H Χάρριετ πήγαινε όποτε τη φώναζαν: Αλχημείες που αλλάζουν τις χημείες των κορμιών.

Ένα διήγημα της Ολβίας Παπαηλίου

Δείτε εδώ

Η Αυτοκρατοροπούλα που φίλησε το Χοιροβοσκό

Η Ολβία Παπαηλίου σχολιάζει το γνωστό παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν

Ολβία Παπαηλίου

Το παραμύθι γράφεται ανάλογα με τη φωνή που το λέει και τα αυτιά που το ακούνε: Σκέφτομαι τη γλώσσα των συμβόλων, τόσο νέρινη και να ξεφεύγει μέσα από τα δάχτυλα - περισσότερο από την άμμο και το χρόνο και τα πικρά δάκρυα μιας εξευτελισμένης πριγκίπισσας: είναι εδώ, ποιος θα μπορούσε ίσως και να την καταλάβει; 

Η αρχική ιστορία είχε ήδη βάλει τα θεμέλια των περιορισμών - από τον τίτλο κι όλας, ξέρουμε ότι το παραμύθι ασχολείται με την τιμή του πρίγκιπα - που θα γινότανε χοιροβοσκός του αυτοκράτορα. Θυμάμαι την έκδοση που μου το είχε γνωρίσει - κάπου υπάρχει ακόμα, νομίζω ήταν εκδόσεις Άγκυρας - θυμάμαι με νοσταλγία την εικονογράφηση, που στα δικά μου μάτια είχε την ισχύ μιας αγιογραφίας - αφού άλλωστε τα αρχέτυπα μεταφέρουν πάντα κι εξ' ορισμού τους κάτι σχεδόν απάνθρωπο ή κάτι θεϊκό! 

"Αχ αγαπημένε μου Αυγουστίνε, όλα τελειώσανε" (Όταν μια κοπέλα πρέπει να βασιστεί στην ανακάλυψη του εσωτερικού αιλουροειδούς, της αυτοκρατορικότητάς της, να κρατεύει εαυτήν). 

Η συνέχεια εδώ:

Γιάννης Ρίτσος

Γιάννη Ρίτσου-Εκλεγμένα Ποιήματα/Μετάφραση Μανώλη Αλυγιζάκη
Yannis Ritsos-Selected Poems/Translated by Manolis Aligizakis
www.ekstasiseditions.com

Τελική συμφωνία

Όταν η βροχή χτύπησε τό τζάμι μέ τόνα της δάχτυλο,
τό παράθυρο άνοιξε πρός τά μέσα. Στό βάθος
ένα άγνωστο πρόσωπο, ένας ήχος—η δική σου φωνή;
Η φωνή σου δυσπιστούσε στ’ αυτί σου. Τήν άλλη μέρα
ο ήλιος κατηφόριζε στά χωράφια, σά μιά κάθοδος
αγροτών μέ δρεπάνια καί δικράνια. Βγήκες κ’ εσύ στό δρόμο
φωνάζοντας, χωρίς νά ξέρεις τί φωνάζεις,
σταματώντας μιά στιγμή μ’ ένα χαμόγελο κάτω απ’ τή φωνή σου
σάν κάτω απ’ τή ρόδινη, ολόφωτη ομπρέλα μιάς γυναίκας
πού σεργιάνιζε μπρός στό κικλίδωμα τού πάρκου.
Εκεί αναγνώρισες απρόοπτα πώς αυτή είταν η σωστή σου φωνή
σύμφωνη μ’ όλες τίς ανύποπτες φωνές πού γέμιζαν τόν αέρα.

Final Agreement

When the rain struck the window with one of its fingers
the window opened inward. Deep inside
an unknown person, a sound – your voice?
Your voice distrusted your ear. The next day
the sun went down the fields, like a descent of farmers
with scythes and pitchforks. You too went out to the street
yelling not knowing about what you were yelling,
stopping for a moment with a smile under your voice
as if under the rosy, fully illuminated umbrella of a woman
sauntering along the railing of the park.
There suddenly you recognized that this was your true voice
in agreement with all the unsuspecting voices filling the air.



Γιάννη Ρίτσου-Εκλεγμένα Ποιήματα/Μετάφραση Μανώλη Αλυγιζάκη
Yannis Ritsos-Selected Poems/Translated by Manolis Aligizakis
www.ekstasiseditions.com

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη γαλήνη της Ασίζης»

Πηγή:http://www.ethnos.gr

της Ελένης Γκίκα
«Ακριβώς χτες, που ήμουν πολύ λυπημένος, στο δωμάτιό μου, Κυριακή, έλεγα μέσα μου: Είμαστε άναντροι, μπαλωματήδες, υποκριτές. Μια μόνο γενναία πράξη υπάρχει: να ρίξεις ό,τι έχεις, περιουσία, βολικάδα, συνήθειες και να βγεις στους δρόμους να φωνάξεις! Πώς ξεχωρίζουν οι μεγάλες ψυχές απ' τις μέτριες; Μόνο έτσι. "Αφελε πάντα!" όπως πρόσταζε ο Πλωτίνος. Γδύσου, όπως ο Αγιος Φραγκίσκος. Η ιδιοκτησία είναι η πηγή κάθε αθλιότητας. Πότε θα μπορέσω να το κάνω;»

«Το ταξίδι στην Ασίζη δεν ήταν ένα ξεστράτισμα, μια λοξοδρόμηση στην οδοιπορία του πάνω στη φλούδα της γης, δεν ήταν ένα γεγονός της τύχης. Ηταν ένας σαφής και καθορισμένος στόχος, μια αποστολή, ένα προσκύνημα», έγραφε ο Νίκος Καζαντζάκης

Ο Αγιος της Ασίζης υπήρξε για κείνον και πρότυπο και εμμονή, καθώς και η Ασίζη.

Στο εξαιρετικά αποκαλυπτικό επίμετρο του δρ Πάτροκλου Σταύρου συναντάμε επίσης: «Γράφει από τη Νάπολη στη Γαλάτεια, στις 5 Φεβρουαρίου 1924: -Κατά τις 22 Φλεβάρη φεύγω από τη Νάπολη και θα καταφύγω σ' ένα ήσυχο μέρος, που το ξέρεις ξακοής: στην πατρίδα του Αγ. Φραγκίσκου, στην Assisi. Εδώ στο σπίτι, που κατά θεία τύχη βρήκα, έμενε pension μια γηραιά κοντέσα από την Assisi. Αυτή έχει μια θεία 70 χρονών, κοντέσα, σ' ένα μεγάλο αρχοντικό σπίτι στην Assisi, όπου μένει ολομόναχη. Της έγραψε και απάντησε πως ευχαρίστως παραχωρεί ένα μεγάλο δωμάτιο στον Ελληνα. Ωστε, αν θέλει ο Θεός, τέλη Φλεβάρη θα 'μαι στην Assisi. Απόλυτη μοναξιά, σε αψηλό μέρος, περίφημο για τον Αγιο Φραγκίσκο - ελπίζω να μπορέσω να δουλέψω-».

Και το επίμετρο του δρος Σταύρου που περιλαμβάνεται στην πιο πρόσφατη έκδοση του «Φτωχούλη του Θεού» από τις Εκδόσεις Καζαντζάκη: «Το γράμμα του της 26ης Φεβρουαρίου 1924 από την Assisi, επιτέλους, είναι δοξαστικό: ?Ποτέ δεν θα ξεχάσω τη γαλήνη του τοπίου. Τα σπίτια έλαμπαν κάτασπρα, το κάστρο στην κορφή, όπως του Μυστρά, έπειτα έβλεπα το Μοναστήρι, την Εκκλησία του Αγίου Δαμιανού, της Αγίας Κλάρας, του Αγίου Ρουφίνου - όλα τούτα τα γνώριζα καλά από εικόνες κι από την ιστορία του Αγίου Φραγκίσκου. Εφτασα στο σπίτι της Κοντέσας, αντίκρυ, δυο βήματα από την Αγία Κλάρα, ψηλά. Αχ! cherie, να μια γυναίκα που θα Σε τρέλαινε! Είναι 77 χρονών, μα ποτέ δεν είδα πιο ζωηρή, εύθυμη, χαριτωμένη γριά. Παχιά, άσπρη, ανοιχτολόγα, γελαστή, καθαρότατη. Μου έδωκε δυο τεράστια δωμάτια, με πολύτιμα παλαιά έπιπλα, από δρυ, με σκαλίσματα έξοχα».

«Σιωπή»
«Δουλεύω εδώ ήσυχα, σε απόλυτη σιωπή. Κάποτε η γριά Κοντέσα ανησυχεί και φωνάζει: Signor Greco! Sta bene? ? Bene! Bene! της απαντώ και ησυχάζει. Ετσι διαγράφεται η ζωή μου». Στα γράμματα προς Γαλάτεια, επίσης, θ' αποδεχτεί: «Εδώ η ζωή μου έγινε πάλι η αιώνια. Ολημέρα γραφτά και δουλειά, κι όταν είναι ήλιος περίπατος στον ελαιώνα και στα διάφορα μοναστήρια. Γνωρίστηκα με διάφορους καπουτσίνους, μιλούμε θεολογία, για τον Αγιο Φραγκίσκο, για τα θαύματα».

Στην Ασίζη, ο Καζαντζάκης έμεινε από τις 23 Φεβρουαρίου μέχρι τις 13 Απριλίου 1924, και εκεί ετελείωσε και την τραγωδία «Βούδας», όπως μας πληροφορεί στο επίμετρό του ο δρ Σταύρου. Και στην «Αναφορά στο Γκρέκο» θα γράψει μετά: «Τρεις μήνες έμεινα στην Ασίζη, ο Αγιος Φραγκίσκος κι η κοντέσα Ερικέτα με κρατούσαν, δεν με άφηναν να φύγω. Πού να πάω; Αν ο σκοπός της ζωής είναι η ευτυχία, γιατί να φύγω; Πού μπορούσα να βρω πιο σίγουρο, πιο αγαπημένο σύντροφο από τον Αγιο Φραγκίσκο, που πήγαινα και τον έβλεπα κάθε μέρα σπίτι του, πιο χαριτωμένη συντρόφισσα από την ζωντανή ετούτη Αγία Κλάρα, την κοντέσα;». Η σχέση του με την κοντέσα Ερικέτα υπήρξε, εντέλει, μυθιστορηματική. Στον Πρεβελάκη θα γράψει: «Η αγαπημένη μου γριά κοντέσα πέθανε. Καταραμένο 1932. Ο θάνατος με κυκλώνει ολούθε» (την ίδια χρονιά έχασε τη μάνα του, τον Πετρίδη, αγαπημένο φίλο του και τον πατέρα του, τον Καπετάν Μιχάλη). Στην Ασίζη ξαναπήγε το 1952 με την Ελένη. Σ' αυτό το ταξίδι θα συναντήσει και τον Αλβέρτο Σβάιτσερ, «τον άγιο Φραγκίσκο της εποχής», που του αφιερώνει μάλιστα κι αυτό το βιβλίο. «Τα δυο αδέλφια» θα γράψει σε κείμενό του που εσωκλείεται στο βιβλίο. Στην Αθήνα «Ο Φτωχούλης του Θεού» εξεδόθη τον Αύγουστο του 1956. «Το ταξίδι στην Ασίζη δεν ήταν ένα ξεστράτισμα, μια λοξοδρόμηση στην οδοιπορία του πάνω στη φλούδα της γης, δεν ήταν ένα γεγονός της τύχης. Ηταν ένας σαφής και καθορισμένος στόχος, μια αποστολή, ένα προσκύνημα [...] όραμα ζωής...».

ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ

ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ - Charles Pierre Baudelaire

ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ - Charles Pierre Baudelaire

Ο Γάτος

Μες στο μυαλό μου περπατά,
Όπως στο διαμέρισμά του, ένας ωραίος,
Γάτος δυνατός, γλυκός και γοητευτικός
Όταν νιαουρίζει, μόλις που ακούγεται,

Τόσο ο ήχος του είναι τρυφερός και διακριτικός
Αλλά η φωνή του είτε μαλακώνει είτε μαλώνει,
είναι πάντα πλούσια και βαθιά.
Να, η γοητεία του και το μυστικό του.

Αυτή η φωνή που αναβλύζει κόμπο κόμπο
Κι εισδύει στα πιο σκοτεινά μου βάθη
Σαν έπος πολύστιχο με γεμίζει
Και μ' ευφραίνει σα φίλτρο.

Αποκοιμίζει τους πιο σκληρούς πόνους
Περιέχει όλες τις εκστάσεις
Για να εκφράσει τις μακριές φράσεις,
Ανάγκη από λέξεις δεν έχει.

Όχι, δεν υπάρχει δοξάρι που ν' αγγίζει
Την καρδιά μου, όργανο τέλειο,
Και να κάνει πιο βασιλικά
Να τραγουδά η παλλόμενη χορδή της,

Απ' ό,τι η φωνή σου, γάτε μυστηριακέ
Γάτε αγγελικέ, γάτε μοναδικέ,
Που όλα μέσα σου είναι, σα σε άγγελο,
Το ίδιο τέλειος κι αρμονικός!


-Από την καστανόξανθή σου γούνα
Αναδύεται άρωμα τόσο γλυκό, που κάποιο δειλινό
Ευράνθηκα χαϊδέυοντάς την
Μια φορά, μόνο μια φορά.

Είναι το φιλικό δαιμόνιο του τόπου
Κρίνει, προεδρεύει, εμπνέει
Το καθετί μές το βασίλειό του
Ισως να είναι νεράϊδα, ή Θεός;

Όταν τα μάτια μου στο γάτο που αγαπώ
Σα μαγνητισμένα,
Στρέφονται πειθήνια
Και κοιτάζω εντός μου,

Έκθαμβος βλέπω
Τη φωτιά απ' τις χλομές του κόρες
Φάρους καθαρούς, ζωντανές οπάλιες.
Που μ' ατενίζουν σταθερά.

Julie Manet detto anche Bambina con il gatto
Pierre Auguste Renoir (1841-1919)

1887

Cm 65 x 54 
© RMN-Grand Palais (Musée d'Orsay) / Hervé Lewandowski

[ΣΤΟΝ ΕΡΩΤΑ] Της Edith Irene Södergran

Μετάφραση: Ιωάννα Αβραμίδου]

Πηγή: http://bibliotheque.gr

 

 

artworks : Ren Hang

 

Έρωτα εσύ, ο πιο σκληρός απ’ όλους τους θεούς

 

Γιατί με έφερες στην χώρα των σκιών;

 

Όταν μεγαλώνουν τα μικρά κορίτσια,

 

Τα χωρίζουν από το φως,

 

Τα ρίχνουν στο βάθος κάποιας κάμαρας σκοτεινής.

 

Μήπως δεν πέταγε η ψυχή μου

 

Σαν άστρο ευτυχισμένο στους αιθέρες

 

Όταν την έσυραν με βία μες στον φαύλο σου τον κύκλο;

  

Κοίτα, είμαι δεμένη τώρα χειροπόδαρα

 

Πιεσμένη μέσα σε όλες μου τις σκέψεις

 

Έρωτα εσύ ο πιο σκληρός απ’ όλους τους θεούς:

 

Δεν φεύγω, δεν περιμένω

 

Μόνο σαν ζώο υποφέρω

 

Εύα Καραϊτίδη: «Το νέο βιβλιοπωλείο της Εστίας ήταν αναγκαιότητα»

Το νέο βιβλιοπωλείο της Εστίας βρίσκεται Διδότου και Δελφών γωνία στο Κολωνάκι.

Πηγή: http://www.andro.gr

της Αριάδνης Λουκάκου

Πώς έχει ανταποκριθεί το κοινό με το άνοιγμα του νέου βιβλιοπωλείου της Εστίας; Ο κόσμος έχει υποδεχθεί το νέο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων της Εστίας με πολύ μεγάλη χαρά και εμπράκτως. Ήταν πολύ συγκινητικό και αυτό που έγινε όταν έκλεισε το βιβλιοπωλείο στη Σόλωνος, τότε ήταν πολύ έντονη η στενοχώρια, ενώ τώρα είναι τόσο μεγάλη η χαρά… Εγώ πάλι, το βλέπω σαν ριζική αλλαγή. Από τη στιγμή που δεν παρουσιαζόταν η εκδοτική παραγωγή της Εστίας στο σύνολό της, το άνοιγμα αυτού του βιβλιοπωλείου ήταν αναγκαιότητα. Πόσο διαφορετική είναι η ενασχόληση με το βιβλιοπωλείο σε σχέση με τις εκδόσεις; Αγαπώ πολύ τα βιβλιοπωλεία γιατί χαίρομαι την επαφή με τον αναγνώστη, το να ακούς τα σχόλια, να συζητάς, αυτό μου αρέσει. Συμβαίνει ξανά αυτό που συνέβαινε με όλες τις Εστίες, δηλαδή οι άνθρωποι βρίσκονται εδώ και συζητούν μεταξύ τους, είναι ένα σημείο συνάντησης με κοινό παρονομαστή την αγάπη για το καλό βιβλίο. Αυτό είναι το πραγματικό στέκι: Δεν το ορίζει ένας άνθρωπος, αλλά ο ίδιος ο χώρος. Η δουλειά του εκδότη, από την άλλη, χρειάζεται συγκέντρωση και απομόνωση. «Τώρα είμαι ευτυχής. Δεν ξέρω πώς θα πάει, αλλά προς το παρόν είμαστε όλοι πολύ ευχαριστημένοι».

 Ήταν δύσκολη η απόφαση να ανοίξει το βιβλιοπωλείο στον καιρό της κρίσης; Ήταν πάρα πολύ εύκολη γιατί, όπως προείπα, ήταν αναγκαιότητα. Τα βιβλία μας δεν φαίνονταν όπως τους άξιζε και έπρεπε να φτιαχτεί ένας χώρος έτσι όπως τον θέλαμε για να αναδειχθεί αυτός ο εκδοτικός θησαυρός του παρελθόντος και του παρόντος της Εστίας. Οπότε, ναι μεν η κρίση δεν βοηθούσε, όμως, από την άλλη, ήταν τόσο μεγάλη η χαρά και η διάθεση να ανοίξει αυτό το μαγαζί –το λέω μαγαζί, όπως έλεγε ο παππούς μου το βιβλιοπωλείο της Σταδίου– και όλοι μας, με προεξάρχοντα τον υπεύθυνο του χώρου Πολύκαρπο Νικολόπουλο, δουλέψαμε πολύ και συλλογικά για να γίνει. Τώρα είμαι ευτυχής. Δεν ξέρω πώς θα πάει, αλλά προς το παρόν είμαστε όλοι πολύ ευχαριστημένοι. «Εγώ το βλέπω σαν ριζική αλλαγή. Από τη στιγμή που δεν παρουσιαζόταν η εκδοτική παραγωγή της Εστίας στο σύνολό της, το άνοιγμα αυτού του βιβλιοπωλείου ήταν αναγκαιότητα». Σε ποιο βαθμό σας έχει καθορίσει το γεγονός ότι μεγαλώσατε σε ένα περιβάλλον γεμάτο βιβλία; Όλοι διάβαζαν στο σπίτι. Η μάνα μου, ο πατέρας μου, η γιαγιά μου διάβαζαν, τους θυμάμαι πάντα με ένα βιβλίο στο χέρι. Εγώ από μικρό παιδί ήμουν μεν κοινωνική, αλλά συχνά είχα δυσκολία στην επαφή με τους γύρω μου. Έβρισκα λοιπόν καταφύγιο στο διάβασμα. Η μητέρα μου ήταν αυτή που μου εμφύσησε την αγάπη για τη λογοτεχνία, και μάλιστα για την καλή λογοτεχνία. Τώρα, ως εκδότρια, με ποια κριτήρια επιλέγετε να εκδώσετε ένα βιβλίο; Ένα βιβλίο γενικώς, ή ένα βιβλίο λογοτεχνίας; Αν έχει σχέση με τη σειρά που επιμελούμαι προσωπικά και με την οποία έχω πάθος, με τη μαρτυρία στη γενικότερη έννοιά της, ή με τη λογοτεχνία, που είναι κάτι που αισθάνομαι ότι μπορώ να το επιλέξω, τότε τον τελικό λόγο τον έχω εγώ, πολλές φορές και τον αρχικό και τον τελικό. Η μητέρα μου διάβαζε και διαβάζει πάρα πολύ, άρα για τη λογοτεχνία είμαστε εμείς. Σε θέματα πολιτικής, ιστορίας, φιλοσοφίας, ψυχανάλυσης αποφασίζουν οι επιμελητές των σειρών (Γ. Φαράκλας, Ελένη Περδικούρη, Γεράσιμος Στεφανάτος, Σταύρος Ζουμπουλάκης, Νίκος Καραπιδάκης). Καμιά φορά μπορεί να κάνω κι εγώ μια πρόταση ή να μας έρθει μία ωραία ιδέα από αλλού, αλλά τον τελικό λόγο τον έχουν εκείνοι. «Είμαι πάρα πολλά χρόνια μαθήτρια της γιόγκα και παραμένω μαθήτρια. Κάποια στιγμή λοιπόν αισθάνθηκα ότι έχω πάρει πάρα πολλά πράγματα και ότι είναι ώρα να δώσω κι εγώ με τη σειρά μου. Η διδασκαλία δίνει μια πολύ μεγάλη αίσθηση προσφοράς, και επομένως χαράς». Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποια βιβλία που σας έχουν σημαδέψει; Σε όλη μου τη ζωή; Είναι πολύ δύσκολο να απαριθμήσω τίτλους ή ονόματα, είναι πολλοί οι σταθμοί και θα παραλείψω ένα σωρό σημαντικούς στη ζωή μου… Θα αναφέρω σίγουρα την Πηνελόπη Δέλτα. Όταν διάβαζα τον «Τρελαντώνη» ταυτιζόμουν με την Πουλουδιά, που μετά έμαθα ότι ήταν η ίδια η Πηνελόπη Δέλτα. Τα «Μυστικά του Βάλτου» τα διάβασα γύρω στα 35, επειδή ήξερα ότι πεθαίνει ο Μάγκας –μας το είχε «καρφώσει» η μητέρα μας– κι έτσι αρνήθηκα να το διαβάσω όταν ήμουν μικρή. Επίσης, στα παιδικά μου χρόνια αγάπησα πολύ τον Ιούλιο Βερν. Μετά ξανάρχισα να διαβάζω ως φοιτήτρια και δεν σταμάτησα ποτέ. Στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, πρώτη φορά διάβασα ή ξαναδιάβασα τόσο προσεκτικά τους αρχαίους τραγικούς ποιητές. Παρόλο που τελείωσα τη φιλολογία εδώ, εκεί τους πρωτοδιάβασα με απόλαυση. Εκεί πρωτοδιάβασα και τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, τα κείμενα για τους σοφιστές, τον Πλάτωνα. ‘Οσο μπορώ και όποτε μπορώ να τον πλησιάσω, αισθάνομαι αγαλλίαση που υπήρξε στον κόσμο και υπάρχει ακόμα μέσα από το έργο του. Ανατυπώσαμε πρόσφατα τον «Τίμαιό» του, ένα βιβλίο που ενώ έχει γνωρίσει πολλές επανεκδόσεις, είχε πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία. Όπως και το «Συμπόσιο», που εξακολουθεί να έχει τεράστια ζήτηση. Επίσης, όσο έζησα στη Γαλλία καταβρόχθισα στην κυριολεξία τα βιβλία της γενιάς του ’30, ήταν σαν να επανασυνδεόμουν εξ αποστάσεως με ό,τι υπήρχε μέσα μου. Ήταν η σύνδεση με τη βάση μου. Ανάλογα με την φάση που περνούσα, προτιμούσα τον Τερζάκη ή τον Καραγάτση ή τον Μυριβήλη ή τον Θεοτοκά… Τώρα τους αγαπώ όλους, γιατί η ωριμότητα σε κάνει να κατανοείς καλύτερα αυτό που διαβάζεις για αυτό που είναι και όχι για ό,τι νομίζεις ότι είναι. Όταν επέστρεψα το 1987 και άρχισα να δουλεύω στην Εστία διάβασα τους σημαντικούς ζώντες πεζογράφους. Ένα άλλο βιβλίο που με έχει σημαδέψει είναι «Η Αυτοβιογραφία ενός Γιόγκι», άλλο κλασικό βιβλίο, το οποίο παλιότερα μου φαινόταν υπερβολικά μεταφυσικό. Μετά κατάλαβα ότι, όπως όλοι οι άνθρωποι, είμαι κι εγώ «μεταφυσική». «Ο κόσμος έχει υποδεχθεί το νέο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων της Εστίας με πολύ μεγάλη χαρά και εμπράκτως». Τι σχέδια έχετε για τη νέα χρονιά, τι ζητήσατε από τον Άη Βασίλη; Να είναι όλοι οι άνθρωποι –όχι μόνο οι δικοί μου– καλύτερα, να είμαστε αισιόδοξοι, να μην καταθέτουμε τα όπλα ό,τι και να μας συμβαίνει και να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα με θετική διάθεση και δημιουργικότητα. Να ζούμε καλά και στις πιο δύσκολες εποχές. Δεν θα ξεχάσω ότι οι άνθρωποι στις εποχές της «ευμάρειας» κυκλοφορούσαν παντού με τα κινητά και μιλούσαν για λεφτά στο τηλέφωνο. Τώρα συμβαίνει το ίδιο, μόνο που μιλούν για την έλλειψή τους. Είναι κωμικοτραγική αυτή η αντιστροφή. Εσάς τι σας δίνει χαρά; Χαρά μου δίνει η… χαρά! Η φύση, ο χορός, να είναι οι δικοί μου καλά και να μπορώ να προσφέρω. Αυτό ίσως είναι το πιο σημαντικό για μένα, το να είμαι σε θέση να προσφέρω χωρίς ανταλλάγματα και προσδοκίες. «Χαρά μου δίνει η… χαρά! Η φύση, ο χορός, να είναι οι δικοί μου καλά και να μπορώ να προσφέρω. Αυτό ίσως είναι το πιο σημαντικό για μένα, το να είμαι σε θέση να προσφέρω χωρίς ανταλλάγματα και προσδοκίες». Τα τελευταία χρόνια ασχολείστε επαγγελματικά με τη γιόγκα… Επαγγελματικά δεν θα το έλεγα, γιατί στη Σατυανάντα Γιόγκα, που είναι μια πολύ σοβαρή ινδική παράδοση, οι δάσκαλοι στα κέντρα είμαστε όλοι εθελοντές, οπότε δεν μπορώ να το πω επάγγελμα. Είμαι πάρα πολλά χρόνια μαθήτρια της γιόγκα και παραμένω μαθήτρια. Κάποια στιγμή λοιπόν, αισθάνθηκα ότι έχω πάρει πάρα πολλά πράγματα και ότι είναι ώρα να δώσω κι εγώ με τη σειρά μου. Η διδασκαλία είναι αλήθεια ότι όταν περάσει ο καιρός του πρώτου τρακ δίνει μια πολύ μεγάλη αίσθηση προσφοράς, και επομένως χαράς. Ως δασκάλα και ως μαθήτρια, κι εγώ και όλοι μας, αλλιώς μπαίνουμε και αλλιώς βγαίνουμε από τις τάξεις. Είναι κάτι το μαγικό. Να πούμε εδώ ότι στο βιβλιοπωλείο μας, εκτός από τις εκδόσεις της Εστίας, θα φιλοξενήσουμε και τον εκδοτικό οίκο Garuda που εκδίδει βιβλία για τη γιόγκα. Δραστηριοποιούμαι και στις Εκδόσεις Garuda, ως επιμελήτρια κειμένων. Ποιο είναι το αγαπημένο σας ταξίδι; Αγαπημένο ταξίδι, αγαπημένος προορισμός είναι, φυσικά, η Ινδία. Στα βάθη της βορειοδυτικής Ινδίας, εκεί που είναι το κέντρο της διδασκαλίας και της προσφοράς, γιατί η διδασκαλία της γιόγκα είναι ακριβώς αυτό, προσφορά. Γενικά αγαπώ πάρα πολύ τα ταξίδια. Η Γαλλία και η Ιταλία (που τη γνωρίζω λίγο) είναι για μένα σαν δεύτερες πατρίδες. Ιδιαίτερα αγάπησα, από τις πόλεις που επισκέφθηκα, το Κάιρο, την Ιερουσαλήμ, και, πριν από όλες, την Πόλη. Μου αρκεί όμως –και με το παραπάνω– το Αιγαίο και τα νησιά του.

Το νέο βιβλιοπωλείο της Εστίας βρίσκεται Διδότου και Δελφών γωνία στο Κολωνάκι.

Η Άρια της Αθήνας και του Πολέμου, του Δημήτρη Στεφανάκη

Πηγή: http://www.literature.gr

Στην Ελλάδα του Μεταξά αγνοείται ο λόρδος Τζόναθαν Λόριμερ, ένας επιφανής Βρετανός αρχαιολόγος. Ο νεαρός Έλληνας διπλωμάτης Στέφανος Μαυροειδής επιστρέφει από το Λονδίνο επιφορτισμένος, εκτός των άλλων, να βοηθήσει στην ανεύρεσή του.  Για το λόγο αυτό συνοδεύει τον Κρίστοφερ Άλμπι, συνάδελφο και φίλο του αγνοουμένου.  Ο Στέφανος είναι γόνος παλιάς αριστοκρατικής οικογένειας από τη Σμύρνη. Εγκαθίσταται ξανά στην οικογενειακή έπαυλη, στην περιοχή του Μουσείου όπου ζει με την μητέρα του.

Στην καθημερινότητά του ακολουθεί τη συνήθη διαδρομή προς το Υπουργείο Εξωτερικών κι από εκεί ανεβαίνει συχνά πυκνά μέχρι την Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή στο Κολωνάκι. Στο μεταξύ έχει ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ευρώπη και στην Αθήνα εντείνονται τα παιγνίδια κατασκοπίας και διπλωματίας ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις της εποχής, Υπάρχουν φήμες πως ακόμα και ο αγνοούμενος έπεσε θύμα απαγωγής από τους Γερμανούς. Ο άφαντος Τζόναθαν στοιχειώνει σιγά-σιγά τη ζωή του Στέφανου. Ο αγαπημένος του θείος Έκτορας,  που έχει πεθάνει λίγα χρόνια νωρίτερα, αποδεικνύεται πως συνεργαζόταν στενά μαζί του. Ο ίδιος ο Στέφανος γνωρίζει και ερωτεύεται την πρώην ερωμένη του λόρδου Λόριμερ,  την αγγλογαλλίδα αρχαιολόγο Ρόζμαρι Λεμπλάν και αφήνεται να ζήσει μαζί της τους τελευταίους μήνες ειρήνης και αμεριμνησίας. Το καλοκαίρι του 39 θα την ακολουθήσει έως τις Μυκήνες και θα δει από κοντά τις περίφημες ανασκαφές υπό τον καθηγητή Άλαν Γουέις.

Αλλά και η σχέση του με τον Κρίστοφερ Άλμπι,  τον Κρις,  εξελίσσεται σε πραγματική φιλία, σε μια Αθήνα που φαντάζει γερμανόφιλη και εχθρική για αυτόν.

Όταν οι Γερμανοί θα εισβάλουν στην Ελλάδα, οι τρεις τους θα διαφύγουν στη Μέση Ανατολή. Στο Κάιρο, πρωτεύουσα μιας βρετανοκρατούμενης Αιγύπτου ο Στέφανος θα ανακαλύψει ένα θερμοκήπιο ειρήνης αλλά κι ένα νοσηρό πολιτικό τοπίο με τα θλιβερά απομεινάρια της παλιάς Ελλάδας να συνωμοτούν επικίνδυνα για την πανηγυρική επιστροφή τους στην πατρίδα μετά τον πόλεμο. Ο έρωτάς του για την Ρόζμαρι μοιάζει το μόνο σταθερό σημείο. Για χάρη της θα αποδεχθεί μια μυστική αποστολή στην κατεχόμενη Ελλάδα με σκοπό την προστασία των μυκηναϊκών αρχαιοτήτων που η επανεμφάνιση του αγνοουμένου Τζόναθαν φαίνεται να βάζει σε κίνδυνο…

Μια ιστορία που μιλά για την ερωτευμένη αλλά και ασυμβίβαστη πολιτική συνείδηση ενός ανθρώπου που έζησε με το δικό του ξεχωριστό τρόπο τα ταραγμένα χρόνια 1939-1944. Μια μυθιστορηματική σπουδή για την καθημερινότητα των ανθρώπων που έζησαν στη σκιά των πιο συγκλονιστικών γεγονότων του εικοστού αιώνα.

Επιμέλεια: Εύη Παπαδοπούλου-Χρυσικοπούλο

Δημήτρης Στεφανάκης, 'Αρια Ο κόσμος από την αρχή, Εκδόσεις Ψυχογιός

<>

ΠΗΓΕΣ:

George Reid- Museum of London, Google free photos-Αθήνα 1930, Syntagma 1948-Meg.Bretania-LIFE, Αποθήκη ευρημάτων της Πύλου, 1960, ASCSA, Robert McCabe, the Belle Helene Hotel, Mycenae, 1955, Google free photos Alexandria 1930 , GramdhotelEgypt, photographium,  Προσωπικό αρχείο συγγραφέως

Η Αντιγόνη του Σοφοκλή μιλά κρητικά

Έρωντα ‘σαι αρματωμένος

Και για μάχη ορδινιασμένος.

Πάντα νικητής λογάσαι

δε δειλιάς και δε φοβάσαι.

Γέροντες μα και μικιούς,

θηλυκούς κι αρσενικούς

σκλάβους σου και δουλευτές σου

τσι ‘χεις βάλει στσι δουλειές σου.

Μπαίνεις, πόρτα δε χτυπάς

εις την κατοικιά τση νιας

και ξωμένεις στο λαιμό τζη

στ’ όμορφο το μάγουλό τζη.

781-- 790

Η Αντιγόνη του Σοφοκλή μιλά κρητικά…
της Ιωάννας Μπισκιτζή


Η Αντιγόνη ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά που ο Οιδίποδας απέκτησε με την βασίλισσα της Θήβας, Ιοκάστη, χωρίς να γνωρίζει πως εκείνη ήταν η φυσική μητέρα του. Τα υπόλοιπα παιδιά τους ήταν η Ισμήνη, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης. Ο Οιδίποδας είχε καταραστεί τους γιους του να διαφωνήσουν για το μοίρασμα της κληρονομιάς τους και να αλληλοσκοτωθούν, επειδή είχαν παραβιάσει διαταγές του. Όταν ανακάλυψε την αλήθεια για την καταγωγή του, αυτοεξορίστηκε και τα δύο αδέρφια συμφώνησαν να κυβερνούν εναλλάξ τη Θήβα ανά έναν χρόνο. Μετά το πρώτο έτος διακυβέρνησης, ο Ετεοκλής αρνήθηκε να παραχωρήσει τον θρόνο στον Πολυνείκη και έτσι αυτός έφυγε από τη Θήβα, πήγε στο Άργος όπου παντρεύτηκε και οργάνωσε εκστρατεία εναντίον της Θήβας. Η εκστρατεία απέτυχε, και οι δύο αδερφοί σκοτώθηκαν σε μονομαχία μεταξύ τους. Τον θρόνο, τότε, ανέλαβε ο Κρέων, αδερφός της Ιοκάστης, που διέταξε να μείνει άταφο το πτώμα του Πολυνείκη επειδή πρόδωσε την πατρίδα του.

Η ταφή των νεκρών ήταν πανελλήνιος νόμος και μόνον οι ιερόσυλοι και οι προδότες έμεναν άταφοι. Η επίθεση του Πολυνείκη κατά της πατρίδας του, ήταν προδοτική και ο Κρέων εμμένει στην εφαρμογή αυτού του νόμου, χωρίς να λάβει υπ’ όψιν τον άγραφο νόμο της συγγενικής αγάπης.

Η σημασία της δίκης και της ύβρεως αποκτούν διαφορετικές σημασίες ανάλογα με τη θέση του ήρωα, που τις επικαλείται. Στην Αντιγόνη, για παράδειγμα, η δίκη δηλώνει για την ηρωίδα τα άγραπτα κασφαλή θεών νόμιμα(στ.454-55), ενώ για τον Κρέοντα δηλώνει τους νόμους της πόλης, που ο ίδιος, έχοντας την εξουσία, έχει θεσπίσει. Για τον Κρέοντα, η Αντιγόνη διαπράττει ύβριν υπερβαίνοντας τους νόμους, θέλοντας να θάψει τον αδελφό της(στ.480-83). Και εδώ ακριβώς γεννιέται το δράμα. Το σέβας του Κρέοντα στέκεται απέναντι από τις τιμές , που η Αντιγόνη αποδίδει στους θεούς . Ο Σοφοκλής, με το έργο του αυτό, επεξεργάζεται την ηθική υποχρέωση για τήρηση των ηθικών νόμων έστω και αν αυτό σημαίνει αντίσταση κατά των ανθρώπινων νόμων με τίμημα το θάνατο. Η τραγωδία της Αντιγόνης μεταφράστηκε τον 16ο αιώνα. Από το τότε και μέχρι σήμερα οι άνθρωποι ερμήνευσαν το έργο αυτό, με πολλούς τρόπους. Ο Χέγκελ, στις διαλέξεις του, δίδασκε στους φοιτητές, ότι η Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι αισθητικά το πιο τελειοποιημένο καλλιτέχνημα.

Ο Πολυχρόνης Στιβακτάκης, μετέγραψε την Αντιγόνη, όπως αναφέρει στο προλόγισμα του ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης[1], σε κρητική διάλεκτο. Αυτή η μεταγραφή της, αποδεικνύει πόσο απόλυτος γνώστης και άριστος χειριστής της κρητικής διαλέκτου είναι ο Πολυχρόνης . Η μετάφραση ενός κειμένου από μια γλώσσα σε άλλη συχνά σημαίνει αποκλίσεις του μεταφραστικού κειμένου από το πρωτότυπο.



[1] Ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης γεννήθηκε στον Ζαρό Ηρακλείου Κρήτης. Είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.



Ο Πολυχρόνης Στιβακτάκης, ακολουθεί το αρχαίο κείμενο πιστά, χωρίς να είναι φιλόλογος, και όσο κι αν ακούγεται υπερβολικό, έχεις την αίσθηση πως τούτη η Αντιγόνη είναι το πρωτότυπο κείμενο, ότι γράφτηκε εξ’ αρχής στα κρητικά. Η μετάφραση της Αντιγόνης στα κρητικά, δεν διευκολύνει απλά τον αναγνώστη να κατανοήσει το αρχαίο κείμενο, αλλά δημιουργεί μια απίστευτη αισθητική εμπειρία.

Στο πρωτότυπο κείμενο, ο Χορός απαγγέλει τον Ύμνο στον Έρωτα(στ. 781-792)

Ἔρως ἀνίκατε μάχαν Ἔρως, ὃς ἐν κτήμασι πίπτεις, ὃς ἐν μαλακαῖς παρειαῖς
νεάνιδος ἐννυχεύεις, φοιτᾷς δ᾽ ὑπερπόντιος ἔν τ᾽ἀγρονόμοις αὐλαῖς·



Δηλαδή, έρωτα ακαταμάχητε, έρωτα που κάνεις κτήματα σου όλους σ΄ όσους επιπέσεις, εσύ που διανυκτερεύεις στα τρυφερά μάγουλα της νέας και τριγυρίζεις πάνω από τις θάλασσες και σε αυλές αγροτικών καλυβών. Εσύ και δικαίους ανθρώπους σπρώχνεις στην αδικία.

Και ο Πολυχρόνης μεταγράφει: Έρωντα ‘σαι αρματωμένος

και για μάχη ορδινιασμένος.

Πάντα νικητής λογάσαι,

δε δειλιάς και δε φοβάσαι.

Γέροντες μα και μικιούς,

θηλυκούς κι ασερνικούς,

σκλάβους σου και δουλευτές σου

τσι ‘χεις βάλει στσι δουλειές σου.

Μπαίνεις, πόρτα δε χτυπάς

Εις την κατοικιά τση νιάς

Και ξωμένεις στο λαιμό τζη

Στ’ όμορφο το μάγουλό τζη.

Η Σοφοκλέους Αντιγόνη (εκδ. Μύστις, 2013), μεταγραμμένη στην κρητική διάλεκτο από τον Πολυχρόνη Στιβακτάκη, είναι τρανή απόδειξη της δυναμικής της νεοελληνικής κρητικής γλώσσας, που στέκεται ισότιμα απέναντι στο αρχαίο κείμενο, το υψώνει και το κοινωνεί στον αναγνώστη, βγάζοντάς το απ’ τη σιωπή!

Ιωάννα Μπισκιτζή

Λέκτορας κλασικής φιλολογίας



Πηγές: Γεωργία Ξανθάκη Καραμάνου, Δημοκρατικοί θεσμοί και τραγωδία, Πλάτων, τομ.54 (2004-2005),σελ.9-22

Patrick Guyomard, Η απόλαυση του τραγικού. Η Αντιγόνη, ο Lacan και η επιθυμία του αναλυτή, μτφρ. Βίκυ Μαλισόβα – Χατζοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα, 2007

Τζώρτζ Στάινερ, Οι Αντιγόνες. Ο μύθος της Αντιγόνης στην λογοτεχνία, τις τέχνες και την σκέψη της Εσπερίας, μτφρ. Βασίλης Μάστορης, Πάρης Μπουρλάκης, εκδ.Καλέντης, Αθήνα, 2001

Κώστας Τοπούζας, Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο, Σοφοκλής- Αντιγόνη, «Αντιγόνη και Κρέοντας» σελ. 40-41, εκδ. Επικαιρότητα, 1992

Γ. Σιδέρης, Το Αρχαίο Θέατρο στη Νέα Ελληνική Σκηνή, (1817-1932), εκδ, Ίκαρος 1976, σελ. 47-50See Translation