Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα

Πηγή:http://argolikivivliothiki.gr/2011/04/30/ο-ναός-του-επικούριου-απόλλωνα-temple-of-apollo-epicurus-on-mount-kot/

Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα (Temple of Apollo Epicurus on mount Kotylion) – Edward Dodwell, 1834

Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα (Temple of Apollo Epicurus on mount Kotylion) – Edward Dodwell, 1834.

Λιθογραφία χρωματισμένη από το έργο του E. Dodwell «Views and descriptions of cyclopian or pelagian remains in Italy and Greece», London, 1834.

Ο Edward Dodwell, (1767 – 1832) υπήρξε μία πολυσχιδής προσωπικότητα, με σπουδαία μόρφωση, αρχαιολόγος και ζωγράφος. Καταγόταν από παλαιά και πολύ πλούσια οικογένεια της Ιρλανδίας. Στην Ελλάδα πραγματοποίησε τρία ταξίδια το 1801, το 1805 και 1806. Στα δύο τελευταία ταξίδια συνοδεύεται από τον ζωγράφο Simone Pomardi, του οποίου σχέδια κοσμούν τα βιβλία του. 

Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα βρίσκεται κοντά στην αρχαία αρκαδική πόλη της Φιγαλείας και σε απόσταση14 χιλιομέτρων από την σημερινή κωμόπολη της Ανδρίτσαινας. Καταλαμβάνει ένα από τα φυσικά πλατώματα του Κωτιλίου (Βάσσαι), σε υψόμετρο1.130 μ. Από το 1968 ανήκει στα προστατευόμενα από την UNESCO μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ο ναός είναι περίπτερος, εξάστυλος, δωρικού ρυθμού. Ένα από τα πολλά ιδιόμορφα γνωρίσματά του είναι ότι στις μακρές πλευρές, έχει 15 κίονες (και όχι 13 όπως θα περίμενε κανείς, με βάση την κανονική για την εποχή αναλογία, που θέλει οι μακρές πλευρές να έχουν διπλάσιο αριθμό κιόνων από τις στενές, συν έναν). Το γνώρισμα αυτό έχει σαν συνέπεια την ιδιαίτερα επιμήκη μορφή της κάτοψης του ναού, χαρακτηριστικό των ναών της αρχαϊκής περιόδου. Εκτός από την δωρικού ρυθμού εξωτερική κιονοστοιχία, συνυπάρχουν στην αρχιτεκτονική του ναού στοιχεία του ιωνικού και του κορινθιακού ρυθμού.

Αρχιτέκτων του ναού ήταν ο Ικτίνος (αρχιτέκτων και του Παρθενώνα) ο οποίος συνδύασε με αριστοτεχνικό τρόπο και τους τρεις ρυθμούς (ιωνικό – δωρικό – κορινθιακό) – ειδικά στο εσωτερικού του ναού – μια πρωτοπόρα και τολμηρή για την εποχή λύση που συνιστά τομή στην εξέλιξη της αρχιτεκτονικής των ναών και έχει σαν αποτέλεσμα ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα, να θεωρείται ένας από τουςσημαντικότερους αρχαίους ναούς.

Ο ναός κατασκευάσθηκε στο τελευταίο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. (420-400 π.Χ.). Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του ναού είναι η παρουσία στον σηκό του πρωϊμότερου κορινθιακού κιονοκράνου.     Τον ναό περιέτρεχε εξωτερικά δωρική ζωφόρος, την οποία αποτελούσαν ακόσμητες μετόπες και τρίγλυφα. Θεωρείται πλέον βέβαιον ότι δεν υπήρχαν γλυπτά στα αετώματα.     Δωρική ζωφόροςυπήρχε και γύρω από τον εξωτερικό τοίχο του σηκού. Στις μακρές πλευρές οι μετόπες ήταν ακόσμητες, στις στενές πλευρές, έφεραν ανάγλυφες παραστάσεις.    

Το εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού συμπλήρωνε η ιωνική ζωφόρος στο εσωτερικού του σηκού. Αυτή αποτελεί και το βασικότερο αρχιτεκτονικό διακοσμητικό στοιχείο του ναού. Πέρα από την καλλιτεχνική αξία της ίδιας της γλυπτικής σύνθεσης, και μόνο το γεγονός ότι η ζωφόρος αναπτύσσεται σε εσωτερικό χώρο, την καθιστά μοναδικό παράδειγμα.

Στις εικοσιτρείς ανάγλυφες μαρμάρινες πλάκες συνολικού μήκους 31 μ. περίπου, απεικονίζονται δυο πολύ αγαπητά θέματα της Ελληνικής μυθολογίας: η Αμαζονομαχία και η Κενταυρομαχία. Αφιερώνονται δώδεκα πλάκες στην πρώτη θεματική ενότητα και έντεκα στην δεύτερη. Οι πλάκες αυτές βρέθηκαν στο δάπεδο του σηκού, κάτω από λιθοσωρό αρχιτεκτονικών μελών, κατά την ανασκαφή του 1812. Στην συνέχεια αγοράσθηκαν σε δημοπρασία, για λογαριασμό του Άγγλου αντιβασιλέα και το 1815 μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο, όπου και σήμερα εκτίθενται.

« … Η Φιγαλία κλείνεται γύρω από βουνά, αριστερά από το λεγόμενο Κωτίλιο και δεξιά από το Ελαίον Όρος που υψώνεται μπροστά της. Το Κωτίλιο απέχει σαράντα περίπου στάδια από την πόλη. Στο Κωτίλιο υπάρχει θέση ονομαζόμενη Βάσσαι και ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα, μαρμάρινος ο ίδιος και η στέγη του. Από όλους τους ναούς της Πελοποννήσου, ύστερα από το ναό της Τεγέας, θα μπορούσε αυτός να πάρει την πρώτη θέση για το κάλλος του μαρμάρου και το αρμονικό σύνολο. Το προσωνύμιο δόθηκε στον Απόλλωνα, γιατί ήλθε «επίκουρος» σε αρρώστια επιδημική όπως και οι Αθηναίοι τον ονόμασαν «αλεξίκακο», γιατί και σ’ αυτούς απομάκρυνε την αρρώστια. Έφερε και στους Φιγαλείς τη σωτηρία κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Πελοποννησίων και Αθηναίων και όχι σε καμιά άλλη περίσταση…». ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ VIII, 41, 7-9 (Μετάφραση Ν. Παπαχατζής)

Γιάννης Σταυρακάκης, Α.Ι.Α.

Μαρκ Ελντ: Ο διάσημος αρχιτέκτονας και μετρ του βιομηχανικού ντιζάιν

Πηγή:http://www.tovima.gr/vimagazino/interviews/article/?aid=744487

Ο Μαρκ Ελντ (Μάρκος, για τους σκοπελίτες φίλους του) ποζάρει στην εμβληματική πολυθρόνα του. (Φωτογραφία: Ιωάννα Νικολαρεΐζη)

Φορούσε ένα καλοραμμένο σακάκι και ένα φουλάρι κάλυπτε τον λαιμό του. Ο αεικίνητος Μαρκ Ελντ, ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής και του ντιζάιν, ήταν γεμάτος όρεξη και ζωή κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας. Τον συναντήσαμε ένα φθινοπωρινό απόγευμα Σαββάτου στο ξενοδοχείο όπου διέμενε στην Πλάκα. Βρισκόταν για λίγες ημέρες στην Αθήνα και δεν έβλεπε την ώρα να γυρίσει πίσω στην αγαπημένη του Σκόπελο, το νησί το οποίο έχει επιλέξει ως μόνιμο τόπο διαμονής του τα τελευταία 20 χρόνια.

Ο άνθρωπος που σχεδίασε το σεκρετέρ του προέδρου Φρανσουά Μιτεράν στο Μέγαρο των Ηλυσίων εμπνεόμενος από το σχήμα του τσέλο - σημειωτέον, ο Ζακ Σιράκ, μολονότι άλλαξε ολόκληρη την επίπλωση του προκατόχου του, δεν μπόρεσε να το αποχωριστεί - κυριάρχησε στο ντιζάιν αντικειμένων καθημερινής χρήσης και ήταν εκείνος που δημιούργησε το κλασικό πλέον πλαστικό κρεβάτι για το δίκτυο καταστημάτων Prisunic, καθώς και την περίφημη πολυθρόνα Culbuto της Knoll. Υστερα πέρασε στην αρχιτεκτονική, έβαλε την προσωπική του πινελιά στο σύμπλεγμα κτιρίων της IBM στο Μονπελιέ και μέρα με την ημέρα είδε το γραφείο του να γιγαντώνεται. «Ημουν βαθιά αριστερός άνθρωπος και η μοίρα μου ήταν να δουλεύω για εκατομμυριούχους» μας λέει αφοπλιστικά. «Το γραφείο μου ήταν ένα από τα πιο διάσημα στο Παρίσι, αλλά έβλεπα τον εαυτό μου από αρχιτέκτονα και ντιζάινερ να μετατρέπεται σταδιακά σε επιχειρηματία. Οσο μεγαλύτερα ήταν τα πρότζεκτ που αναλάμβανα, τόσο λιγότερο ενδιαφέρον είχαν τελικά για εμένα. Επρεπε να συναντώ όλη την ημέρα πελάτες και ύστερα να επιστρέφω στο γραφείο και να δίνω τις γενικές οδηγίες. Εγώ όμως ήθελα να γνωρίζω και την παραμικρή λεπτομέρεια, να έχω συμμετοχή σε όλα. Ετσι αποφάσισα να αλλάξω τη ζωή μου. Η σύζυγός μου, Βίλμα, μου γνώρισε την Ελλάδα. Ταξιδέψαμε σε Κάλυμνο, Κω, Κρήτη. Ενα Πάσχα βρεθήκαμε στη Σκιάθο και περάσαμε με το πλοίο στη Σκόπελο. Και ναι, ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά».

Τη δεκαετία του 1990, λοιπόν, εγκατέλειψε το Παρίσι και αγόρασε ένα σπίτι στο χωριό Παλαιό Κλήμα της Σκοπέλου, το οποίο έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί λόγω κατολισθήσεων. Τα σχεδιαστικά μολύβια μπήκαν στην άκρη και εκείνος μαγεύτηκε από το πράσινο της Σκοπέλου και από τους κατοίκους του νησιού, οι οποίοι του θύμιζαν τη Γαλλία της αθωότητας των παιδικών του χρόνων. Αφιερώθηκε στη συγγραφή και εξέδωσε το λεύκωμα «Σπίτια της Σκοπέλου» (εκδ. Skopelos Net) για τη λαϊκή αρχιτεκτονική του νησιού, το οποίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα ελληνικά, με πρόλογο του πρώην υπουργού Πολιτισμού της Γαλλίας, Ζακ Λανγκ. Και εκεί που πίστεψε ότι η αρχιτεκτονική ήταν ένα κεφάλαιο το οποίο είχε κλείσει για εκείνον, μπήκε ξανά στο σχεδιαστήριο και δημιούργησε δέκα σπίτια στο νησί, ανάμεσά τους και το προσωπικό του ησυχαστήριο, τη Villa Maistros, σε απόσταση 3,5 χιλιομέτρων από το χωριό Γλώσσα της Σκοπέλου.

«Δεν ήθελα να κάνω επίδειξη. Σκεφτείτε να έφτιαχνα ένα σπίτι αβανγκάρντ. Θα ήταν έγκλημα. Μια βαρβαρότητα που θα κατέστρεφε την ομορφιά του νησιού που τόσο αγαπώ. Γιατί αν αγαπάς κάτι, δεν θέλεις να το αλλάξεις. Κράτησα χαμηλούς τόνους, διατήρησα την ίδια αισθητική, χρησιμοποίησα τοπικές πρώτες ύλες, συνεργάστηκα με τους τοπικούς μαστόρους. Πάντα με ενδιέφερε η παραδοσιακή αρχιτεκτονική, η αρχιτεκτονική για τους απλούς ανθρώπους, η οποία είναι τόσο στιβαρή και ανδρική, ενώ ταυτόχρονα βλέπεις να ξεπροβάλλουν θηλυκές λεπτομέρειες. Με κοίταζαν στην αρχή παράξενα. "Είναι δυνατόν να ασβεστώσεις σε χρώμα λουλακί τους τοίχους;". "Nαι" τους απαντούσα. "Θα χρησιμοποιήσεις παλιά κεραμίδια και παλιά τούβλα;". "Φυσικά" τους έλεγα. "Μα θα φτιάξεις χτιστά στο πάτωμα τα κρεβάτια;" αναρωτιόνταν. Ηθελα τα υλικά μου να μην είναι βιομηχανοποιημένα, φτιαγμένα από μια απρόσωπη μηχανή, επειδή πιστεύω ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι μόνο αισθητική, αλλά μια ζωντανή εξήγηση για την κοινωνία που τη δημιούργησε».

Η Villa Μaistros, η οποία αγναντεύει την ανοιχτή θάλασσα, απλώνεται σε μια έκταση 10.000 τ.μ. και περιλαμβάνει τρία ανεξάρτητα μεταξύ τους κτίρια: την κύρια κατοικία (300 τ.μ.), το στούντιο (45 τ.μ.), το «καλύβι» (27 τ.μ.) - από την παραδοσιακή σκοπελίτικη ονομασία - και το πλυσταριό (11 τ.μ.).

Ο Μαρκ Ελντ περνάει τον περισσότερο χρόνο του στην κύρια κατοικία. 

Το σαλόνι του σπιτιού με τα εμφανή δοκάρια είναι παράλληλα και το στούντιό του: εκεί γράφει, εκεί ακούει μουσική, εκεί διαβάζει, εκεί σχεδιάζει. Το πνεύμα του, άλλωστε, είναι διάχυτο στον χώρο. Η πολυθρόνα Culbuto δεσπόζει, ενώ ο μεγάλος καναπές βασίστηκε στα σχέδια του καναπέ που δημιούργησε για την IBM και, όπως μας αποκαλύπτει, κατασκευάστηκε στον Βόλο. «Γιατί σας κάνει εντύπωση; Η Ελλάδα είναι γεμάτη καλούς τεχνίτες. Οι Ελληνες είναι τόσο εφευρετικοί, για κάθε πρόβλημα έχουν μια λύση. Απολαμβάνω να συνεργάζομαι μαζί τους. Νιώθω σαν ένας μαέστρος που διευθύνει μια ορχήστρα εξαίρετων μουσικών. Γνωρίζω άλλωστε τους πάντες στο νησί».

Οι χώροι του σπιτιού είναι πολύ ξεχωριστοί: η κουζίνα με το μαρμάρινο πάτωμα, οι πέντε κρεβατοκάμαρες, αλλά και η εντυπωσιακή βεράντα, η οποία σου δίνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι στο κατάστρωμα ενός πλοίου.

Η οικολογική προσέγγιση του αρχιτέκτονα είναι εμφανής. Το περιβόλι καλλιεργείται, οι περίπατοι μέσα στη φύση αφυπνίζουν τις αισθήσεις, ενώ, όπως μας εξηγεί, μέχρι και πριν από μερικά χρόνια η Villa Μaistros δεν ήταν συνδεδεμένη με το δίκτυο της ΔΕΗ. «Καλύπταμε τις ενεργειακές ανάγκες μας μέσω του ανεμόμυλου και της ηλιακής ενέργειας» αναφέρει και συμπληρώνει: «Δυστυχώς, πριν από μερικά χρόνια είχα ένα σοβαρό αυτοκινητικό ατύχημα. Χρειαζόμουν φυσικοθεραπεία, αλλά εδώ στο χωριό δεν υπήρχε κάποιος ειδικός. Ετσι, φτιάξαμε μια πισίνα για να ασκούμαι και τελικά αναγκαστήκαμε να συνδεθούμε με τη ΔΕΗ».

Ο Μαρκ Ελντ αγαπά το σπίτι του, τους ήχους που το περιβάλλουν: τη μουσική των κυμάτων της θάλασσας, το φύσημα του αέρα, τις ανεπαίσθητες κινήσεις των εντόμων στον κήπο. Τους επόμενους μήνες θα τους περάσει κλεισμένος στο σαλόνι του. Η σύζυγός του Βίλμα, την οποία έχασε προ ετών, του λείπει πολύ. Εκείνος όμως συνεχίζει και δουλεύει πυρετωδώς για το νέο βιβλίο του, το οποίο είναι αφιερωμένο στις κατοικίες που δημιούργησε στο όμορφο νησί των Σποράδων, τη Σκόπελο, εκεί που όλοι τον φωνάζουν Μάρκο.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2015

Έκθεση για τον μεγάλο αρχιτέκτονα Λε Κορμπυζιέ

Πηγή:http://www.skai.gr/mobile/article?aid=294983

«Στο όνομα του Le Corbusier» ονομάζεται η έκθεση που εγκαινιάζεται σήμερα το απόγευμα στην Οικία Σπητέρη/Προβελέγγιου στην Κυψέλη (Κυκλάδων 8). Πρόκειται για ομαδική έκθεση εικαστικών, η οποία δίνει στην ουσία την έναρξη σε μια σειρά εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν το φθινόπωρο 2015 και την άνοιξη 2016, με αφορμή τα 50 χρόνια από τον θάνατο του μοντερνιστή αρχιτέκτονα που σημάδεψε όσο λίγοι την αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα.

«Γιατί ο Le Corbusier; Γιατί έπαιξε έναν τεράστιο ρόλο στην αρχιτεκτονική, στα γράμματα και στις τέχνες, στην πόλη του 20ού αιώνα, ανεδείχθη σε μια οικουμενική προσωπικότητα και είχε μια πάρα πολύ στενή σχέση με την Ελλάδα. Μια σχέση που του δίνει ξεχωριστό ρόλο όταν αναφερόμαστε στην ελληνική αρχιτεκτονική και στη σχέση της Ελλάδας με το διεθνές αρχιτεκτονικό προσκήνιο», ανέφερε ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης, καθηγητής στο ΕΜΠ, ένας από τους διοργανωτές των δράσεων και επιμελητής της έκθεσης κατά την ξενάγηση των δημοσιογράφων που πραγματοποιήθηκε σήμερα το μεσημέρι.

«Η σχέση αυτή είχε δύο σημαντικές πτυχές. Το ένα ήταν η μεγάλη αγάπη του Λε Κορμπυζιέ για το ελληνικό χώρο, είτε αυτός ήταν η αρχαιότητα (είχε επισκεφτεί την Ακρόπολη το 1911) είτε οι Κυκλάδες, τα ανώνυμα κυκλαδίτικα σπίτια, η θάλασσα και τα τοπία που επισκέφτηκε το 1933», εξήγησε ο ίδιος, ενώ αναφερόμενος στην χρονιά (1933) που ήταν επικεφαλής στην Ελλάδα του περίφημου 4ου Διεθνούς Συνεδρίου Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής, καθώς και στη γνωστή διάλεξη που έδωσε μπροστά στο κτίριο του ΕΜΠ, μίλησε για την ακτινοβολία και το ενδιαφέρον που άσκησε στους νέους αρχιτέκτονες της εποχής. «Ήταν τόσο μεγάλη ώστε από το 1930, ήδη πριν το συνέδριο, μέχρι το 1965 που πέθανε, 18 συνολικά Έλληνες αρχιτέκτονες και πολιτικοί μηχανικοί πήγαν στο Παρίσι να συνεργαστούν μαζί του. Μερικοί από αυτούς ήταν διάσημοι, όπως ο Αριστομένης Προβελέγγιος, που είναι και ο αρχιτέκτονας αυτού του σπιτιού, και ο Γιάννης Ξενάκης», σημείωσε.

«Ποιος είναι ο Le Corbusier;». Την ερώτηση αυτή απεύθυναν οι επιμελητές της έκθεσης στους εικαστικούς που κλήθηκαν να συμμετάσχουν. «Καλούμε τους εικαστικούς να στήσουν έναν διάλογο πάνω στο ερώτημα του ποιος είναι ο Λε Κορμπυζιέ, αλλά όχι με μία πρόθεση να βρούμε την απάντηση. 'Αλλωστε η θέση μας είναι να δείξουμε την πολλαπλότητα της πρόσληψης αυτής της προσωπικότητας για κάποιον ερευνητή, για έναν σπουδαστή, για κάποιον που δεν σχετίζεται με την αρχιτεκτονική. Κατά συνέπεια οι εικαστικοί καλούνται να φέρουν στο προσκήνιο μέσω ενός έργου αυτό που βρίσκεται πιο κοντά σε αυτούς ως απάντηση σε μια ερώτηση του ποιος είναι ο Λε Κορμπυζιέ», ανέφερε ο Φάνης Καφαντάρης, επιμελητής της έκθεσης, μαζί με τον κ. Τουρνικιώτη.

Η έκθεση πραγματοποιείται στο συγκρότημα των δυο κτιρίων επί των οδών Κυκλάδων και Κεφαλληνίας, που ήταν το σπίτι και το ατελιέ του ζεύγους Σπητέρη (ο Τώνης Σπητέρης ήταν ένας από τους πρώτους Έλληνες τεχνοκριτικούς και η Ιωάννα Σπητέρη σημαντική γλύπτρια). Το ζεύγος αρχικά έμενε στο γωνιακό κτίριο (που χτίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα), ενώ το 1955 ανέθεσαν στον αρχιτέκτονα Αριστομένη Προβελέγγιο την κατασκευή του δεύτερου μικρού κτιρίου - ατελιέ δίπλα στο σπίτι τους. «Ήδη η επιλογή του εκθεσιακού χώρου είναι ένα συμβάν το ίδιο που σχετίζεται με τον Λε Κορμπυζιέ», πληροφόρησε ο κ. Καφαντάρης, που παρουσίασε και τη διάρθρωση της έκθεσης, η οποία επιμερίζεται σε τέσσερις ενότητες.

Στο ισόγειο τα έργα αναφέρονται σε μια γενικότερη πρόσληψη της προσωπικότητας του Le Corbusier, όπως αυτή έρχεται σε έναν αρχιτέκτονα ή σε ένα μη ειδικό κοινό απέναντι στο πρόσωπό του. Στο υπόγειο είναι το βιολογικό πρόσωπο και ο θάνατος του διάσημου αρχιτέκτονα, με το έργο, μεταξύ άλλων, της προβολής ενός βίντεο 1,18 λεπτών που αφορά την κηδεία του, όπως αυτή αποτυπώθηκε από τα γαλλικά επίκαιρα της εποχής. Στο μεσοπάτωμα, μεταξύ της προσωπικότητας και του θανάτου του φυσικού προσώπου, συναντάμε ίσως ένα από τα πιο μεγαλεπήβολα έργα του αρχιτέκτονα, όχι σε επίπεδο φόρμας, αλλά κανόνων. Πρόκειται για το περίφημο modulor του Le Corbusier, το σύστημα μετρήσεων με βάση την ανθρώπινη γεωμετρία η οποία σχεδιάστηκε από το γραφείο του αρχιτέκτονα με σκοπό να εδραιωθεί διεθνώς.

Η έκθεση συνεχίζεται στον πρώτο όροφο, όπου τα έργα έχουν μια άμεση «συνομιλία» με τον εξωτερικό χώρο, σε μια προσπάθεια προβληματισμού για την πόλη, καθώς η θέαση με το παλίμψηστο των κατοικιών στη γειτονιά, που περιλαμβάνει από νεοκλασικά κτίρια, σπίτια του μεσοπολέμου και πολυκατοικίες, γίνεται αβίαστα. Η έκθεση συνεχίζεται στον δεύτερο όροφο με προβολή βίντεο και με τη δυνατότητα να ακούσει κανείς ηχογραφημένα τον επικήδειο λόγο του Αντρέ Μαλρό για τον Le Corbusier, ενώ στην ταράτσα, όπου καταλήγει μέσω του φωταγωγού η ηχητική εγκατάσταση - έργο που συνοδεύει με ήχους όλη την έκθεση, ο επισκέπτης μπορεί να ξαναβρεί, όπως και στον πρώτο όροφο, την πόλη γύρω.

Στην έκθεση «Στο όνομα του Le Corbusier» συμμετέχουν οι καλλιτέχνες Κωστής Βελώνης & Λήδα Λυκουριώτη, Φοίβη Γιαννίση & Ζήσης Κοτιώνης, Γιάννης Γρηγοριάδης, Γιώργος Γυπαράκης, Θάλεια Ιωαννίδου, Πάνος Κούρος, Βάνα Ξένου, Μαρία Παπαδημητρίου και Αλέξανδρος Ψυχούλης.

Οι δράσεις για τον Le Corbusier είναι μια πρωτοβουλία της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π., που πραγματοποιούνται με τη συνεργασία πολιτιστικών και επιστημονικών φορέων και τη στήριξη του Ιδρύματος Le Corbusier. Εντάσσονται στο ευρύτερο πλέγμα εκδηλώσεων που οργανώνονται διεθνώς με τη συγκυρία των 50 χρόνων από τον θάνατο του μεγάλου αρχιτέκτονα.

Κυριάκος Κρόκος

Ο Κυριάκος Κρόκος ήταν Έλληνας αρχιτέκτονας (1941 - 13 Ιουνίου 1998) που σπούδασε κατά τη δεκαετία του ’60.

Γεννήθηκε το 1941 στη Σάμο. Αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου το 1967. Παράλληλα με τις σπουδές του, στο διάστημα 1964 – 69, εργάστηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο του καθηγητή Γιάννη Λιάπη. Ακολούθως ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου έμεινε για ένα χρόνο, ως μαθητής τουΓιάννη Τσαρούχη που τότε ζούσε εκεί. Ο Κρόκος θεωρούσε ότι η ζωγραφική εμπλουτίζει την αρχιτεκτονική του παιδεία, γι’ αυτό με την επιστροφή του στην Ελλάδα συνέχισε να ζωγραφίζει και ενίσχυσε τις σχέσεις του με προσωπικότητες της πνευματικής ζωής του τόπου, στους χώρους κυρίως της ζωγραφικής και της λογοτεχνίας. Το 1976 απέκτησε το δικό του εργαστήριο και άρχισε να συμμετέχει με επιτυχία σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και να αναλαμβάνει ιδιωτικά έργα. Το 1977 απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό για το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, ενώ το 1990 η πρότασή του στον διεθνή διαγωνισμό για το Μουσείο της Ακρόπολης βραβεύτηκε με έπαινο. Το 1996 αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στην 6η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

Ο Κυριάκος Κρόκος ανήκει χρονικά στη γενιά αρχιτεκτόνων που βίωσαν την επίδραση της κληρονομιάς του Δημήτρη Πικιώνη στη δεκαετία του ’60, ταυτόχρονα με την εμπειρία του Άρη Κωνσταντινίδη, ενός δημιουργού υπολογίσιμου βεληνεκούς για την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Μετά την ανεξέλεγκτη αστικοποίηση που γνώρισε ο ελληνικός χώρος στη δεκαετία του ’50, στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας αναγνωρίσιμης σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, ο Λε Κορμπυζιέ και οΜις φαν ντερ Ρόε αποτέλεσαν τα κατεξοχήν πρότυπα για τη νέα γενιά των αρχιτεκτόνων. Ωστόσο, ο Κρόκος αποστασιοποιήθηκε από τις τάσεις της εποχής του προς τη διεθνή σφαίρα επιρροής και ακολούθησε μια προσωπική ερευνητική πορεία, που σταδιακά διαμόρφωσε την αναγνώσιμη ποιητική του.

Οι αναζητήσεις του προσανατολίστηκαν προς την αποκάλυψη της αρχέτυπης ουσίας της φύσης και της παράδοσης του ελληνικού τόπου, που οδήγησαν σε μια αρχιτεκτονική αποκαλυπτική και σύγχρονη. Οι μορφές και τα σχήματα που χρησιμοποιούσε στο αρχιτεκτονικό του λεξιλόγιο συνέθεταν μια νέα αρχιτεκτονική και συγχρόνως οικεία, φανερά συνδεδεμένη με την ελληνική αρχιτεκτονική κληρονομιά.

Βαθιά γοητευμένος από τη νεοκλασική παράδοση του 19ου αιώνα, διαμόρφωσε το ευαίσθητο σχεδιαστικό του ύφος αντλώντας στοιχεία από αυτήν και χρησιμοποιώντας τα στην πιο απλή τους έκφραση: τυπολογικές ή ρυθμολογικές αναφορές σε συνδυασμό με αναμνήσεις από την ευρύτερη ελληνική αρχιτεκτονική παράδοση, την ελληνιστική ή τη βυζαντινή περίοδο, τα αρχαϊκά πρότυπα, που φανερώνουν τη βαθιά επεξεργασμένη διαχρονική συνείδηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του τόπου. Συγχρόνως, η μοντέρνα λογική δηλώνεται φανερά στα έργα του, όπου ο φέρων οργανισμός συνίσταται από σκελετό εμφανούς οπλισμένου σκυροδέματος.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δουλειάς του είναι η χρήση των υλικών στην αληθινή τους έκφραση, με τοίχους από συμπαγή τούβλα, κουφώματα από ξύλο, στηθαία από ξύλο ή μέταλλο, κρηπιδώματα και φράκτες από πέτρα, καθώς και η επεξεργασία της επιφάνειας των υλικών, που καθιστούσε περιττή κάθε είδους διακόσμηση. Με τη συνεχή του παρουσία στο εργοτάξιο, ο Κρόκος έδινε την προσωπική του ποιητική ευαισθησία στα έργα του, με έμφαση στην επεξεργασία του γυμνού σκυροδέματος, το πελέκημα της πέτρας, την επιτηδευμένη συναρμογή των τούβλων, τις επιλογές των χρωμάτων στα επιχρίσματα, τις ζωγραφικές λεπτομέρειες στο ξύλο και τον σίδηρο. Θεωρούσε ότι η ποιότητα των υλών και η καθαρότητα της λεπτομέρειας ταυτίζονται με το ήθος του αρχιτεκτονημένου χώρου, γι’ αυτό μετέτρεπε τα υλικά σε γλυπτά στοιχεία του χωρικού κελύφους, που απείχαν από τις πεπερασμένες δομικές τους ιδιότητες.

Απεβίωσε τον Ιούνιο του 1998 μετά από ασθένεια, σε ηλικία μόλις 57 ετών.

Σημαντικότερα έργα

• Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (1978-93), Α´ βραβείο Διαγωνισμού (1977)

• Θέατρο της οδού Κυκλάδων, Αθήνα (1982)

• Κατοικία – μουσείο Αλέκου Φασιανού στην Αθήνα (1990-95)

• Κατοικία στη Φιλοθέη (1989)

• Κατοικία στην Εκάλη (1991)

Βιβλιογραφία

• Elias Constantopoulos, Alekos Fassianos, Wilfried Wang, Kyriakos Krokos, Kyriakos Krokos: Fassianos Building, Athens 1990-1995 (O'Neil Ford Monograph), εκδόσεις Wasmuth
• Ηλεκτρονικό περιοδικό greekarchitects.gr, Ανθολόγηση κειμένων για το έργο του Αρχιτέκτονα Κυριάκου Κρόκου, Αθήνα 2009
• Αντρέας Γιακουμακάτος, Κυριάκος Κρόκος. Ο πρόωρα χαμένος αρχιτέκτονας., Ενημερωτικό Δελτίο" Τ.Ε.Ε. - Τεύχος 2031 - Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 1998
• Γιώργος Μακρής, Για τον Κυριάκο Κρόκο, Αθήνα, Φεβρουάριος 2008,

https://vimeo.com/39617669

Ωδείο Aθηνών

Πηγή: http://www.culture2000.tee.gr/

Λεωφ. Bασ. Kωνσταντίνου & Pηγίλλης, Aθήνα, 1969-1976 
Iωάννης Δεσποτόπουλος (Jan Despo, 1903-1992)

Tο έργο αυτό του αρχιτέκτονα-καθηγητή Iωάννη Δεσποτόπουλου, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Walter Gropius στη Bαϊμάρη, αποτελεί το μόνο τμήμα της μεγαλόπνοης σύνθεσής του για το Πνευματικό Kέντρο της Aθήνας το οποίο κατασκευάστηκε. H σύνθεση, η οποία κέρδισε το πρώτο βραβείο πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 1959, ανήκει στις κορυφαίες εκφράσεις του ριζοσπαστικά μοντέρνου πνεύματος του Bauhaus.

Στο κτίριο του Ωδείου Aθηνών ο μελετητής κράτησε τις διαστάσεις και τη χωροθέτηση που είχαν προκύψει από τη σχέση του με τις άλλες κτιριακές μονάδες του Πνευματικού Kέντρου. Aυτό είχε σαν αποτέλεσμα την τοποθέτηση του Ωδείου λοξά προς τους κύριους οδικούς άξονες οι οποίοι περιβάλλουν την ασυνήθιστα επιμήκη σιλουέτα του, μήκους 160 μ., πλάτους 32 μ. και ύψους 10,50 μ. 

Tο κτίριο συγκροτείται από ισόγειο με pilotis / κιονοστοιχία, όροφο και υπόγεια. Περιλαμβάνει 35 χώρους διδασκαλίας, αίθουσες διδασκαλίας λυρικής μουσικής 350 θέσεων και δραματικής τέχνης 150 θέσεων, αίθουσα ρυθμικής, χώρους καθηγητών, μουσείο μουσικής, μουσική βιβλιοθήκη, αίθουσα συναυλιών 820 θέσεων, χώρους καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και συγκεντρώσεων. Oι όψεις είναι λιτές, οργανωμένες με αυστηρό κάνναβο και επενδεδυμένες με λευκό μάρμαρο Πεντέλης. 

Tο μεγάλο μήκος του Ωδείου, οι κατάλευκες όψεις του με την αφαιρετική τους μορφή και η αυστηρή ρυθμικότητα των στοιχείων τους –ανοίγματα, κάνναβος μαρμαρεπενδύσεων, κιονοστοιχία ισογείου- διαφοροποιούν αισθητά το έργο αυτό του Δεσποτόπουλου από τον άναρχα δομημένο περίγυρό του. Έτσι, παρά τις λειτουργικές αδυναμίες του και την πλημμελή εκτέλεση της αρχιτεκτονικής μελέτης, το Ωδείο Aθηνών αναγνωρίστηκε από τους ειδικούς ως σημείο αναφοράς στον πολεοδομικό ιστό της ελληνικής πρωτεύουσας. 

Ο Γιάννης Τσαρούχης "ντύνει" με λόγο νεοκλασικά της Ιτέας, Λαμίας και Χαλκίδας

Ο ζωγράφος που θεωρήθηκε εκφραστής της ελληνικότητας στη μεταπολεμική ζωγραφική, ο Γιάννης Τσαρούχης, εκτός από δυνατό χρωστήρα υπήρξε και εξαίρετος στοχαστής, έδινε πάντα τροφή για σκέψη, ακόμη κι αν ο λόγος του κάποιες φορές θεωρήθηκε αιρετικός. Επωφελούμαστε λοιπόν για μια ανατροπή του συνήθους.... Εδώ, δεν σχολιάζεται το εικαστικό του έργο, αλλά το κείμενό του σχολιάζει τις εικόνες νεοκλασικών από τις πόλεις της Κεντρικής Ελλάδας!

Πηγή: http://www.centralgreece.gr/el/views/142-o-giannis-tsaroyxis-ntynei-me-logo-neoklasika-tis-iteas-lamias-kai-xalkidas.html

".... Τα νεοκλασικά σπίτια δεν ήταν αριστουργήματα. Πριν απ'αυτά υπήρχαν ωραιότερα σπίτια: τα λεγόμενα τούρκικα και που ήταν γνησίως Ελληνικά με κάποια επίδραση επιπόλαιη αραβοπερσική στη διακόσμηση. Αλλά τέλος πάντων είναι η Ευρώπη. Ο Νεοκλασικισμός ταίριαζε με τον εθνικό μας ύμνο που κι αυτός είναι Νεοκλασικός. Με το κράτος μας. Με τη σημαία μας. Ηταν η Ευρώπη σ' ότι έχει πιο αφομοιώσιμο για ένα Λαό που συντήρησε χρόνια την ελληνιστική παράδοση και γνώρισε ανάλογους νεοκλασικισμούς στους αιώνες που υπήρχε το Βυζάντιο.

Ο Ευρωπαϊκός Νεοκλασικισμός, αλλά και κάθε ξένη επίδραση φιλτραρισμένη από ένα λαό που είχε ακόμα γούστο και λεπτή αίσθηση ήταν απαραίτητη ένεση. Αυτή η ένεση μας έδοσε τον Σολωμό. Τον Κάλβο. Τον Παπαδιαμάντη. Τον Χαλεπά. Τον Πικιώνη. Τον Καβάφη και τον Θεόφιλο ακόμα. Γιατί το έδαφος της παραδόσεως ήταν γόνιμο. Αλλά για τους ποιητές και τους καλλιτέχνες η Ευρώπη ήταν πηγή εμπνεύσεως και ερεθισμού. Για τους πλούσιους ήταν ένας επιπόλαιος τρόπος να ξεχωρίσουν από το Λαό που χίλια χρόνια Βυζαντινής πειθαρχίας τον είχαν εξευγενίσει και τούχαν δώσει αριστοκρατικότητα. Η πλουτοκρατική χυδαιότης και ασυδοσία έπεσε με τα μούτρα παίρνοντας από τη Δύση το παράδειγμα της σπατάλης και της ανόητης υπεροψίας. Ορισμένα νεοκλασικά σπίτια, ιδίως του Τσίλερ με την ψευτοπολυτέλειά τους, ένας αυστηρός εραστής των Αθηνών θα τα έκρινε κατεδαφιστέα. Σήμερα το χειρότερο σπίτι από αυτά μπρος στην ασχήμια που πλάκωσε θεωρείται διατηρητέο. Τα λίγα νεοκλασικά που θα μείνουν θάναι σαν το μουστάκι που αφήνουν οι ανατολίτες. Αγωνιώδες δείγμα χαμένου ανδρισμού και ισχύος.
(......................................................

................)
Αυτός που φροντίζει για την ομορφιά θεωρείται από πολλά εκατομμύρια ελλήνων ως βλαμένος. Και αυτός που δηλώνει πως τον ενδιαφέρει η ομορφιά, αν δεν είναι ύποπτος ή βλαμένος, συνήθως είναι κακόγουστος και αισθηματολόγος. Αρα επικίνδυνος κι αυτός και απλώς πνεύμα αντιλογίας. Είναι σπάνιοι αυτοί που καταλαβαίνουν την ομορφιά ενός αρχιτεκτονικού συνόλου τοποθετημένου πετυχημένα σ'ένα όμορφο τοπίο.

Οι πιο πολλοί επιθυμούν γραφικότητα τουριστικού ύφους, μάλλον τυρολέζικου παρά ελληνικού. Αρπάζονται από λέξεις και μοτίβα και ασήμαντες λεπτομέρειες. Δίπλα στον κίνδυνο της κατεδαφίσεως και της εγκατάλειψης που οδηγεί στο φυσικό γκρέμισμα, υπάρχει ο μέγας κίνδυνος της φροντίδας που λέγεται αξιοποίηση, αναπαλαίωση και ότι άλλο θέλετε. Όπου ανακατεύεται το κράτος ξοδεύονται αρκετά χρήματα. Κάνει γκάφες αισθηματικές και εγκληματικές διορθώσεις. Εγκλήματα μ' αυτοεπαίνους και χωρίς τιμωρία. Πράξεις περιττές με μόνο σκοπό να κοπεί το κονδύλι. Δεν υπάρχουν δυνατές προσωπικότητες, σεβαστές που να εισακούγονται, ούτε και κοινή γνώμη ισχυρή που να μη φοβάται και να την ακούει το κράτος. Αναισθησία κι αδίστακτη δραστηριότης συνυπάρχουν. Αγραμματοσύνη και κακογουστιά γεμάτη αισθηματολογία.

Ο σοβαρός λόγος που θάπρεπε να διατηρηθούν αρχιτεκτονικά σύνολα του 19ου αιώνα, δεν έγινε αντιληπτός ούτε από τους εχθρούς του ούτε από τους φίλους του. Απομονωμένες διατηρήσεις κτιρίων αντιαισθητικά βαμμένων με πλαστικό χρώμα -λόγω αναπαλαιώσεων- είναι μια συμβατική λύσις που δεν δίνει μια πλήρη εικόνα της εισόδου της Ελλάδος στο 19ο αιώνα στην Ευρώπη. Δίπλα στα κυνικά σχήματα των πολυκατοικιών, η διατήρηση αυτών των κτιρίων είναι θλιβερή. Δε θάλεγα ποτέ να μην διατηρούνται αλλά κάτι το δυσάρεστο υπάρχει σ' αυτή η διατήρηση. Αλλά αφού οι άνθρωποι έγιναν από τσιμέντο, αλουμίνιο και πλαστικό διεθνώς, διερωτάμαι τι λόγος υπάρχει να κατοικούν σε σπίτια καμωμένα με στοργή από μάρμαρο, ξύλο, ασβέστη και κεραμίδια."

Το κείμενο είναι από το βιβλίο του Γ. Τσαρούχη "Αγαθόν το εξομολογείσθαι" Εκδ. Καστανιώτη, 1986. Ορθογραφία και συντακτικό είναι του πρωτότυπου κειμένου, δυστυχώς όχι και η απόδοσή του με πολυτονικό.

Πάνος Ν. Τζελέπης

1.Ο Π.Ν. Τζελέπης, τελευταία του φωτογραφία, 1976

Ο Πάνος Νικολή Τζελέπης (1894-1976) είναι ένας από τους πρώτους εκπροσώπους της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα Εικ.1 http://1.1.1.5/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/1.jpg. Γεννιέται στην Κωνσταντινούπολη το 1894. Ο πατέρας του, Νικολής, ήταν αρχιτέκτονας στο παλάτι του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ, έτσι είχε την ευκαιρία από πολύ μικρή ηλικία να εξοικειωθεί με τις βασικές αρχές της μετέπειτα δουλειάς του. Τελειώνοντας το εξατάξιο γυμνάσιο γράφεται στο Ιταλικό Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Κωνσταντινούπολης.
Εξαιτίας του πολέμου η οικογένεια έφυγε από την Τουρκία για να εγκατασταθεί προσωρινά στην Αθήνα όπου ο Τζελέπης παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής και γλυπτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Θωμόπουλο. Την ίδια περίοδο γνωρίζεται με τον Γεώργιο Κοντολέοντα, με τον οποίο θα συνδεθεί όχι μόνο με θερμή φιλία, αλλά και με κοινές θέσεις πάνω στην τέχνη και το μέλλον της αρχιτεκτονικής. Μαζί ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα για να γνωρίσουν την μνημειακή αρχιτεκτονική παράδοση και το ελληνικό τοπίο σε όλες του τις παραλλαγές.
Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο αρχιτέκτονας φεύγει για σπουδές στην "École Spéciale d’Architecture" στο Παρίσι. Οι σπουδές του στη γαλλική πρωτεύουσα μέσα στο εκεί κλίμα του ακαδημαϊκού εκλεκτικισμού στην αρχιτεκτονική θα τον επηρεάσουν πολύ στα πρώτα βήματα του. Το 1920 γνωρίζεται με τον Ντολφ Ντερβώ (Dolphe Dervaux) - έναν από τους εκφραστές της "επίσημης αρχιτεκτονικής" στη Γαλλία - η επιρροή του οποίου είναι φανερή τόσο στις τελευταίες φοιτητικές του εργασίες καθώς και σε διάφορες μελέτες του. Είναι βασικό στην παιδεία του Τζελέπη ότι μορφώνει την αρχιτεκτονική σκέψη του ακριβώς την εποχή της μεγάλης δημιουργικής κρίσης στην αρχιτεκτονική κουλτούρα. Από τη μια, το τέλος του εκλεκτικισμού μαζί με το αναπόφευκτο ξέφτισμα του Αρ Νουβό (Art nouveau), από την άλλη η όλο και μεγαλύτερη χρήση του νέου υλικού, του οπλισμένου σκυροδέματος και η διάδοση των θέσεων των διεθνών κινημάτων του De Stijl, του Κυβισμού διοχετευμένα μέσα από το Purisme που επιβάλλεται με το έργο του Λε Κορμπυζιέ (Le Corbusier) είναι τα στοιχεία που τον οδηγούν στην αναζήτηση ενός "νέου" δρόμου σύγχρονου αλλά και ικανού να προσφέρει στις ανάγκες της ελληνικής πραγματικότητας που με την επιστροφή του, το 1923 καλείται να αντιμετωπίσει.

Το συγκρότημα ΠΙΚΠΑ στην Πεντέλη.

Την επιστροφή του στην Αθήνα ακολουθεί μια αρχιτεκτονική δραστηριότητα χωρίς φραγμό, αποδεικνύοντας μια αξιόλογη ικανότητα αφομοίωσης διαφόρων στοιχείων και ενσωμάτωσης τους στη "νέα αρχιτεκτονική". Ο μοντερνισμός του είναι συγκρατημένος και ελέγχεται από μια αίσθηση ισορροπίας και ηρεμίας.
Το 1925 αποδεικνύει την αγάπη του για την ελληνική λαϊκή τέχνη και παράδοση αναλαμβάνοντας τη μελέτη του ελληνικού περιπτέρου στην διεθνή έκθεση του Παρισιού Εικ.2 http://1.1.1.4/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/10.jpg. Ανακατασκευάζει με τρόπο αφαιρετικό, στο χώρο του περιπτέρου, τη λαϊκή κατοικία, προσπαθώντας στυλιστικά να συνδέσει αυτά τα δεδομένα στα πλαίσια μιας "διεθνούς μορφολογίας". Την περίοδο του μεσοπολέμου ασχολείται με πλήθος μελέτες και κατασκευές για ιδιωτικές κατοικίες καθώς και την ανάθεση από το Υπουργείο Πρόνοιας της κατασκευής των Παιδοπόλεων της Βούλας και της Πεντέλης.
Το 1946 ο Τζελέπης φεύγει για το Παρίσι και εκεί εξακολουθεί να δουλεύει για τον ζωτικό χώρο των παιδιών. Ατελείωτη σειρά διαλέξεων, επιστημονικών ανακοινώσεων σε διεθνή συνέδρια Ψυχολογίας του παιδιού και άρθρων στο γαλλικό κυρίως τύπο, αποτελούν μικρό μόνο μέρος της πολύπλευρης δραστηριότητας του. Πριν ακόμα φύγει από την Αθήνα έχει οργανώσει με μεγάλη επιτυχία την Α' Διαβαλκανική Έκθεση Προστασίας του Παιδιού στο Ζάππειο το 1936, που θα αποτελέσει σταθμό στην προώθηση πάνω σε επιστημονικές βάσεις του μεγάλου αυτού κοινωνικού προβλήματος στο βαλκανικό χώρο.
Στη Γαλλία θα αναγνωριστεί η δουλειά του και εκτός από μέλος του "Ordre des Architectes" θα γίνει και "Agrée" του εκεί Υπουργού Ανοικοδομήσεως, αναλαμβάνοντας με ομάδα Γάλλων αρχιτεκτόνων τη μελέτη και την κατασκευή μεγάλων έργων στην πόλη Μωμπέρζ (Maubeurge) κοντά στα βελγικά σύνορα. Στα δέκα χρόνια απουσίας του ταξιδεύει συχνά στην Ελλάδα όπως και σε όλο τον κόσμο πάντα με το μπλοκ των σκίτσων στην τσέπη. Μελετάει και είναι πάντα ενήμερος της πνευματικής κίνησης του τόπου του. Μελετά ιδιαίτερα και εμβαθύνει σε ότι έχει σχέση άμεση ή έμμεση με την ελληνική λαϊκή τέχνη και αρχιτεκτονική. Το περίφημο βιβλίο του "L'Architecture Populaire en Grèce" έχει ήδη κυκλοφορήσει στο Παρίσι από το 1952 σαν καρπός της αγάπης του και της βαθιάς γνώσης για τη ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική.

Φωτογραφία του σταθμού της Rouen με αυτόγραφη αφιέρωση στον Π.Ν. Τζελέπη από τον Dervaux.

Ο Τζελέπης, εκτός από μεγάλος αρχιτέκτονας υπήρξε ένας μεγάλος άνθρωπος. Κάθε τι που αφορούσε τον άνθρωπο τον συγκινούσε. Με θαυμαστή σαφήνεια κατόρθωνε να διατυπώνει τις πιο σύνθετες σκέψεις πάνω στην τέχνη, την αρχιτεκτονική και τη λογοτεχνία γιατί για αυτόν όλες οι καλλιτεχνικές μορφές δεν ήταν τίποτα άλλο παρά το καταστάλαγμα της ομορφιάς της ανθρώπινης ψυχής. Ο Τζελέπης δικαίωσε με το έργο του αυτό που ο Δημήτρης Πικιώνης πίστευε πάνω στην "αδιάσπαστη ενότητα των τεχνών". Ο Πάνος Νικολή Τζελέπης πεθαίνει το 1976 στην Αθήνα.
Το αρχιτεκτονικό ιδίωμα του Π.Ν. Τζελέπη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Ελλάδα από την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, με κυριότερο εκφραστή τον Αριστοτέλη Ζάχο, δημιουργείται μια νέα τάση στην αρχιτεκτονική του τόπου η οποία βασίζει την έκφραση της στα διδάγματα της βυζαντινής παράδοσης και της λαϊκής αρχιτεκτονικής μορφολογίας. Από την άλλη, οι πρώτοι απόφοιτοι της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, καθώς και οι απόφοιτοι ξένων σχολών που τη δεκαετία του 1920 επιστρέφουν στην Ελλάδα συμβάλλουν στην οικοδόμηση του ελληνικού μοντέρνου κινήματος.
Αυτό σε πολύ γενικές γραμμές είναι το κλίμα μέσα στο οποίο έρχεται να δουλέψει ο Τζελέπης θαυμαστής και ο ίδιος των νέων τάσεων της Ευρώπης, του De Stijl και του Μπαουχάους (Bauhaus), σύμφωνα με τις οποίες το κτίριο σαν δημιούργημα γενικότερης αναζήτησης δεν προκύπτει πια από τους στυλιστικούς κανόνες μιας κάποιας ρυθμολογίας αλλά από τους κανόνες του ορθολογισμού που αφορά την λειτουργία, την κατασκευή αλλά και την αισθητική του κτιρίου. Μέσα στην ομάδα των νέων Ελλήνων αρχιτεκτόνων που θα δημιουργήσουν στην περίοδο του Μεσοπολέμου, η μορφή του Πάνου Νικολή Τζελέπη είναι ξεχωριστή. Τα έργα σύμφωνα με τη "γραμμή" του μοντέρνου κινήματος την εποχή εκείνη από τους: Γεώργιο Κοντολέοντα, Βασίλη Δούρα, Νίκο Μητσάκη, Θουκυδίδη Βαλεντή, Δημήτρη Πικιώνη, Άγγελο Σιάγα και Κυριακούλη Παναγιωτάκο αποτελούν την αγνότερη έκφραση για την πορεία που η νέα ελληνική αρχιτεκτονική έπρεπε να ακολουθήσει.
Στο έργο του Τζελέπη οι αξίες της λαϊκής αρχιτεκτονικής συνδυάζονται αρμονικά με τις συνθετικές αρχές του μοντέρνου κινήματος με σκοπό τη διαμόρφωση ενός νέου "αρχιτεκτονικού πιστεύω" στην Ελλάδα του μεσοπολέμου που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του τόπου και που το μέτρο είναι πάντα ο άνθρωπος.
Αρχιτεκτονικά Έργα
Ιδιωτικά (oικίες)

Ο Π.Ν. Τζελέπης σε κατοικίες του τέλους της δεκαετίας του '20 - όπως στο Ελληνικό - συνδέει για πρώτη φορά τη γλώσσα του μοντέρνου με την αρχιτεκτονική των νησιών του Αιγαίου.
Η οικία στην οδό Μομφεράτου αρ.30 Εικ. 3 http://1.1.1.3/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/9.jpg ανάγεται στην περίοδο 1924-1925 και αποτελεί πρώιμο δείγμα συνδυασμού μοντέρνας και λαϊκής αρχιτεκτονικής.
Στην οικία Οικονομίδη του 1925 Εικ. 4 http://1.1.1.5/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/11.jpg, διακρίνεται επιρροή από τη βίλα του 'Αντολφ Λόος (Adolf Loos) στο Λίντο. Αποδεικνύεται πόσο ο αρχιτέκτονας έχει αφομοιώσει και έχει προχωρήσει θαρρετά στο δρόμο της νέας αρχιτεκτονικής συνθετικής πραγματικότητας. Οι χώροι προβάλλονται με ειλικρίνεια στην όψη και οι αναλογίες του συμπαγούς με το κενό οργανώνονται βάση ορθολογιστικού καννάβου.
Στην οικία Τζελέπη στο Ελληνικό Εικ. 5 http://1.1.1.1/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/12.jpg διακρίνουμε τη συνεχή εναλλακτικότητα στοιχείων από τη λαϊκή παράδοση μέσα στη γενική οπτική αντίληψη του κτιριακού συνόλου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο αρχιτέκτονας ξεφεύγει από τη μοντέρνα «γραμμή». Βασικά η πίστη του για την απλότητα, που στην αρχιτεκτονική πρέπει να βρίσκει την πιο άμεση έκφραση της είναι μεγάλη.
Πάνω σε αυτή την αρχή της απλότητας βασίζεται η σύνθεση της οικίας Φωκά έργο του 1930 Εικ. 6 http://1.1.1.2/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/13.jpg. Αυτή η κατασκευή αποτελεί ίσως ένα σταθμό στην αρχιτεκτονική του. Καμία επιτήδευση στην όψη, η μορφή δεν κρύβει τίποτα αλλά αντίθετα εμφανίζει με σαφήνεια τη διαμόρφωση του εσωτερικού χώρου σε προβολή.
Και στην οικία Φραντζή έργο του 1932 στο Ψυχικό Εικ. 7 http://1.1.1.3/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/14.jpg θα επιλύσει τα προβλήματα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης με τη μεγαλύτερη δυνατή απλότητα.
Ανάμεσα στα έργα του Τζελέπη της εποχής αυτής ξεχωρίζει η οικία Ιμβριώτη στο Ελληνικό Εικ. 8 http://1.1.1.5/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/16.jpg. Η μελέτη είναι του 1933 αλλά η κατασκευή ολοκληρώθηκε μόλις το 1937. Σε αυτό το έργο είναι φανερή η θέληση του αρχιτέκτονα να δώσει την απλούστερη λύση αλλά συγχρόνως και να αποδείξει την προσήλωση του στα αφομοιωμένα διδάγματα των μεγάλων συγχρόνων κινημάτων της κεντρικής Ευρώπης.
Το 1933, αναλαμβάνοντας τη διαρρύθμιση και διακόσμηση του νέου καταστήματος Στρογγυλού στην Αθήνα Εικ. 9 http://1.1.1.4/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/15.jpg, αποδεικνύει την ικανότητά του στον σχεδιασμό της αρχιτεκτονικής των εσωτερικών χώρων. Για το έργο αυτό θα δημοσιευθούν στον ξένο τύπο πολύ θετικές κριτικές και είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος του "The Outfitter" της 15ης Αυγούστου 1936 που θα παρουσιάσει αυτή την εργασία με τις λέξεις: "Athens keeps step with this glass and chromium age". Έργα του από καιρό δημοσιεύονται στα πιο αξιόλογα περιοδικά της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών δίνοντας του τη θέση που δικαιωματικά του ανήκει στο σύγχρονο κίνημα της ελληνικής αρχιτεκτονικής.
Δημόσια (κτίρια κοινωνικής πρόνοιας

Το 1936 το Υπουργείο Πρόνοιας, το ΠΙΚΠΑ, αναθέτουν στον αρχιτέκτονα τη μελέτη και την κατασκευή των Παιδουπόλεων της Βούλας και της Πεντέλης για να δώσουν λύση στο μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα της προστασίας του παιδιού. Γενικά, αυτές οι "Παιδικές Κοινότητες" πρέπει να έχουν σαν σκοπό την ανάπτυξη του παιδιού και τη διάπλαση του μέσα σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον υγείας. Γι’ αυτό και οι "αποικίες διακοπών", τα "αναρρωτήρια", τα "αναπαυτήρια" και τα "πρεβαντόρια", αποτελούν τους πόλους κατεύθυνσης αυτής της πολιτικής. Η σύνθεση της Παιδούπολης στη Βούλα μαζί με τις εγκαταστάσεις στην Πεντέλη αποτελούν μια σημαντική εξέλιξη στην πορεία της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.
Το κτιριακό συγκρότημα της Βούλας Εικ. 10 http://1.1.1.3/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/19.jpg μοιάζει να ήταν το πιό ενδιαφέρον, ιδιαίτερα για την κατασκευαστική του ελευθερία και απλότητα. Στην κατασκευή χρησιμοποιεί οπλισμένο σκυρόδεμα και γυαλί με μεγάλη συνθετική ικανότητα. Σχεδίασε μια σειρά κτισμάτων με σημαντικές δυνατότητες προσαρμογής στις καιρικές συνθήκες. Κάθε μονάδα κοιτώνων για 50 παιδιά διέθετε μια επιμήκη αίθουσα καμπυλωμένη και ανοιχτή προς τον ευνοϊκό προσανατολισμό. Ένα βαθύ στέγαστρο προστάτευε το συνεχές υαλοστάσιο της πρόσοψης. Αν ο καιρός ήταν καλός, τα συρόμενα φύλλα μπορούσαν να χωνευτούν σε δύο υποδοχείς στα άκρα της αίθουσας, αφήνοντας έτσι τον κοιτώνα τελείως ανοιχτό στο ύπαιθρο. Το ίδιο σχεδόν συμβαίνει στις μεγάλες τζαμαρίες του εστιατορίου. Τα υαλοστάσια μαζεύονται στις τέσσερις γωνίες, σχηματίζοντας ένα ελάχιστο κλειστό στοιχείο σε σχήμα Γ. Η λύση είναι αφοπλιστικά απλή και λειτουργικά άψογη. Το έργο αυτό αποτέλεσε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο μια πρωτότυπη λύση του συγκεκριμένου αρχιτεκτονικού προβλήματος. Δυστυχώς οι εγκαταστάσεις της Βούλας βομβαρδίστηκαν στις πολεμικές επιχειρήσεις και μόνο από τις σελίδες του βιβλίου που ο ίδιος ο Τζελέπης έγραψε είναι δυνατόν να τις μελετήσουμε.
Στις εγκαταστάσεις της Πεντέλης Εικ. 11 http://1.1.1.2/bmi/www.akx.gr/images/01/01-03/18.jpg για μια ακόμη φορά θα αποδείξει πως η a priori μορφολογική έκφραση σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί το σκοπό της δημιουργίας του. Όπως και στη Βούλα όλα είναι μελετημένα με βάση την κλίμακα του παιδιού. Το σύνολο σέβεται απόλυτα την ανθρωπομετρική δυνατότητα του παιδιού μέχρι και την πιο ασήμαντη κατασκευαστική λεπτομέρεια. Το συγκρότημα ακολουθεί τυπολογία σχήματος Π, που θυμίζει Μπρούνο Τάουτ (Bruno Taut). Πρόκειται για μία ορθολογική κατασκευή από εμφανές σκυρόδεμα και εμφανή λιθοδομή που μορφολογικά εντάσσεται με τρόπο επιτυχή στο δασικό τοπίο της Πεντέλης.
Συγγραφικό Έργο
Το 1947 στον δυσεύρετο πλέον τόμο "Villages d'enfants" δημοσιεύονται όλες οι λεπτομέρειες των δύο πρωτότυπων κατασκευών των Παιδουπόλεων της Βούλας και της Πεντέλης.
Το 1952 κυκλοφορεί στο Παρίσι το βιβλίο του "L'Architecture Populaire en Grèce" για τη λαϊκή ελληνική αρχιτεκτονική με πρόλογο του Ch.Zervos, σε μεγάλο σχήμα με σειρά 50 λιθογραφικών σχεδιασμών από τον Τζελέπη. Κολακευτικές κριτικές έρχονται από παντού και με τις πιο γνωστές υπογραφές φτάνουν στον αρχιτέκτονα ή δημοσιεύονται στον ελληνικό και ξένο τύπο.
Το 1956 δημοσιεύονται στο περιοδικό "Ζυγός" αποσπάσματα από το ανέκδοτο βιβλίο του στα γαλλικά "Η κατοικία στην Ελλάδα".
Τρία λογοτεχνικά πονήματα, δύο σε πεζό λόγο και ένα ποιητικό έργο, (Στον καιρό των Σουλτάνων, Αθήνα 1965 / Ένας Νταής, Αθήνα 1971 / Τραγούδι που δεν τελειώνει, Αθήνα 1966) μαζί με πολλά άλλα δυστυχώς ανέκδοτα όπως π.χ. η μετάφραση στα ελληνικά της ποιητικής συλλογής του Σαρλ Μπωντλαίρ (Charles Baudelaire) "Τα Άνθη του Κακού" (Les fleurs du mal), που όπως ο ίδιος έλεγε αποτελούσε για αυτόν έργο ζωής, συνθέτουν το απαραίτητο συμπλήρωμα για την γνωριμία με τον "άνθρωπο" Τζελέπη.

Σπουδαίο έργο του ακόμα:'Ποκρής και Συρανούς'.

Πηγή

Διαβάστε και εδώ:

Brunelleschi, χρυσοχέρης αρχιτέκτων

Ο καθεδρικός ναός της Φλωρεντίας Santa Maria del Fiore. Ο θεσπέσιος τρούλος του Brunelleschi, το καμπαναριό του Giotto.

Ο αρχιτέκτονας που μας εισάγει μαζί με άλλους, σε εντελώς Αναγεννησιακούς ρυθμούς. Ο νεαρός Filippo σπούδασε κι επιδόθηκε με επιτυχία στη χρυσοχοΐα (αφού διδάχθηκε φιλολογία και μαθηματικά), λάτρευε ιδιαίτερα τη γλυπτική, όταν όμως έχασε από τον Ghiberti σ έναν διαγωνισμό (το χάλκινο έργο Η Θυσία του Ισάακ) στράφηκε απογοητευμένος στην αρχιτεκτονική, κι ευτυχώς! Τόση δόξα απέκτησε που τελικάετάφη στη Santa Maria del Fiore, κάτω από την προτομή του, που λέγεται πως έγινε απ΄ τα χέρια του.

O Bunelleschi ενώ εμπνέεται τον διάσημο τρούλο της Santa Maria del Fiore

Γεννήθηκε στην αγαπημένη του  Φλωρεντία το 1377. Γνωρίζεται με το Ντονατέλλο, κι επισκέπτονται τη Ρώμη για να εξοικειωθούν με τους κλασικούς και τη ρωμαϊκή τέχνη, όπου μένουν τρία χρόνια ως το 1404. Αφού κατασκεύασε το επιβλητικό  Ospedale degli Innocenti, λιτό χωρίς μαρμάρινες υπερβολές, ο δρόμος άνοιξε διάπλατα. Φυσικά το μεγάλο του αριστούργημα παραμένει ο θόλος του καθεδρικού της Φλωρεντίας, της  Santa Maria del Fiore. Το κτίριο ήταν από τον περασμένο αιώνα ημιτελές αφού κανείς δεν αναλάμβανε το μαθηματικό γρίφο της τοποθέτησης δύο επάλληλων οκτάγωνων τρούλων, τον ένα μέσα στον άλλο. Στο σχετικό διαγωνισμό προκρίθηκε, κι όντως έφερε σε πέρας ένα από τα κομψοτεχνήματα της κατασκευαστικής αρμονίας, έμβλημα της πόλης ως σήμερα.

Ο Εσταυρωμένος, ένα απαράμιλλης έκφρασης γλυπτό που αποδίδεται στον Brunelleschi

Τα έργα του αυτά αποδεικνύουν τη μαθηματική και τεχνική του ιδιοφυΐα. Τόσο στην εκκλησία του San Lorenzo όσο περισσότερο στο νοσοκομείο Ospedale degli Innocenti (1421-55), χρησιμοποιεί αυστηρό γεωμετρικό στυλ, ρωμαϊκών καταβολών, μακριά από το Γοτθικό συναισθηματισμό : Ευθείες γραμμές, επίπεδα πατώματα και κυβισμένους χώρους, που θα αντιγράψουν πολλά μεταγενέστερα κτίρια της Φλωρεντιανής Αναγέννησης. Αν και δεν ήταν ζωγράφος καθιερώθηκε ως πρωτοπόρος της Προοπτικής, και μάλιστα εφηύρε το βάθος με τη μοναδική τεχνική να εξαφανίζει ένα μόνο σημείο. Η λειτουργικότητα στην αρχιτεκτονική του με την αλληλεπίδραση ανάμεσα στα κενά και τα στερέα, ήταν ίσως το πρώτο βήμα προς την τεχνοτροπία του Μπαρόκ.

Η θυσία του Ισαάκ, που απορρίφθηκε

Εργάστηκε και στη στρατιωτική οχύρωση της πόλης του, όταν βρέθηκε σ’ εμπόλεμη κατάσταση με τη Πίζα και τη Σιένα. Κατάφερε να πρωτοπορήσει επίσης, επινοώντας τη γραμμική προοπτική ενός σημείου, προσδίδοντας έτσι άλλη διάσταση στη ζωγραφική και τη τέχνη. Έφτιαξε επίσης θεατρικές μηχανές (αγγέλους να πετάνε), ενώ ο ασύγκριτος αυτός πρωτομάστορας πέθανε στις 15 Απρίλη 1446, σε ηλικία 69 ετών.

xartografos

About these ads

Λεωφόρος Κηφισίας; Μπορεί..

Κτήμα Συγγρού

Το Κτήμα Συγγρού έκτασης 1100 περίπου στρεμμάτων βρίσκεται επί της Λεωφόρου Κηφισίας και στα σύνορα των  δήμων Κηφισιάς, Αμαρουσίου και Μελισσίων. Κληροδοτήθηκε στην τότε Γεωργική Εταιρεία Αθηνών  το 1921 Από το 1988 διαχειριστής του Κτήματος είναι το Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών 

Το Κτήμα Συγγρού, στο μεγαλύτερο ποσοστό του (περίπου 700 στρέμματα) είναι καλυμμένο με χαλέπιο πεύκη, 200 στρέμματα είναι γεωργικές εκτάσεις, ενώ τα κτίρια στο εσωτερικό του περιλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις του ΙΓΕ, τη σχολή Αναβρύτων, στην οποία είχε φοιτήσει ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος, τη διατηρητέα έπαυλη του Ανδρέα Συγγρού και τον διατηρητέο Άγιο Ανδρέα, ναό γοτθικού ρυθμού, του οποίου η πλήρης ανακαίνιση ολοκληρώθηκε το 2007.

Βίλα Καζούλη

Την Επαυλη Καζούλη είχε κτίσει το 1902 ο Ελληνας επιχειρηματίας της Αιγύπτου Νικόλαος Καζούλης. Ο Καζούλης είχε αδυναμία στα έργα του γλύπτη Δημήτρη Φιλιππότη και η βίλα του είχε μετατραπεί σε γλυπτοθήκη.

Εκεί φιλοξενήθηκαν βασιλιάδες όπως ο Γεώργιος Α' και ο Φαρούκ, και πολλοί διανοούμενοι.

Σε ένα μέρος του κτήματος Καζούλη κτίστηκε το Νοσοκομείο ΚΑΤ. Κατά την περίοδο της Κατοχής χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς ως φρουραρχείο των Ες Ες και μετά ως νοσοκομείο Γερμανών αξιωματικών. Αργότερα μετατράπηκε σε κέντρο αποκατάστασης τραυματιών και την περίοδο 1953-1955 έγινε κέντρο περίθαλψης των σεισμοπαθών του Ιονίου.

Το 1979 το οικόπεδο που το περιβάλλει χαρακτηρίστηκε ως «χώρος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους». Η έπαυλη ανακαινίστηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ το διάστημα 1996-1998, αφού αγοράστηκε από το ΙΚΑ, σύμφωνα με το ΑΠΕ.

Περισσότερα, εδώ