Πληροφορίες μέλους:
Κατηγορία: Επίτιμο Μέλος
Τιμητικές (και άλλες) διακρίσεις: Κατά τα τελευταία χρόνια του περασμένου αιώνα και εκείνα που ακολούθησαν τιμήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών με ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα του τμήματος επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Ιανουάριος 2006) και από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με την απονομή σ΄εκείνον της κορυφαίας του διάκρισης: "Χρυσούς Αριστοτέλης" (Απρίλιος 2006).
Ανακηρύχτηκε επίτιμος δημότης Μήλου, Χανίων και Ακρωτηρίου Χανίων (2002).
Το ελληνοτουρκικό συνέδριο περι γεννητικής του 2003 του απένειμε το βραβείο ελληνοτουρκικής φιλίας Σωρανός.
Του έχουν απονείμει πλακέτα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (2001,2005) το Ιστορικό τμήμα του Ιόνιου Πανεπιστημίου (2005), η Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας (Μάρτιος 2005), ο δήμος Θεσσαλονίκης κατά τα Δημήτρια (του 2001), ο "Φιλολογικός Σύλλογος ο Χρυσόστομος" Χανίων (2002), η Εταιρεία γενικής και συγκριτικής γραμματολογίας (2004), το Εργαστήριο συγκριτικής γραμματολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2001), η Παγκρήτιος Αδελφότης Μακεδονίας (2001), το Ινστιτούτο βιβλίου και ανάγνωσης Κοζάνης (2004), η Ένωση Φιλολόγων νομού Πέλλας (2003), ο Σύλλογος Φίλων γραμμάτων και τεχνών Σερρών (2002), ο πολιτιστικός και εκδοτικός σύλλογος Επίλογος (2005), το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και ο Σύλλογος Φίλων του (2006), η Ένωση δήμων και κοινοτήτων ανατολικής Αττικής "Ησίοδος" (2001), ο Σύλλογος Φίλων γραμμάτων και τεχνών Αδάμαντος Μήλου (2002), η Ένωσις Φίλων Αδάμαντος (2002), ο Σύλλογος δασκάλων και νηπιαγωγών ΝΑ Κυκλάδων (2002), η Ένωση Κρητών φοιτητών Θεσσαλονίκης (2001), το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΜ-Θ (2007).
Μετάλλιο του απένειμε ο δήμος Ιεράπετρας (2002) και η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης (2001).
Με ειδική εκδήλωση τον ετίμησαν η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ρεθύμνου και ο Όμιλος UNESCO Ρεθύμνου (2005), καθώς και η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Κρήτης (2002). Το Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Κρήτης (2006) ονόμασε αίθουσά του "Εμμανουήλ Κριαράς". Με το ίδιο όνομα ονόμασε αίθουσά του και το Δημοτικό Σχολείο Αδάμαντος Μήλου (2005).
Εξέδωσε τιμητικό τεύχος ο "Φιλολογικός Σύλλογος Χρυσόστομος" (Χανιά, 2006) και το περιοδικό "Φιλόλογος", 123, Ιανουάριος - Μάρτιος 2006.
Εργογραφία:
2000
1. Γλωσσοφιλολογικά. Ύστερο Βυζάντιο - Νέος Ελληνισμός, Θεσσαλονίκη 2000.
2. "Σολωμικά γράμματα σε ελληνική γλώσσα" ("Θαλλώ" 11, 2000, 11-15).
3. Επιλογή από το έργο του. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2000.
4. "Το 'σκάνδαλο' Νίκου Βέη" ("Τα Νέα", 22.2.2000).
5. "Γιατί χρειάζεται το μονοτονικό" ("Το Βήμα", 4.9.2000).
6. "Το Λεξικό Μπαμπινιώτη και η δημοτική" ("Η Καθημερινή", 5.11.2000).
2001
7. "Πέτρος Φουρίκης (1878-1936)" ("Albanohellenica", αρ. 2, 2000-1, 113-116).
8. "Ένα γράμμα του Ψυχάρη στα 1928" ("Νέα Εστία", Ιαν. 2001, τεύχ. 1730, σ. 121-126).
9. "Η φοβία για το αλφάβητο" ("Η Καθημερινή", 11.2.2001).
10. "Δύο σκάνδαλα μιας φημισμένης σχολής" ("Η Καθημερινή", 11 Μαρτίου 2001).
11. "Ένα κείμενο του 1962 (Πίσω στα νεανικά χρόνια) Λίγος Ψυχάρης" ("Θαλλώ" τεύχ. 12, Χανιά, ’νοιξη 2001, 11-16).
12. "Γλώσσα, ζωή, επιστήμη" ("Το Βήμα της Κυριακής", 8.4.2001).
13. Πραγματώσεις και όνειρα. Σταθμοί μιας πορείας. Εκδ. Ιανός, Θεσσαλονίκη 2001.
14. "Το Λεξικό Δημητράκου και η ενότητα της ελληνικής γλώσσας" ("Τα Νέα", 28.4.2001).
15. "Όσα έζησα στο Χαϊδάρι καταγράφει ο Γ. Θεοτοκάς (17.10.1946)" ("Αντί", περίοδ. β΄, τεύχ. 747, 5.10.2001).
16. "Επιλεγόμενα. Από τα χρόνια της Κατοχής" ("Αντί", περίοδ. β΄, τεύχ. 748, 19.10.2001, 40).
17. "Απροσδόκητη πρόταση" ("Η Καθημερινή" 23.11.2001).
18. "Αλέξανδρος Στάινμετς (1879-1973), ένας ξεχασμένος νεοελληνιστής" ("Νέα Εστία", τεύχ. 1793, Νοέμβριος 2001, 647-654).
19. "Αρχαϊσμοί - Εκδημοτικισμοί - Νεολογισμοί - Τεχνικοί Όροι" ("Η Φωνή των Βολιμιακών", περίοδ. β΄, αρ. φ. 40, Νο.- Δεκ. 2001, 4-5).
20. "Η Φιλοσοφική Σχολή της Θεσσαλονίκης και η ακτινοβολία της" (στο: Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη 2001, 77-84).
21. "Παλαιό γράμμα του Νικ. Πολίτη στον πατέρα του (1868) και επίσης γράμμα του Ψυχάρη στο Νικ. Πολίτη (1884)" ("Φιλόλογος" 106, 522-524).
22. "Προϋποθέσεις για σωστή γλωσσική χρήση" (δημοσ. στο : Δημοσιογραφία και γλώσσα. Πρακτικά Συνεδρίου 15-16 Απριλίου 2000. Μορφωτικό Ίδρυμα της Ενώσεως Συντακτών ημερήσιων εφημερίδων Αθηνών. Αθήνα 2001, 17-26).
23. "Ένας αιώνας δημοτικισμού (1888-2000)" (στο: Ο Ελληνισμός στην τρίτη χιλιετία. Λευκωσία 2001, 195-205).
24. "Ο Αχιλλέας Τζάρτζανος απέναντι στο κίνημα του δημοτικισμού" ("Φιλόλογος" 104, καλοκαίρι 2001, 185-192).
2002
25. "Χαιρετισμός στον Εύδοξο Τσολάκη" (στο: Λόγια και δημώδης γραμματεία του ελληνικού μεσαίωνα. Αφιέρωμα στον Εύδοξο Τσολάκη. Πρακτικά της Θ΄ επιστημονικής συνάντησης, 11-13 Μαΐου 2000, ΑΠΘ, Φιλοσοφική Σχολή, τομέας ΜΝΕΣ, Θεσσαλονίκη 2002, σ. 19-20) (αναδημ.: Ε. Κρ., Ανιχνεύσεις, 315-6).
26. "Ο αδελφός μου ο 'Παύλος', ένας ορθνιθοκόμος δημοτικιστής" ("Ελλωτία", τόμ. 10, Χανιά 2002, 17-20).
27. "Η διδασκαλία των ξένων γλωσσών" ("Ελευθεροτυπία", 7.1.2002).
28. "Σκόρπια σημειώματα για τη γλώσσα. Τυπολογικά - συντακτικά" ("Η Φωνή των Βολιμιατών", περίοδ. β΄, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2002, 4-5).
29. Αντιφώνηση στην εκδήλωση για την ανακήρυξή μου ως επίτιμου δημότη Χανίων (στις 2.3.2002 στα Χανιά) (Κρητική Εστία, περίοδος Δ΄, Χανιά 2002, 13-14).
30. "Ένα πανόραμα νεοελληνικής λογοτεχνίας" ("Ελευθεροτυπία", 30.3.2002).
31. "Σκόρπια σημειώματα για τη γλώσσα. Φραστικά - ύφος. Ορθογραφικά" ("Η Φωνή των Βολιμιατών", περίοδ. β΄, Μάρτ. - Απρ. 2002, 7).
32. "Τα παιδικά και τα νεανικά χρόνια του Κωστή Παλαμά από γλωσσική άποψη" (estratto da Medioevo Romanzo e Orientale, Κανίσκιν, Studi in onore di Giuseppe Spadaro. 2002, 305-316).
33. "Ένα γράμμα του δασκάλου μου Ι. Μοσχόπουλου (1929)" ("Ελλωτία", τόμ. 10, Χανιά 2002, 13-16).
34. "Ο δημοτικισμός του Βασίλειου Τατάκη και άλλες ιδέες και κρίσεις του" ("Θαλλώ" Χανιά, καλοκαίρι 2002, τεύχ. 13, 11-27).
35. "Το τελευταίο γράμμα του Paul Lemerle και η νεκρολογία του" ("Θαλλώ" 13, καλοκαίρι 2002, 29-32).
36. "Γράμματα του Ψυχάρη στο Χρυσόστομο Γανιάρη και άλλους 1920-1923" ("Τα Νέα του ΕΛΙΑ", αρ. 60, θερινό αρχειοστάσιο 2002, 3-31).
37. "Παρουσίαση του τόμου 'Δημοσιογραφία και γλώσσα'" ("Μέντορας", τεύχ. 5,) Ιούν. 2002, 194-197).
38. "Ένα γράμμα του Charles Dedeyan για ίδρυση φιλολογικής εταιρείας" ("Σύγκριση - Comparaison", περίοδ. β΄, τεύχ. 13, Οκτ. 2002, 7-8).
39. "Μνήμη δυο κορυφαίων. 10 χρόνια από το θάνατο των Ιωάννη Κακριδή και Κωνσταντίνου Δημαρά" ("Ελευθεροτυπία - 'Βιβλιοθήκη'" 225, 14.10.2002, 23).
40. "Ένας χαλκέντερος των γραμμάτων μας. Μνημόσυνο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου (1901-1982)" ("Ελευθεροτυπία 'Βιβλιοθήκη'" 231, 22.11.2002).
41. "The Modern Greek Grammar by Agapitos Tsopanakis, translated from the greek by Soterios G. Stavrou" ("Μodern Greek Studies Yearbook", vol. 18/19, 2002/2003, σ. 271-285).
2003
42. Γράμματα Ψυχάρη προς Νικόλαο Γ. Πολίτη Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2003.
43. "Αναμνήσεις απ' το δημοτικό και απ'το γυμνάσιο" ("Η Λέξη", τεύχ. 175, Μάιος - Ιούν. 2003, 443-457).
44. "Τεκμήρια σκοταδισμού μαύρης εποχής" ("Αιολικά Γράμματα", Ιούλ.-Αύγ. 2003, τεύχ. 202, 39-40).
45. "Έξι γράμματα του Ψυχάρη" ("Αιολικά Γράμματα", χρόνος 33ος, τεύχ. 202, Ιούλης - Αύγ. 2003, σ. 13-20).
46. "Το Μεσαιωνικό Λεξικό μου : το ξεκίνημά του και η πορεία του. Η προοπτική για τη συνέχισή του" (στο: Η Λεξικογραφία της αρχαίας, μεσαιωνικής και νέας ελληνικής γραμματείας. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2003, 83-86).
47. "Με τη μέθοδο του Αλ. Αργυρίου" ("Ελευθεροτυπία", 22.7.2003).
48. "Ο Ξενόπουλος διαφωτιστής" (Πρακτικά συνεδρίου με θέμα: "Γρηγόριος Ξενόπουλος - Πενήντα χρόνια από το θάνατο ενός αθάνατου [1951-2001]". Εκδ. ΕΛΙΑ, Αθήνα 2003, 181-187).
49. "Γλωσσικά και αυτοβιογραφικά του Παναγιώτη Κανελλόπουλου από γράμμα του" ("Θαλλώ" 14, καλοκαίρι 2003, 11-17).
2004
50. Επιστολές Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου και Εμμ. και Αικ. Κριαρά. Εκδ. Σχολής Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, Αθήνα 2004.
51. Νέα γράμματα Ψυχάρη προς Νικόλαο Γ. Πολίτη [Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας] Θεσσαλονίκη 2004.
52. Ανιχνεύσεις. Μελετήματα και άρθρα. Χρονολόγιο του δημοτικισμού. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, 2004.
53. Αντιφώνηση κατά τη διάρκεια προς τιμήν του εκδηλώσεων στη Μήλο 2002 (δημοσ. στο : Αλκή. Τιμητικό αφιέρωμα στον καθηγητή Εμμανουήλ Γ. Κριαρά. Αθήνα 2004).
54. "Ανέκδοτα γράμματα του Ν. Καζαντζάκη" ("Μίτος", 25.1.2004).
55. "Οι αρχαϊσμοί στη δημοτική" ("Μίτος", 28.3.2004).
56. "Η δημιουργία των νεόπλαστων" ("Μίτος", 4.4.2004).
57. "Η χρήση των γλωσσικών τύπων" ("Μίτος", 10.4.2004).
58. "Το ύφος της γλώσσας" ("Μίτος", 18.4.2004).
59. "Οι δυσκολίες της ορθογραφίας" ("Μίτος", 25.4.2004).
60. "Κρίσεις για τον Ψυχάρη" ("Πολίτης" (ένθετο), τχ. 3, Ιούλιος 2004, 18 - 9).
61. "Το νόημα του τίτλου 'Το Ταξίδι μου' και άλλα σχετικά με το βιβλίο" ("Θαλλώ", καλοκαίρι 2004, τεύχος 15.
62. "Ο Χριστόφορος Χρηστίδης, απολογητής του Ψυχάρη στην εκατονταετηρίδα του" ("Θαλλώ", καλοκαίρι 2004, τεύχος 15).
63. "Δημοτικισμός και αντίδραση στα 1925-1926. Ο Ψυχάρης στην Ελλάδα" ("Η Λέξη", τεύχ. 181, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2004, σ. 522-535).
64. "Βιώματα από την πορεία της μελέτης των γραμμάτων μας και την πνευματική πορεία του Κ.Θ. Δημαρά" ("Νέα Εστία", έτος 78ο , Τόμος 156, τεύχος 1770, Σεπτ. 2004, σ.193-202).
65. "Ευαγγελικά" ("Αγγελιοφόρος", 19.9.2004).
66. Χαιρετισμός ("Σύγκριση / Comparaison" 15, 42-4).
67. Για την αύξηση των αρχαίων ("Μακεδονία", 7.11.2004).
68. "Γύρω από την εκλογή του Ψυχάρη στην Ecole des Langues (1904)" ("Φιλόλογος", τόμος 28, φθινόπωρο 2004, τεύχ. 117).
69. "Δημοτικιστικές πρωτοβουλίες στο περιοδικό 'Αθηνά'" ("Εντευκτήριο", τόμ. 17, τεύχ. 67, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2004, σ. 57 - 61).
70. "Να διδαχθούν [τα αρχαία] ως ξένη γλώσσα" ("Τα Νέα", 4.11.2004).
71. "Ομιλία στον τάφο του Ψυχάρη (9.7.04)" ("Αιολικά Γράμματα", χρόνος 34ος, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2004, τεύχος 210, σ. 52 - 53).
72. "Δημοσθένης Δανιηλίδης. Κοινωνιολόγος, δημοτικιστής, μονοτονιστής" ("Φιλόλογος", τόμος ΚΗ΄, χειμώνας 2004, τεύχ. 118, σ. 551-562).
73. "Νέο ταξίδι του Ψυχάρη στην Ελλάδα (1893). Η διάλεξη στον 'Παρνασσό'" ("Θέματα Λογοτεχνίας", τεύχ. 27, 2004, σ. 47 - 60).
2005
74. Ερευνητικά. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2005.
75. "Δύο συγγενικές (ιδεολογικές και ανθρώπινες) φυσιογνωμίες: Ο Malherbe και ο Ψυχάρης)" στο: Ο Ψυχάρης και η εποχή του. Ζητήματα γλώσσας, λογοτεχνίας και πολιτισμού. Πρακτικά ΙΑ΄ Επιστημονικής συνάντησης του τομέα ΜΝΕΣ του τμήματος Φιλολογίας ΑΠΘ Επιμέλεια : Γ. Φαρίνου - Μαλαματάρη. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών Θεσσαλονίκη 2005, 15-26.
76. "Ένας δάσκαλός μου.... ποιητής (Μιχάλης Αλεξανδρόπουλος)" ("Πανδώρα", 8ος χρόνος, 11.2004-5.2005, σ. 1-3).
77. "Ο Γιάννης Παππάς για τον Φώτη Φωτιάδη" ("Καθημερινή", 8.2.2005).
78. "Ο ενταφιασμός του Ψυχάρη στη Χίο (1932)" ("Μικροφιλολογικά", τεύχ. 17, άνοιξη 2005, σ. 3-8).
79. "Διάσταση του Ψυχάρη με μαθητή του (τον Αδαμάντιο Αδαμαντίου)" ("Θαλλώ", τεύχ. 16, Χανιά, καλοκαίρι 2005, 11-4).
80. "Ο Γ. Θεοτοκάς για τον Ψυχάρη και το δημοτικισμό" ("Πόρφυρας" 116, Ιούλ. - Σεπτ. 2005, 199-218).
81. "Η θρησκευτική κρίση του Δημήτρη Πάλλα και η αλληλογραφία του με τον Εμμανουήλ και την Αικατερίνη Κριαρά" ("Θέματα Λογοτεχνίας", Σεπτ.-Δεκ. 2005, 163-207).
82. "Πάλι για το μονοτονικό;" ("Μακεδονία της Κυριακής", 23.10.2005).
83. "Μανόλης Τριανταφυλλίδης" ("Ελιμειακά", έτος 24, τχ.55, Δεκ. 2005, 121-31).
2006
84. Επιστολές Γεωργίου Ράλλη προς Εμμανουήλ Κριαρά. Εισαγωγικός πρόλογος, σχόλια και ευρετήρια. Εκδόσεις της Σχολής Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου. Αθήνα 2006.
85. "Η προσωπική βιβλιοθήκη του Εμμανουήλ Κριαρά" στο ένθετο "Sunday" του "Αγγελιοφόρου", σ. 45, 2.4.2006.
86. "Η ώρα των αρχαίων είναι στο Λύκειο" ("Τα Νέα", 21.4.2006).
87. "Ο προοδευτικός Αχιλλέας Τζάρτζανος" (στο: Πρακτικά Η΄ Πανελλήνιου συνεδρίου "Παγγλωσία" - Αφιέρωμα στον Αχιλλέα Τζάρτζανο. Συντονισμός - επιμέλεια : Χρ. Τσολάκης. Κώδικας. Θεσσαλονίκη 2006, σ. 79-81).
88. Ομιλία του κατά την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών ("Φιλόλογος" 123, Ιανουάρ. - Μάρτ. 2006, 75-81).
89. "Η φυσιογνωμία του Ιωάννη Συκουτρή (1901-1937) και η ανάγκη ολοκληρωμένης μελέτης της" ("Μικροφιλολογικά", τεύχ. 20, φθινόπωρο 2006).
90. "Βιβλιοπαρουσίαση: Ε. Κοτζιά, Ιδέες και αισθητική" ("Φιλόλογος" 126, Οκτ.-Δεκ. 2006, 629-633).
91. "Γράμματα του Γ. Αλισανδράτου" ("Η Φωνή των Βολιμιατών", Σεπτ. - Οκτ. 2006, 4-5).
92. "Ο Ψυχάρης στα Επτάνησα (1914)" ("Αναζητήσεις", τεύχ. 10, Ρέθυμνο, Νοέμβριος 2006, 7-10).
2007
93. "Για τη γλώσσα και συναφή" ("Αιολικά Γράμματα", χρ. 37ος, τ. 223, Ιαν.-Φεβρ. 2007).
94. Αλληλογραφία. Επιστολές λογίων του 20ού αιώνα. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2007.
95. "Διαχωρισμός και χαρακτηρισμός λογοτεχνικών περιόδων" ("Νέα Εστία", τχ. 1799, Απρ. 2007, 657-660).
96. "Η 'μαγεία' της λέξης στον Καζαντζάκη (μαρτύρια επιστολών)" ("Φιλόλογος", τεύχ. 128, Απρ.-Ιούν. 2007, 207-209).
97. "Γράμματα του Andre Mirambel στον Εμμανουήλ Κριαρά (με σχόλια και ευρετήριο)" ("Φιλόλογος", τεύχ. 128, Απρ.-Ιούν. 2007, 279-318).
Διεύθυνση: Αγγελάκη 1
546 21 Θεσσαλονίκη
Βιβλία:
Τίτλος:
Απόσπασμα: Απόσπασμα από το ευρύτερο μελέτημα του Ε. Κριαρά : "Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης έως την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1917", που δημοσιεύτηκε στο Αφιέρωμα στον Ευάγγελο Παπανούτσο (1980), σ. 489-524. Ανατυπώθηκε στο: Ε. Κριαράς, Πρόσωπα και θέματα από την ιστορία του δημοτικισμού, Καστανιώτης 1986, σ. 111-54.
Το απόσπασμα αναφέρεται στην ιδεολογική συνειδητοποίηση και τις πρώτες δραστηριότητες του Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Από παιδί τον συγκινούσαν τα παραμύθια που άκουγε από τη μητέρα του, καμιά φορά γερμανικά παραμύθια, τα γαλλικά που διάβαζε μόνος του και τα ελληνικά που άκουγε από το υπηρετικό περιβάλλον του σπιτιού του. Και δε φαίνεται επομένως περίεργο που παρακινεί την Πηνελόπη Δέλτα να στραφεί προς "τους δημοτικούς μας θησαυρούς". Δοσμένοι σε μορφή καλλιτεχνική οι λαϊκοί αυτοί θησαυροί μας, κατά την άποψη των νέων αυτών δημοτικιστών, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα ελληνόπουλα να προσγειωθούν στη γύρω τους πραγματικότητα, να τους καλλιεργήσουν και να τους ανυψώσουν το γλωσσικό τους αισθητήριο και ακόμη το γλωσσικό τους όργανο. Ο Δελμούζος μάλιστα συνοδεύει το γράμμα του προς τη Δέλτα με εκθέσεις μαθητριών του από το Σχολείο του Βόλου για να την παρακινήσει εντονότερα προς τη σύσταση που της είχε κάμει ο Τριανταφυλλίδης. Σχετικό με το θέμα είναι και γράμμα της Δέλτα προς το Δελμούζο. Σε άλλο γράμμα της ανάμεσα σε άλλα μας πληροφορεί ότι ο Τριανταφυλλίδης τής συνιστούσε γράφοντας να τηρεί τους κανόνες της δημοτικής, απόλυτους κανόνες• "και το εννοείτε και σεις, καθόσο μπορώ να κρίνω από μερικά σας γράμματα που είδα, του γράφει, όπου προτείνετε να μένουν δύο τύποι όταν ο ένας μονάχος καταντά πολύ αποκρουστικός".
Χαρακτηριστικό της διαφωτιστικής τακτικής που από νέος ακολουθούσε ο Τριανταφυλλίδης είναι το ότι για αρκετόν καιρό (1910 και 1911) ωθεί με συμβουλευτικά του γράμματα τη Δέλτα γράφοντας τα βιβλία της να ακολουθεί τους γραμματικούς κανόνες που πρέπει. Χαρακτηριστικό επίσης είναι και το ότι ο Δελμούζος σε γράμμα του της συνιστά να έβλεπε πρώτος το νέο βιβλίο της ο Τριανταφυλλίδης. Γιατί εκείνος είναι ο "ειδικότερος απ' όλους μας για τον κανονισμό προπάντων των λεπτομερειών". Είναι βέβαιο ότι ο Τριανταφυλλίδης σε ζητήματα γλωσσικής διατύπωσης και ορθογραφίας θεωρείται κιόλας αρμόδιος να συμβουλέψει και να κατευθύνει.
Με φανερή αισιοδοξία για την πρόοδο του έθνους αντικρίζει ο Τριανταφυλλίδης το κίνημα του Γουδί στα 1909. "Τρικυμισμένη η εθνική ψυχή, γράφει, συνενώνεται και αναζητεί το δρόμο της ζωής και περιμένει τους νέους ανθρώπους και τις νέες ιδέες". Τα πολιτικά νέα που του έρχονται από την Αθήνα στη Λουκέρνη τον Αύγουστο του 1909 δεν του είναι καθόλου δυσάρεστα. Όμως λίγους μήνες αργότερα (Δεκέμβριο) τον λυπεί το γεγονός ότι από την Επανάσταση λείπει ένας "αρχηγός". Το Ζορμπά δεν τον θεωρεί κατάλληλο. Όμως με την παρουσία του Βενιζέλου στην πολιτική κονίστρα αισιοδοξεί περισσότερο και γράφει στη Δέλτα: "Σαν κάποιο φως τώρα να σαλεύει μες στο σκοτάδι, κι ανοίγονται δρόμοι καινούργιας ζωής. Θα είναι άραγε, διερωτάται, ο Βενιζέλος ο άνθρωπος;" Οπωσδήποτε ο Τριανταφυλλίδης σε γράμμα του προς τη Δέλτα γράφει τα εξής χαρακτηριστικά για τις τότε ιδέες του: "Ο Σκληρός δε με φοβίζει. Εννοείται ότι πριν γίνει τίποτε θα κοιτάξω να τον γνωρίσω και να μιλήσω μαζί του, αλλά για την ώρα βλέπω αυτόν και τις ιδέες του διαφορετικά από σας, ελπίζω δε ότι και αντικειμενικότερα". Σωστά πάντως έκανε την πρόβλεψη ότι το ζήτημα θα εξελιχθεί σε πολιτικό, όταν βέβαια ωριμάσει. "Σ' αυτά, προσθέτει, και οι άλλοι μας έχομε την ίδια γνώμη, πριν απ' όλους ο Βλαστός". Την ίδια άποψη υποστήριζε και σε άλλη ευκαιρία τον Αύγουστο του 1910. Και δεν μπορούσε παρά να γίνει το ζήτημα πολιτικό• και την ανακίνησή του στο πολιτικό πεδίο την επιχείρησε πολιτικό κόμμα (το κόμμα των φιλελευθέ¬ρων) και τη ματαίωση της προώθησής του πάλι πολιτικά κόμματα την πραγματοποίησαν μετά την ήττα του Βενιζέλου στα 1920.
Η εικόνα με την οποία μας αυτοπαρουσιάζεται ο Τριανταφυλλίδης αυτά τα χρόνια είναι η εικόνα ενός νέου αρκετά ριζοσπαστικότερου από ό,τι μας προβάλλει στα ωριμότερα χρόνια του. Γράφει στις 7 Δεκεμβρίου 1909 στην Πηνελόπη Δέλτα απαντώντας πιθανώς σε αντιρρήσεις της σχετικά με τις ιδέες του Γεώργιου Σκληρού, που πριν λίγα χρόνια είχε δημοσιεύσει το "Κοινωνικόν μας Ζήτημα". Ο Σκληρός, όπως είπαμε, το δημοτικισμό τον έβλεπε συνυφασμένο με το γενικότερο κοινωνικό πρόβλημα. Παράλληλα στο ίδιο γράμμα δείχνεται ευχαριστημένος που ιδέες σαν τις δικές του για την ανόρθωση της παιδείας του λαού γεννιούνται "και σ' άλλα κεφάλια", κατά την έκφρασή του. Χαίρεται και για την όμορφη ιδέα ενός λαϊκού πα¬νεπιστημίου στην Ελλάδα. Όλες αυτές τις ιδέες τις βρίσκει σε κάποιο σχε¬δίασμα που του είχε έρθει από τη Λιψία (ήταν καρπός μιας ομάδας που είχε εκεί συγκροτηθεί, με την πρωτοβουλία του Δημήτρη Γληνού. Είχε αυτός από το 1908 γνωριστεί στην Ιένα με το Γεώργιο Σκληρό και αυτός τον είχε καθοδηγήσει σε κοινωνιολογικές μελέτες).
Ο Τριανταφυλλίδης, την εποχή αυτή της κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής μετά το κίνημα του Γουδί, το ξέρει πως πολλοί συζητούν στην Αθήνα το θέμα το γλωσσικό (αυτός βρίσκεται στη Ζυρίχη και γράφει στη Δέλτα), όμως βλέπει πως "δε βρίσκεται κανένας αρχηγός, καμιά "ψυχή" που να κολλήσουν όλοι απάνω της... Φταίει άραγε, συνεχίζει, η μικρότης του έθνους μας, που βγάζει μόνο παραψυχές και παραπληρωματικούς;... Ας βρίσκονταν "ένας" άνθρωπος!". Η πραγματικότητα είναι ότι τελικά δε βρέθηκε ο ένας, βρέθηκαν όμως οι τρεις• κι ήταν αυτοί ο ίδιος, ο Δελμούζος και ο Γληνός, που έπραξαν και πραγματοποίησαν όσα οι συνθήκες τους επιτρέψανε.
Πάντως αρκετά διαφωτιστικό για τις κοινωνικές απόψεις του Τριανταφυλλίδη την εποχή αυτή είναι ένα γράμμα του, πολύ σημαντικό, νομίζω, γραμμένο από το Βερολίνο τον Αύγουστο του 1910 και σταλμένο στην Πηνελόπη Δέλτα. Διαδηλώνει σ' αυτό ο Τριανταφυλλίδης την πίστη του στις ιδέες του Σκληρού, χωρίς όμως κατά περίεργο τρόπο να τις θεωρεί σοσιαλιστικές. Ποιο είναι το ακριβές περιεχόμενο του γράμματος; Μαθαίνομε απ' αυτό ότι ο Τριανταφυλλίδης είχε συζητήσει με το Γληνό για το βιβλίο της Δέλτα "Για την Πατρίδα". Ο Γληνός έβρισκε ότι ένα βιβλίο για σημερινά ελληνόπουλα δεν πρέπει να καλλιεργεί τέτοιες ιδέες, αφού ανήκουν κι αυτές "στα ψεύτικα ιδανικά της σημερινής κοινωνίας", όπως γράφεται στο γράμμα του Τριανταφυλλίδη. Είχε πρόσφατα δημοσιεύσει ο Σκληρός άρθρο στο "Νουμά" (= Το ζήτημα της Ανατολής, στα φύλλα 4.10, 18.10, 25.10 έως 1.11.1909), και παραπέμπει ο Τριανταφυλλίδης τη Δέλτα στο άρθρο αυτό για να καταλάβει καλύτερα την αντίρρηση του Γληνού - και βέβαια και τη δική του. Είναι πολύ χαρακτηριστικά όσα ακολουθούν (στο γράμμα) που τα καταγράφω αυτούσια: "Μου είχε κάμει μεγάλη εντύπωση και επείστηκα πως είχε δίκιο (ενν. ο Σκληρός). Από τους δικούς μας, συνεχίζει ο Τριανταφυλλίδης, μόνο ίσως ο Δραγούμης θα έπαιρνε εντελώς την άποψή σας, μου φαίνεται όμως ότι κι αυτός και σεις θα δείτε καθαρότερα τα πράγματα, όταν σας ξεκαθαριστούν. Γλώσσα μας, προγονισμός, θέση μας προς τους αρχαίους, προς τους γείτονες, παρελθόν και μέλλον, για όλα έχομε στραβωμένα ιδανικά. Οι δημοτικιστές πρώτοι αναγνώρισαν και συμφώνησαν στην πιο απτή ψευτιά, όχι όμως και στις άλλες. Ενώ όλες είναι εξίσου σπουδαίες κι όλες θα λυθούν απάνω κάτω μαζί. Αυτές είναι οι νέες αρχές που θα πρέπει να φέρει το "νέο κόμμα", όταν αρχίσει η "κοινωνική επανάσταση". Αλλά τότε όλοι θα τις τρομάξουν. Όλα αυτά τα είδε καθαρά ο Σκληρός". Ως κατακλείδα σημειώνει (αναπάντεχα): "Εννοείται ότι δεν έχουν να κάμουν τίποτε με το σοσιαλισμό". Να φοβόταν άραγε ο Τριανταφυλλίδης τη λέξη "σοσιαλισμός", όπως πολλοί τη φοβούνται στην εποχή του; Βέβαια το συμπέρασμα από το άρθρο του Σκληρού ήταν απλώς: παμβαλκανική συμμαχία και επιμαχία των βαλκανικών κρατών εναντίον του τουρκικού όγκου για να περιορίσει τον τουρκικό σοβινισμό των Νεοτούρκων και να μπορέσουν να περιφρουρήσουν τα εθνικά τους δικαιώματα οι λαοί της Βαλκανικής (και την ένωση αυτή την επιδίωξε και την πραγματοποίησε η πολιτική του Ελ. Βενιζέλου). Όμως η λογική των επιχειρημάτων του Σκληρού στο άρθρο του στηρίζονταν σε μια σοσιαλιστική αντιμετώπιση των πολιτικών και των κοινωνικών φαινομένων. (Πάντως ο Τριανταφυλλίδης δεν είχε πάρει μέρος στη συζήτηση τη σχετική με το δημοτικισμό και το κοινωνικό ζήτημα που συζητήθηκε από τις στήλες του "Νουμά" στα χρόνια 1907-1909) .
Ο Σκληρός και οι απόψεις του εξακολουθούν να απασχολούν τον Τριανταφυλλίδη και το 1911. Αυτό βγαίνει και από γράμμα της Δέλτα προς το Δελμούζο. Της είχε γράψει ο Τριανταφυλλίδης να κάμει λόγο στον Πετροκόκκινο για το Σκληρό. Την ίδια περίπου εποχή (12.10.1910) γράφοντας στη Δέλτα ο Τριανταφυλλίδης τής λέει: "Όσο για το άλλο είναι πικρό, μα αλήθεια. Κανονικά ο πλούσιος που 'χει ασφαλισμένη οικονομικά τη ζωή του, θα 'χει ψυχολογία συντηρητική και δύσκολα θα ζεσταθεί, μάλιστα αφού περάσουν της νιότης τα χρόνια, για ιδανικά". Όμως ο Τριανταφυλλίδης ποτέ ίσως δεν προσέγγισε πραγματικά τις σοσιαλιστικές ιδέες στο ουσιαστικότερό τους νόημα. Γι' αυτό γράφει: "ο δημοτικισμός κι ο σοσιαλισμός, από φύση κι εξαρχής ξεχωριστά πράματα, δεν μπορούν να έχουν άμεση σχέση".
Την εποχή αυτή ο Τριανταφυλλίδης εύχεται και προσπαθεί να διαφωτιστούν τα πρόσωπα, εκείνα που θα ανέβουν αύριο στο θρόνο. Η Δέλτα τού έχει γράψει ότι η πριγκίπισσα Σοφία "έχει πεποίθηση στους δημοτικιστές". Ο Τριανταφυλλίδης εύχεται και συνιστά σε γράμμα του προς τη Δέλτα "να γνωρίσει η αυριανή βασίλισσα σιγά σιγά το δημοτικισμό για να μπει στο νόημα της Ιδέας". Ανάλογη είναι η προσπάθεια του Τριανταφυλλίδη και για το διάδοχο Κωνσταντίνο. Πρέπει και αυτός να ενημερωθεί ότι υπάρχουν νέοι στους οποίους μπορεί να στηριχτεί, "αν δείξει τη θέληση να κάμει κάτι". Αυτά γράφει στη Δέλτα στις 15.1.1910: "Το σχολείο του Δελμούζου είναι ήδη γνωστό και σε λίγους βουλευτές που καταλαβαίνουν. Καλό είναι να ξέρει (ενν. ο διάδοχος) και τι είναι και τι έκαμε ως τώρα ο Δραγούμης και να διαβάσει εκείνα που έγραψε".
Έχομε, νομίζω, φτάσει στην εποχή που ο Τριανταφυλλίδης έχει πια εντελώς ξεκαθαρισμένες τις ιδέες του πάνω στο γλωσσικό ζήτημα κι ακόμη πάνω στην τακτική που θα ακολουθήσει για την προώθησή του. Δεν είναι ψυχαρικός δημοτικιστής. Ακούγοντας τη φωνή της πραγματικότητας έκαμε το συμβιβασμό του. Αυτός είναι ο ενδεδειγμένος - το πιστεύει και ο ίδιος - να δώσει κωδικοποιημένους τους κανόνες της γλώσσας μας. Η οικονομική του κατάσταση τον βοήθησε να σπουδάσει με άνεση στην Ευρώπη, να τα¬ξιδέψει όσο του χρειαζόταν για να ενημερωθεί στην εκπαίδευση και τα εκ¬παιδευτικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν στην εποχή του ορισμένες ευ¬ρωπαϊκές χώρες. Είχε την τύχη να βρει την εύθετη στιγμή συνεργάτες εμφορούμενους από ιδέες που ταυτίζονταν σχεδόν με τις δικές του στους τομείς που και αυτόν και εκείνους ενδιέφεραν, κυρίως το Δελμούζο και το Γληνό, και να ξεκινήσει μαζί τους το μεγάλο έργο για την ανόρθωση της καταποντισμένης ελληνικής παιδείας. Με κοινή των τριών προσπάθεια και με τη συνεργασία άλλων ομοϊδεατών στους χώρους της εκπαίδευσης και εκείνων που θα μπορούσαν να την υπηρετήσουν επιχειρήθηκε έργο ιστορικό μέσα στην παιδεία του έθνους. Αν το έργο που οραματίστηκαν και που ζήτησαν μιαν εύθετη στιγμή να πραγματώσουν δεν μπόρεσε να έχει μονιμότερα αποτελέσματα, το σφάλμα δεν πρέπει να καταλογιστεί σ' εκείνους. Έπραξαν ό,τι στέκονταν στο χέρι τους. Οι όλες συνθήκες κάτω από τις οποίες διαβιούσε ο ελληνικός λαός στάθηκαν βασικό εμπόδιο στην ολοκλήρωση του έργου που επιχείρησαν με την ίδρυση του "Εκπαιδευτικού Ομίλου" και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1917.
