Η αλληλογραφία μεταξύ του Νίκου Καββαδία και του Μ. Καραγάτση

Πηγή

Αλληλογραφία Νίκου Καββαδία - Μ. Καραγάτση / 
Νίκος Καββαδίας, Μ. Καραγάτσης ; επιμ. Μαίρη Μικέ.
 Αθήνα: Άγρα, 2010.

Ο Νίκος Καββαδίας και ο Μ. Καραγάτσης ήταν 
προσωπικοί
 φίλοι.
 Σε μια εποχή όπου η επικοινωνία ήταν δύσκολη, 
ειδικά όταν ο
 Καββαδίας ταξίδευε σε άλλες ηπείρους, 
οι δύο συγγραφείς
 προσπαθούσαν να κρατήσουν επαφή
 ανταλλάζοντας 
επιστολές.

Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση η 
Μαίρη Μικέ (γράφει την 
εισαγωγή, τα σχόλια και έχει την επιμέλεια του βιβλίου)
 μας παρουσιάζει την αλληλογραφία (όση από αυτή έχει
 διασωθεί) μεταξύ δύο από τους πιο διάσημους  έλληνες 
λογοτέχνες.

Μέσα από τα γράμματά τους μπορεί κάποιος να βγάλει κάποια 
συμπεράσματα σχετικά με τον χαρακτήρα τους, τον τρόπο σκέψης 
τους, καθώς και για την εκτίμηση που είχε ο ένας λογοτέχνης για τον άλλο.

Στις επιστολές που ανταλλάζουν μοιράζονται γεγονότα της προσωπικής 
και οικογενειακής
 τους ζωής αλλά και τις λογοτεχνικές τους ανησυχίες.

Ο Κόλιας (Νίκος Καββαδίας) εκλιπαρεί για τη φιλία και τα γράμματα του 
Καραγάτση καθώς
 με τρόπο που θα μπορούσε να χαρακτηρηστεί κάπως υποτακτικός
 (όταν για παράδειγμα
 σε μερικές από τις επιστολές υπογράφει  ως «Δούλος σου»).

Ενδεικτικό για την ηθική της εποχής, αλλά και τις συνήθειες των ναυτικών,
 το πάρα κάτω 
απόσπασμα το προκαλεί εντύπωση στον σημερινό αναγνώστη: (από 
την επιστολή 
ημερομηνίας 21.11.49 την οποίο στέλνει ο Καββαδίας προς τον 
Καραγάτση από το Colombo)
 «… Τώρα θα βγω θα πάω στον πιο παλιό βουδικό ναό 7 μίλια έξω
 από την πόλη. Θα 
κάνω όσα μου λες κι έπειτα θα πλανηθώ στα μπορντέλα του 
διπλανού χωριού να 
καταπονηθώ πάνω σε μια δεκάχρονη Ινδιάνα που με περιμένει
 να της φέρω ένα 
μυρωδικό από την Genova. Δεν ξέρω γιατί θέλει να καταστρέψει
 αυτή τη θαυμάσια
 μυρωδιά του κορμιού της που με τρελαίνει…»

Δείγμα επιστολής του Καββαδία προς τον Καραγάτση, από την Ξάνθη 
όπου υπηρετούσε την στρατιωτική του θητεία:

Ξάνθη 26 Νοεμβρίου 1939

Αγαπημένε μου Φίλε,

Οι κακές μέρες περάσανε. Σήμερα ωραία λιακάδα. Είμαι ελεύθερος.
 Έχω μια 
Ν. Εστία και διαβάζω το Γιούγκερμαν. Στο άλλο φύλλο τελειώνει. Δε
 θα'θελα να τελειώσει. 
Τι θα γίνω χωρίς άλλη συνέχεια; Αυτές οι τελευταίες σελίδες είναι
 αναμφισβήτητα 
αριστούργημα. Πες μου ποιος δικός μας έχει γράψει παρόμοιες; ...

Σ' αφήνω γιατί σ' έχω ζαλίσει. Και πάλι συχώρεσέ με που σ' απασχόλησα 
τελευταία. 
Γράφε μου μόνο.

Δούλος Σου

Μαραμπού

Δείγμα επιστολής του Καραγάτση προς τον Καββαδία:

1.12.39

Σεβάχ Θαλασσινέ,

Δεν υπάρχει λόγος πως πρέπει να μπαρκάρεις. Όχι τόσο για τις 40 
μηνιάτικες στερλίνες, 
όσο γιατί η θάλασσα είναι θάλασσα και συ Μαραμπούς... Ένα μόνον, 
κατορθώνει ο 
πόλεμος: Φέρνοντας το θάνατο στο προσκήνιο, κάνει τη ζωή πιο έντονη,
 πιο ξεφρενιασμένη.

Τρύγα την ηδονή όπου κι όπως τη βρεις, κάτω απ' οποιαδήποτε μορφή της.
 Το κορμί μας, 
που τόσους πόνους μας στοιχίζει, έχει την υποχρέωση, σε αντιστάθμισμα 
της οδύνης
 να μας χαρίζει την ηδονή. Αυτή είναι η μεγάλη σαρκική δικαιοσύνη...

Τα σκυλόψαρα σε περιμένουν.

Γειά χαρά

Μ. Καραγάτσης

Από το οπισθόφυλλο:

Με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καββαδία και 
πενήντα από
 τον θάνατο του Μ. Καραγάτση, παρουσιάζεται συγκεντρωμένη για πρώτη 
φορά η μεταξύ τους
 αλληλογραφία.

Αρκετές από τις επιστολές, υπερβαίνοντας τον πληροφοριακό τους ρόλο, 
λειτουργούν 
ως προέκταση του δημιουργικού έργου τους και καθώς διακρίνονται για 
την αυτοδυναμία, 
την αυτάρκεια και την αφηγηματικότητά τους διεκδικούν τη θέση μικρών 
πεζογραφημάτων.

Γράμματα σαν ποιήματα και ποιήματα σαν γράμματα για τον "ιδανικό κι 
ανάξιο εραστή", 
τον απελπισμένο κι αμετανόητα ευάλωτο στις μαγγανείες της θάλασσας 
Καββαδία. Μπορεί 
και στα γράμματα αυτά να αναγνωρίσει κανείς τα επίμονα μοτίβα της ένοχης,
 της αμαρτίας,
 του έρωτα και της εξομολόγησης, της σήψης, της τρέλας και της αρρώστιας 
αλλά και της 
ζάλης στην αφιλόξενη άσφαλτο. Και δίπλα σ' αυτά ο φόβος για τον στεριανό 
θάνατο, ο 
μαγνήτης του άφεγγου βυθού, το χρώμα και η ζωγραφική σε οργανική 
συσχέτιση με την 
οδύνη και την ηδονή, οι τεχνητοί παράδεισοι, οι παραισθήσεις, οι φαντασιώσεις
 και 
οι διαχρονικές γυναικείες μορφές στη θάλασσα πού καθιστούν ακόμη πιο 
οδυνηρή την ανάγκη
 για επικοινωνία.

Ο Καραγάτσης πάλι έχει κι εδώ την ευκαιρία να καταδείξει την κοινωνία ως 
πλάνη, φάρσα 
και απάτη, να εξυμνήσει την τρυφεράδα κάτω από την άγρια και σκληρή
 κρούστα, να 
κινητοποιήσει στρατηγικές της ειρωνείας, της σάτιρας, της παρωδίας και του 
χιούμορ, να
 μεταμορφώσει τον Κόλια σε Σεβάχ και Τρίτωνα, να επενδύσει στον 
παντοκράτορα έρωτα 
ως αναπόσπαστο μέρος του ζεύγους έρωτας-θάνατος, να θεωρήσει τη
 σαρκική ηδονή το
 μοναδικό αντιστάθμισμα της οδύνης και του πόνου, να μιλήσει για τη 
λογοτεχνία καταθέτοντας 
απόψεις ποιητικής για το διονυσιακό μεθύσι της γραφής, να δοκιμάσει
 τα όρια της ερωτικής 
επιθυμίας ελέγχοντας ταυτόχρονα τις δυνατότητες αποδοχής ή απόρριψης 
του φυσικού/αφύσικου.

H έκδοση συνοδεύεται από φωτογραφίες των συγγραφέων και 
αναπαραγωγές χειρογράφων 
και καρτ-ποστάλ.