γενιά αρχιτεκτόνων που βίωσαν την επίδραση της κληρονομιάς του Δημήτρη Πικιώνη στη δεκαετία του ’60, ταυτόχρονα με την εμπειρία του Άρη Κωνσταντινίδη, ενός δημιουργού υπολογίσιμου βεληνεκούς για την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Μετά την ανεξέλεγκτη αστικοποίηση που γνώρισε ο ελληνικός χώρος στη δεκαετία του ’50, στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας αναγνωρίσιμης σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, ο Λε Κορμπυζιέ και οΜις φαν ντερ Ρόε αποτέλεσαν τα κατεξοχήν πρότυπα για τη νέα γενιά των αρχιτεκτόνων. Ωστόσο, ο Κρόκος αποστασιοποιήθηκε από τις τάσεις της εποχής του προς τη διεθνή σφαίρα επιρροής και ακολούθησε μια προσωπική ερευνητική πορεία, που σταδιακά διαμόρφωσε την αναγνώσιμη ποιητική του.
Οι αναζητήσεις του προσανατολίστηκαν προς την αποκάλυψη της αρχέτυπης ουσίας της φύσης και της παράδοσης του ελληνικού τόπου, που οδήγησαν σε μια αρχιτεκτονική αποκαλυπτική και σύγχρονη. Οι μορφές και τα σχήματα που χρησιμοποιούσε στο αρχιτεκτονικό του λεξιλόγιο συνέθεταν μια νέα αρχιτεκτονική και συγχρόνως οικεία, φανερά συνδεδεμένη με την ελληνική αρχιτεκτονική κληρονομιά.
Βαθιά γοητευμένος από τη νεοκλασική παράδοση του 19ου αιώνα, διαμόρφωσε το ευαίσθητο σχεδιαστικό του ύφος αντλώντας στοιχεία από αυτήν και χρησιμοποιώντας τα στην πιο απλή τους έκφραση: τυπολογικές ή ρυθμολογικές αναφορές σε συνδυασμό με αναμνήσεις από την ευρύτερη ελληνική αρχιτεκτονική παράδοση, την ελληνιστική ή τη βυζαντινή περίοδο, τα αρχαϊκά πρότυπα, που φανερώνουν τη βαθιά επεξεργασμένη διαχρονική συνείδηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του τόπου. Συγχρόνως, η μοντέρνα λογική δηλώνεται φανερά στα έργα του, όπου ο φέρων οργανισμός συνίσταται από σκελετό εμφανούς οπλισμένου σκυροδέματος.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δουλειάς του είναι η χρήση των υλικών στην αληθινή τους έκφραση, με τοίχους από συμπαγή τούβλα, κουφώματα από ξύλο, στηθαία από ξύλο ή μέταλλο, κρηπιδώματα και φράκτες από πέτρα, καθώς και η επεξεργασία της επιφάνειας των υλικών, που καθιστούσε περιττή κάθε είδους διακόσμηση. Με τη συνεχή του παρουσία στο εργοτάξιο, ο Κρόκος έδινε την προσωπική του ποιητική ευαισθησία στα έργα του, με έμφαση στην επεξεργασία του γυμνού σκυροδέματος, το πελέκημα της πέτρας, την επιτηδευμένη συναρμογή των τούβλων, τις επιλογές των χρωμάτων στα επιχρίσματα, τις ζωγραφικές λεπτομέρειες στο ξύλο και τον σίδηρο. Θεωρούσε ότι η ποιότητα των υλών και η καθαρότητα της λεπτομέρειας ταυτίζονται με το ήθος του αρχιτεκτονημένου χώρου, γι’ αυτό μετέτρεπε τα υλικά σε γλυπτά στοιχεία του χωρικού κελύφους, που απείχαν από τις πεπερασμένες δομικές τους ιδιότητες.
Απεβίωσε τον Ιούνιο του 1998 μετά από ασθένεια, σε ηλικία μόλις 57 ετών.
Σημαντικότερα έργα
- Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (1978-93), Α´ βραβείο Διαγωνισμού (1977)
- Θέατρο της οδού Κυκλάδων, Αθήνα (1982)
- Κατοικία – μουσείο Αλέκου Φασιανού στην Αθήνα (1990-95)
- Κατοικία στη Φιλοθέη (1989)
- Κατοικία στην Εκάλη (1991)
Βιβλιογραφία
- Elias Constantopoulos, Alekos Fassianos, Wilfried Wang, Kyriakos Krokos, Kyriakos Krokos: Fassianos Building, Athens 1990-1995 (O'Neil Ford Monograph), εκδόσεις Wasmuth
- Ηλεκτρονικό περιοδικό greekarchitects.gr, Ανθολόγηση κειμένων για το έργο του Αρχιτέκτονα Κυριάκου Κρόκου, Αθήνα 2009
- Αντρέας Γιακουμακάτος, Κυριάκος Κρόκος. Ο πρόωρα χαμένος αρχιτέκτονας., Ενημερωτικό Δελτίο" Τ.Ε.Ε. - Τεύχος 2031 - Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 1998
- Γιώργος Μακρής, Για τον Κυριάκο Κρόκο, Αθήνα, Φεβρουάριος 2008,
