 |
| La flotte de pirates sarrasins se dirigeant vers la Crète. Image provenant du manuscrit de Jean Skylitzès à Madrid. |
μετάφραση: Στάθης Κομνηνός
Προλογικό σημείωμα
Τα παρακάτω έγραφα πριν λίγο καιρό και
ισχύουν απολύτως και για την παρούσα δημοσίευση :
«Ένα
μέρος (πιθανόν το 1/6 όπως υπολογίζω) του αδημοσίευτου αρχείου μου αποτελείται
από περίπου 80 δισκέτες, που εδώ και πολύ καιρό δεν είναι πια συμβατές με τη
νέα μορφή υπολογιστών. Παρουσιάζεται, λοιπόν, ο κίνδυνος το αρχείο αυτό να
χαθεί οριστικά και αμετάκλητα. Φυσικό είναι το ενδεχόμενο αυτό να μού προκαλεί
ένα κάποιο άγχος, όχι τόσο στη σκέψη ότι στα κείμενα που θησαυρίζονται σ’ αυτό
το τμήμα του αρχείου ενδέχεται να υπάρχει πιθανόν κάποιος εκπληκτικός
πνευματικός «θησαυρός» (όλα τα κείμενα
εκεί είναι της πρώτης μου νεότητας, δηλαδή από 18-25 χρονών), όσο στο
ενδεχόμενο κενό που μπορεί να υπάρξει με την απώλειά του σχετικά με την
πνευματική μου πορεία και τους αναβαθμούς ωρίμανσης και επιρροών της, που ίσως
μπορέσουν να διαφωτίσουν πληρέστερα το μελετητή του μέλλοντος – αν ποτέ,
ασφαλώς, αναφανεί ένας τέτοιος. Άλλωστε, ουδείς γνωρίζει ποιο στοιχείο του
δημοσιευμένου (και κατοπινού αυτών των κειμένων του αρχείου) έργου μου μπορεί
να φωτιστεί ή να ερμηνευθεί προσφυέστερα, ακριβώς λόγω της διάσωσης αυτών των
νεανικών παντοειδούς τύπου κειμένων. Στο νεανικό αυτό αρχείο έχουν
αποθησαυριστεί πολλά κείμενα, τα οποία περιλαμβάνουν δοκίμια, μεταφράσεις,
ποίηση, φιλοσοφία, μουσικολογία, θέατρο και θεολογία. Ελπίζω ότι στο επόμενο
χρονικό διάστημα θα καταφέρω να αναγνώσω –πράγμα αρκετά δύσκολο – ολόκληρο ή
έστω μέρος αυτού του αρχείου και να προχωρήσω στην άμεση δημοσίευσή του.
Ασφαλώς, η απάντηση στην αναμενόμενη ερώτηση γιατί δεν είχε διασωθεί εξαρχής
αυτό το αρχείο και δεν είχαν μεταφερθεί τα αρχεία του σε μορφή συμβατή με τη
νέα τεχνολογία είναι ότι από τα εφηβικά μου ακόμη χρόνια ελάχιστα ποντάριζα
στην … «αποταμίευση» και κεφαλαιοποίηση των κειμένων μου και ελάχιστη αξία τους
έδινα, γι αυτό και αδιαφορούσα παντελώς για τη μοίρα τους. Η μετέπειτα διάσωσή
τους και η κατά ένα τρόπο συγκεντρωτική τακτοποίησή τους σε ιστοσελίδες που
πιθανόν να τα διασώσουν για καιρό, όπως π.χ. στο site https://independent.academia.edu/%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%82%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%82
, γίνεται – σας διαβεβαιώ – από οχληρή, κουραστική και εξόχως πληκτική
υποχρέωση …προς τρίτους, αφού …πολιτικόν ζώον ο άνθρωπος.». Αφορούσαν στη
διάσωση κειμένων όπου πληροφορίες και κάποιες εξηγήσεις βρίσκει κανείς εδώ : https://www.academia.edu/39295688/THOMAS_HOPKO_.
Το ακόλουθο κείμενο
είναι, προφανώς, μια μετάφραση από τα ελληνικά στα γαλλικά. Διασώθηκε, κατά την
μετατροπή των παλαιών δισκετών στη νέα τεχνολογία…, εν μέρει. Είναι εμφανές
αυτό από την τελευταία σελίδα, όπου κάτω από τις διπλές διακεκομμένες γραμμές
υπάρχουν θραυσματικές προτάσεις που υποσημαίνουν, σαφέστατα, απώλεια της
υπόλοιπης μετάφρασης. Το χειρόγραφό αυτής της μετάφρασης λανθάνει. Δεν μπορώ να
θυμηθώ
1. ποιος μου την είχε αναθέσει
2.από ποιο βιβλίο ή ανέκδοτο (;) κείμενο έγινε
3.αν εκδόθηκε ποτέ και από ποιόν και πού
4.αν δεν εξεδόθη, γιατί έγινε αυτό
Θυμάμαι, αμυδρά και μέσα σε αχλύ, πως έπληττα
κατά την εκπόνησή της. Κι επίσης ότι επρόκειτο για ένα ακαδημαϊκό στεγνό και
ξηρό κείμενο, δίχως καρδιά και αίμα μέσα του, τόσο που η ατμόσφαιρα γινόταν
πνιγηρή όταν έγραφα μία – μία τις παρακάτω λέξεις. Σαφώς δεν ήταν ούτε η πρώτη
ούτε η τελευταία φορά που ένιωθα έτσι για κείμενο που (αναγκαστικά) μετέφραζα
(για καθαρά βιοποριστικούς και αδυσώπητους λόγους…).
Θυμάμαι καθαρά ότι
για το ίδιο ελληνικό κείμενο μού είχε ζητηθεί και αγγλική μετάφραση (ίσως πρώτα
αυτή και μετά η γαλλική…). Δεν την έχω βρει. Λανθάνει. Οι μεταφράσεις δόθηκαν
στον παραγγέλοντα πιθανότατα ως χειρόγραφα, αν δεν με απατά η μνήμη μου. Τα
χειρόγραφα και τα δύο μεταφράσεων πιθανόν δεν κρατήθηκαν. Έχουν χαθεί ή
λανθάνουν. Δεν τα έχω βρει εν πάση περιπτώσει. Με τον ίδιο τρόπο λανθάνουν ή
είναι οριστικά απωλεσμένες κι άλλες μεταφράσεις μου διαφόρων ειδών. Πιθανότατα
χάθηκαν ή λανθάνουν και οι αντίστοιχες, ίσως, δισκέτες στις οποίες είχαν
αποθηκευτεί. Για κείμενα που δεν αγαπούσα η στάση μου ήταν κυρίως η αμεριμνησία
για την τύχη τους. Ωστόσο, σεβόμουν τον κόπο της ώρας, της στιγμής, την ίδια
την Ιστορία, όπως λέω παρακάτω, κι έτσι τελικά την τελευταία λέξη στην ψυχή μου
είχε πάντα ο αποστασιοποιημένος σεβασμός για όλη αυτή την κατάσταση, για όλη
αυτή την τυραννία (πάντα με τις φωτεινές της στιγμές…, δεν είναι μονολιθικά τα
όντα…) αλλά και για το όποιο ευχάριστο, ενίοτε, αποτέλεσμα. Μάλιστα, υπέβοσκε
σταθερά και μια υπόκωφη… επιθυμία να διασωθεί εν τέλει το παν, ακόμη και το
σκουπίδι, όλα τα σκουπίδια, να ΜΗΝ χαθεί τίποτε. Ίσως μια ελληνική στάση τελικά
αυτή, που υποσυνείδητα, έστω, κραύγαζε να μην απωλεσθεί κανένα ον… Κάτι αφόρητο
αισθανόμουν πάντα στην προοπτική μιας τελεσίδικης απώλειας. Κάτι που με έκανε
να ασφυκτιώ.
Το μεγαλύτερο μέρος
των χαμένων, ίσως, μεταφράσεών μου έγινε κατά παραγγελίες ιδιωτών. Ίσως αυτές
οι ιδιωτικές αναθέσεις αποτελούν μια σοβαρή αιτία τής …εξ αντικειμένου απώλειας
των μεταφράσεων. Βλέπετε κατέφευγα, επ’ ελπίδι.., κάποτε στον ιδιωτικό τομέα με
σκοπό να ξεφύγω από τη μέγγενη των εκδοτών. Ματαιοπονία…
Δεν έχω διαβάσει (εξαίρεση
μοναδική στην πρακτική που ακολουθώ στις δημοσιεύσεις μου) ούτε γραμμή από το
κείμενο της μετάφρασης. Ασφαλώς δεν έχω προβεί σε τυχόν απαιτούμενες
διορθώσεις. Δεν ξέρω αν έχει λάθη, αν είναι ένα προσχέδιο ή η οριστική
μεταφραστική εκδοχή για το μεταφραζόμενο κείμενο. Δεν ξέρω αν μπορεί να
ενδιαφέρει κανέναν. Ειλικρινά θα απορούσα αν αυτό συνέβαινε. Δεν νομίζω να
πρόκειται για κάτι έστω και ελάχιστα αξιόλογο για τις σκέψεις και τις ιδέες του
(άγνωστου …!!!) συγγραφέα που εκφράζει. Κατά βάθος δεν ξέρω για ποιο λόγο το
αναρτώ. Είναι, ίσως, το αίσθημα της ιστορίας και της διάσωσης των αποτυπωμάτων
που με ωθεί όντας τόσο δυνατό μέσα μου. Μια υποχρέωσή μου στο παρελθόν μου, με
άλλα λόγια, που με κουράζει και με απωθεί, ενίοτε, κι εμένα τον ίδιο. Σχεδόν
αδιαφορώ, και να με συγχωρείτε για το θράσος μου αυτό.., για την όποια
μελλοντική αποτίμηση ή συνυπολογισμό κι αυτού του κειμένου στο ιστορικό των
πεπραγμένων μου. Εύχομαι, όμως, και ελπίζω, όπως πάντα, αυτό το ίχνος του
παρελθόντος να έχει από μόνο του ένα
γενικότερο ενδιαφέρον σχετικά με το τι αναγκάζεται στις «κοινωνίες» μας να
κάνει ένας δημιουργός (ως άλλος Ηρακλής στους στάβλους….) για να προσποριστεί,
κυριολεκτικά, κάποια ψίχουλα που πέφτουν από το λουκούλειο τραπέζι των εκδοτών
για να ζήσει. Έτσι, αξία τελικά να έχει αυτή η ανάρτηση για την σαφέστατη πλήξη
που δηλώνει για την τότε μεταφραστική ειλωτεία (εσαεί παρούσα στο εκάστοτε ΝΥΝ
ως άλλη Μέγαιρα…) και την τωρινή διάσωση και δημοσίευσης της.
Να γράφεις
αδιαφορώντας για τη διάσωση. Να γράφεις χωρίς ποντάρισμα… Λύτρωση. Δυσφορώ να
σκεφτώ το μέλλον ακόμη και γι αυτό το προλογικό μου σημείωμα. Εκεί έχω φτάσει…
Επιθυμώ να μην φροντίσω. Να μην μεριμνήσω. Σχεδόν προκλητικά. Γράφω δίχως να
σκέφτομαι. Μονοκοντυλιά. …Ανακουφιστικό. Θέλω να αφήσω το κείμενο στη στιγμή
που ΧΑΝΕΤΑΙ και να το πάρει το ποτάμι. Να επιμείνω στην αφροντισιά της ροής.
Στο ρεύμα που δεν σκέφτεται ή μοιάζει, έστω, πως δεν σκέφτεται. Κάποτε γίνεται
ενοχλητική πολύ η… «αθανασία». (Γελοιότητα η άλλη όψη του νομίσματός της, όπως
και να το δει κανείς…, για να μην μιλήσω για τη ΝΑΥΤΙΑ της…). Η μέριμνα γι
αυτήν, αν θελήσει να την … ξύσει κάποιος καλά, βγάζει σε… μιζέρια κι εμμονή,
νεύρωση (…συγγραφική…), που στα χειρότερά της καταντά ψύχωση (…λογοτεχνική…). Καγχάζω.
Αλίμονο μας, επιτέλους, αν η … «αθανασία» ή η … αθανασία εξαρτιόταν από τη
μίζερη πρόθεσή μας ή την κουτσή πράξη μας ή τον κρυφό στα βύθια της ψυχής μας
ρύπο αυτοσωτηρίας και αυτοδικαίωσης και τη διάθεσή μας να σχεδιάζουμε
καταπιεστικά τη ζωή μας και λογιζόταν ως το αποτέλεσμα, δήθεν, του προσωπικού
μας προγράμματος… Για γέλια τρανταχτά αυτοί οι συχνότατα απαντώμενοι πόθοι…
Μ’ αρέσει, έτσι, που
η σημερινή ανάρτηση συμπλέει με τον άνεμο που περνά και χάνεται και σβήνεται
μόλις φύγει από κοντά μας. Φωλεύει μέσα μου μια άγρια χαρά στη σιγουριά ότι στο
βαθύ …ενδοκοσμικό μας μέλλον ούτε η κόνις θα ξενίσει και το ελάχιστο μόριό μας.
Είναι σαν να γίνεται πραγματική η ζωή μου στην προοπτική αυτή. Σαν να αληθεύω.
Σαν να έχω πολιτογραφηθεί στη χώρα του πραγματικού, κάτι που άλλωστε ήταν πόθος
μου διακαής και κυρίαρχος από παιδί. Σκέφτομαι : (ανακουφιστικά) η Ιστορία
οφείλει να σβήνεται. Ίχνος και χνάρι ουδένα. Αγαλλίασις αυτό. Και νίκη. Λύτρωση
και ελευθερία. Ανασαμιά. Ειρήνη γομολάστιχας.
Κι από την άλλη, που να πάρει η ευχή στον κόσμο αυτό, που είναι όπως είναι, η
Ιστορία οφείλει και να διασώζεται, ας είναι ακόμη και σε τεφτέρια μπακαλικής. Ο
γνωστός και βαρετός όμορφος κόσμος μας…
Το έσχατο
μέλλον μου, στο οποίο σφόδρα ελπίζω, έχει καταστήσει, πιστεύω, από του νυν (…),
λευκή ολόκληρη τη σελίδα μου στο χρόνο για να μπορέσει να λειτουργήσει με τους
όρους της μεταχρονίας. Νομίζω...
ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ
La puissance marine de Byzance et ses consequences sur l'economie
Des l’ Antiquite jusqu’ a nos jours, les pays
entoures de la mer presentent des avantages et des desavantages differents si l’
on les compare aux autres pays, les pays appeles terrestres, lesquels ne se trouvent pas au voisinage de la
mer.
Pourtant, cette differente attitude des pays navals a pour consequence
un different service fiscal, de sort que ces pays-la jouissent leurs privileges
et evitent des desavantages, comme pays entoures de la mer.
L’ Empire des Romains ou Byzance etait a base permanente un pays qui
avait, pendant toute la duree des onze siecles, des limites ou meme des confins
etendus du cote de la mer.
Proportionnellement alors aux periodes chroniques ces confins-la s’ etendaient aux mers de deux ou trois
continents.
On est ainsi a meme de se realiser dans quelles difficultes ou meme des
impasses se trouvait l’ Etat Byzantin, puisqu’ il devait avoir continuellement
sous controle les mers qu’ il avait besoin pour la navigation, le commerce, l’
economie, mais en dessus de tout cela et avant tout, la defence de ce grand ou
quelquefois immense etat. De plus, en rapport aves les periodes chroniques les
confins d’ etat Byzantin et les cotes de mer connaissaient tantot une
particulierement grande extension et tantot un amoindrissement en rapport avec
le controle que la puissance marine necessaire devait disposer pour que les
activites economiques des populations s’ accomplissent sans obstacles.
Pourtant, la question fondamentale qui se pose ici c’est comment on
pourrait dissocier ou meme isoler la necessite de la presence de la puissance
marine aux regions insulaires ou littorales.
Alors, la protection maritime vers n’ importe quelle direction est
presupposition diachronique afin que la vie, les fortunes et les activites des
habitants de Byzance soient assurees, puisque conformement a l’ ordre etabli
une nation navale sans Marine militaire ne peut pas exister, elle se renverse,
elle s’ abolit.
Acceptant cette version, on doit lier a tout cela un element nouveau qui
constituait presque toujours une pratique de la realite Byzantine.
L’ Etat Byzantine etait pour le plus grand nombre des peuples de cet
epoque-la la cible centrale, le but objectif auquel visaient selon GELZER , les
barbares du Nord et de l’ Est; c’ etait la terre de promise aux tresors inepuisables.
Cela se confirme par les expeditions qui s’ organisaient, sans cesse,
par de plusieurs directions visant a sa conquete. C’est pourquoi, sous telles
conditions, la puissance marine d’ une nation obtient une priorite directe.
Sans elle l’ hypostase, l’ existence de la Nation devient problematique et
conduit a la disparition. Andre Andreadis ecrit d’ une maniere caracteristique:
la pluralite et la variete des ennemis imposerent a Byzance l’ organisation d’
une flotte equivalente a l’ armee. Quand la flotte se paralysait, de grands
malheurs se produisaient.
On cite ici un premier incident concernant a la deuxieme capitale de
Byzance, Thessalonique qui a cause d’ inexistence d’ armee de mer en Egee,
selon Andre Stratos, connut vers 620 les "pirogues" slaves, les
monoxyles slaves dans son port. Les monoxyles slaves alors ancrerent pres de la
ville, les murs de laquelle avaient ete quittes, et commencerent le siege qui
dura quatre jours. Ainsi aiderent-ils les puissances terrestres des Slaves qui aspiraient
a l’ occupation de Thessalonique.
Quelques decennies plus tard, vers 673, comme Runciman nous en informe,
les Arabes s’ etaient installes a la mer de Marmara, ils avaient construit des
navires et pendant la duree des quatre annees, ils faisaient des invansion
piratiques jusqu’ aux murs de Constantinople.
Par consequent, la negligence de la flotte provoquait des situations
negatives. Une des pires qu’ on peut citer ici c’est le manque de Sicilie ainsi
que de la Crete sous Michel II le Begue 820-9 (Dynastie d’ Amorion).
Quelques siecles plus tard, quand l’ etat
Byzantin se trouva dans une situation inadmissible qu’ on ne peut pas decrire
facilement, il s’ est conduit a la premiere prise de 1204. A cet epoque-la,
selon Choniatis, non seulement y avait - t - il une negligence criminelle mais
aussi une prostration a tel point qu’ un parent de l’ empereur devint riche en
vendant des depuilles piratiques, des ancres, et des accessoires des navires.
Un autre ennemi permanent de Byzance s’ avera la piratie. Il n’ y a pas
de periode chronique determinee mais des periodes peudant lequelles la puissance
marine des Byzantins reculait; c’ etait
alors que la piratie faisait son apparition d’ une facon dynamique aux mers qui
apportaient d’ une maniere ou d’ autre de benefices economiques chez les
pirates et resultats descrutifs chez les populations et l’ economie des regions
littorales ou insulaires de Byzance.
De plus, deux autres evenements facheux viennent affirmer l’ absence de
la puissance navale de Byzance a sa mer, l’ Egee. Ces incidents-la ombragent l’
Empire Byzantin au debut du dixieme siecle quand Leon XI le Sage etait Empereur
de Byzance.
Le premier evenement c’ est le cas de Lemnos qui en 902 s’ est occupee
par les Arabes et ses habitants se sont fait prisonniers.
Cette entreprise-la constitut un avertissement pour la capitale de l’
Empire, qui ne se situait pas loin. Et c’est Constantinople qui etait,
peut-etre, son but final. Mais le renegat fameux qui s’appelait Tripolitis, a
decide de changer sa route ayant peut-etre peur de rester excluse a Hellespont.
C’ est pourquoi on pretend, que le changement de route ne visait pas a un but
sans importance, mais a la deuxieme capitale, Thessalonique ou Tripolitis
savait qu’ il y avait de limitees possibilites de defense. Ainsi, on a une
explication peut-etre du fait qu’ il n’ avait pas comme but un autre ou d’
autres iles mais la grande cite de Egee, la ville de Cassandre. C’ est a ce
moment-la qu’ il a change de direction et est arrive a Thessalonique.
On a ainsi, le deuxieme triste evenement, l’ occupation de Thessalonique
en 904, par ce pirate impassible qui occupa la ville avec les Sarrasins et
provoqua des scenes de terror et de folie qui sons decrites comme uniques.
Pour avoir un image plus representant qui nous permettra de faire une comparaison entre les pouvoirs
marins de Byzance et de navires piratiques de Tripolitis, on note que l’amiral
de la flotte byzantine evita d’ avoir une rencontre avec lui pres de Thassos
car les navires piratiques etait plus nombreux et l’ aborgage avec eux n’
aurait pas eu le resultat attendus pour les puissances byzantines. Tripolitis
inspirait la peur et la terreur partout, etant donne que la Marine byzantine
etait efficacement reduite en tant que puissance et aussi bien en tant que
presence.
Tripolitis avait intention de bruler la ville, mais finalement il se retira et prefera la solution proposee par
Symeon qui a offert une considerable quantite d’ or, lequel destinait pour un
but pareil, mais certainement vers une
autre direction.
Pourtant apres tout ce qui avait lieu, Tripolitis etait souverain de
Thessalonique et a provoque une telle situation qui, selon plusieurs depassait
en cruaute meme les evenements de la prise de Constantinople en 1453.
Tripolitis alors, apres les pillages et les catastrophes qui accumula a la
ville, il rassembla son fardeau precieux de 22,000 d’ habitants, il les chargea
sur les navires piratiques et les conduisit a Crete. C’ etait la qu’ il les a
decharges en ayant comme but de les echanger contre quelques otages que Byzance
guardait ou de les delivrer en vue d’
une recompense considerable. Pour cet evenement, on a le temoignage personnel
de Kameniatis qui s’ est fait prisonnier a Thessalonique et a rachete sa
liberte a Crete. Les milliers d’ esclaves qui sont restes, sont recharges sur
les piratiques et sont promulgues aux marches d’ esclaves d’ orient, ou le
trafic des esclaves etait effectue par les affreux marchands d’ esclaves.
On compend alors que la presence ou l’absence des puissances navales
byzantines avait un contre-coup direct non seulement sur la sauvegarde de l’
Empire mais aussi sur celle de ses populations. Les consequences sur les
activites economiques et tout d’abord sur la production etaient proportionnees.
Peut-on imaginer comment la production
pourrait se realiser sous le menace de la piratie ? Ou peut-on accepter qu’ une
autre activite directement liee a la mer, la navigation resta intacte des
activites piratiques? En fin de compte, peut-on accepter que le commerce existe
et est vivant, qu’ il s’ agisse de commerce interne, exterieur, ou de commerce
de transit sans la navigation? Peut-on
accepter aussi n’ importe quelle forme de modification a un niveau artisanal.
Toutes ces activites qui etaient l’ object des populations de l’ Empire
affrontaient de graves epreuves et s’
etaient meme aneanties, quand la Marine reculait.
Les consequences sur la vie economique etaient directes. Le manque de la
production agricole posait de plusieurs questions puisque, au moins pour la
periode chronique ici examinee, elle constituait le bien le plus grand et le
plus important. Non seulement parce qu’ elle satisfaisait les besoins de vie,
mais parce qu’ elle etait la plus important source d’ occupation pour la
population et en plus le revenu le plus considerable pour le Tresor byzantin.
Il est vrai que l’ economie agricole etait le soutien de l’ economie et meme
des Finances publiques de la societe byzantine.
La question qui se revele en ce qui concerne les puissances marines de
Byzance c’ est si celle - ci est liee aux extensions politiques,
administratives et particulierement aux extensions fiscales ou seulement a l’
une de ces categories.
Les puissances navales de Byzance qui avaient une telle inductive et
complexe mission non seulement pour la defense de la Nation, mais aussi pour la
societe en general, n’ avaient pas
simplement une liaison fiscale avec la nation byzantine mais tout
premieurement une liaison et une dependence politiques. Ensuite vienntent la
liaison administrative et fiscale parallement a la liaison financiere.
La dependence politique sous une forme graduee s’ atteste de la
differente affrontation du theme par les divers Empeureurs. Ainsi, pour
exemple, comme raison essentielle de differanciation se referent l’ eclat et la
puissance que les recentes victoires ou encore le sauvetage de la capitale
donnaient a la Marine. Dans ce - cas la on assistait a un renversement de la
dependence politique et par consequent a l’ imposition de la Marine aux
affaires publiques; en d’ autres mots, la Marine etait le regulateur de la vie
publique. Une exemple caracteristique nous donne la situation apres la victoire
contre les Arabes. Alors, quand on a repousse et eloigne les Arabes de
Constantinople, l’ Armee de mer joua le premier role pour detroner l’ Empereur
Leon en 698 et plus tard l’ Empereur Justinien II. Tout ce qui se passait lors
de la dynastie d’ Heraklius a influence les empereurs suivants et on se rend
temoigne d’ une politique diametralement opposee de leur part. Lors de la
dynastie des Isauriens le danger arabe avait recule et la Marine arabe ne menacait plus l’
Empire. C’ est pourquoi, les Isauriens ont abaisse le grade de l’ Amiral de la
flotte mais en realite ils l’ ont annule et en meme temps ils ont abaisse les
themes navales de l’ Empire et meme le nombre des navires. Ces actions
inadmissibles des Isauriens visaient tout d’ abord au retablissement et a l’
imposition de l’ ordre politique a la nation, chose qui signifiait le
retablissement des affaires a la situation precedente et deuxieumement la
dependence politique de la puissance navale de l’ etat. On dit que les
Isauriens abouttirent a cette action
sous la pression d’ un autre evenement. La Marine affrontait amicalement l’
iconolatrie a laquelle etait opposee la dynastie des Isauriens. Mais, ici il ne
faut pas oublier que les puissances de mer de Byzance avaient depuis toujours
un caractere plus grec comparativement aux puissances de terre.
Dans notre cas, comme dans pareils cas au passe la dependence
administrative de puissances maritimes n’ etait rien d’ autre que l’ expression
des preferences et directions economiques des Empereurs.
L’ administration etait tantot centralisatrice et tantot
decentralisatrice. Dans le premier cas, si on pourrait former une opinion, on soutiendrait que la decision
de l’ Empereur de suivre l’ une ou l’ autre direction ne devait pas etre une
simple preference mais une estimation de plusieurs facteurs qui avaient comme
pivots essentiels la promptitude defensive parallelement au controle direct des
puissances navales. Il suffit d’ estimer que l’ Empereur est parfois renverse
apres l’ intervention des armes, soit de l’ armee de mer soit de l' armee de la
terre. De plus, ces intimes pensees d’ autoprotection s'exteriorisaient meme a la simple organisation de l’
administration de l’ Etat et conduisaient a la creation de plus ou moins
nombreux themes. En pensant ainsi on pourra peut-etre expliquer les motifs qui
poussaient l’ un empereur a la creation de plusieurs themes navals et un autre
a leur unification. Andre Stratos nous donne une analyse globale en ce qui
concerne les themes administratifs et puis les themes militaires et OSTROGORSKY
affirme qu’ il y a avait dans une region tantot un drougar et tantot deux. Cela
dependait de la pensee centraliste on decentraliste de l’ Empereur.
Et maintenant, essayons d'approcher le cote substantiel et dynamique de
la question presente d’ une point de vue fiscal.
Comment, la Marine Byzantine etait-elle organisee? Cette question est
fondamentale car elle nous conduit aux importantes acceptations fiscales mais
aussi aux consequences economiques proportionelles. L’ organisation des
puissances navales de l’ Etat Byzantin etait correspondante a celle de l’ armee
de terre byzantine; c’est - a- dire une section constituait la flotte imperiale
connue comme ploimo royal et une autre la flotte provenciale ou ploimo
thematique.
Selon les sources historiques, les deux autorites maritimes etaient
independantes l’ une de l’ autre.
Les navires de la flotte imperiale etaient construits a la capitale et
les depenses de fonctionnement chargeaient l’ administration centrale, le
Tresor public. Au contraire, les navires de la flotte thematique etaient
construits aux divers themes et en consequence les depenses operationelles
etaient thematiques aussi.
Les "stratiotopia", comme il est connu, font ici leur apparition aussi, puisque ceux
qui etaient charges d’ exploiter la terre royale etaient obliges d' etre toujours a la
disposition de l’ administration byzantine c’est - a- dire, a la disposition
des themes navales. Le choix de l’ equipage de la flotte thematique s’ appuyait
sur cette relation-la, qui facilitait le Tresor byzantin, etant donne que les
salaires payes ataient une fraction des salaires que tous ceux qui etaient au
service de la flotte (ploimo) imperiale recevaient.
Par cette tactique, l’ Etat byzantin a essaye de controler ses mers, de
dominer le trafic maritime, de garder les cotes, d’ assurer ses populations en
ayant le plus bas possible coute fiscal. Alors, visant a limiter le service
fiscal de ses puissances marines, Byzance a suivi tous les moyens et toutes les
procedures possibles afin d’ aider a la limitation de depenses.
C’ est pourquoi proportionnellement aux periodes, aux risques ou aux
besoins apparus, Byzance aboutissait, pour se defendre ou parfois pour attaquer
contre les flottes piratiques, a louer les services des autres mercenaires ou
meme encore des autres pirates.
Par conclusion, on peut soutenir, que quand les puissances marines de Byzance se reculaient, l’ Etat
restait expose, puisque ses deux cotes a droite et a gauche etaient entoures de
la mer; de plus, le comportement destructif et gaspilleux des Anges, par
rapport a tout ce qui est dit et fonde au detriment de Strifnos, a entraine la dissolution de la flotte royale,
dissolution qui sous d’ autres conditions serait impossible et de la flotte
provenciale aussi, a cause de la cupidite d' un parent de l’ Empereur Alexios
III (1195-1203).
On finit notre petit rapport a ce theme de grande importance, en
soulignant la difficulte insurmontable de definir les mesures economiques pour
se realiser les consequences que la limitation de la puissance marine de
Byzance avait sur l’ economie de la periode ici examinee.
Notre effort d’ approcher et d’ examiner cette periode chronique, lequel
a commence il y a vingt-trois ans, n’ a pas abouti a un eclaircissement des
themes concernant cette periode, de sorte que nous avons d' elements suffisants
pour avancer aux pensees en ce qui concerne de precises mesures economiques.
Pour cette raison on prefere de rester dans le doute et l’ espoir au
lieu de se conduire, par l’ utilisation d’ elements isoles et de provenance
incertaine, aux generalisations, lesquelles du point de vue scientifique et
deontologique, sont inadmissibles.
Et c’est exactement cette these qui constitue notre conclusion finale,
parce que differement nous devrions repondre sans avoir ancun sense de
responsabilite, a centaines de questions qui se rapportent a cette theme tres
important.
Nous desiderions de soumettre au jugement de tous les participants au
Congres une priere: examinons un peu les themes economiques et fiscals d’ Etat
byzantin, puisque comme il est largement connu, toutes les activites de la vie
ont une relation avec eux.
Il est dommage qu’il n’ y ait pas d’autres
a continuer l’exemple d’ Andre Andreadis (malgre son grand offre) et a
eclaircir un peu ces themes-ci.
===============================================
e a celle de l’ armee de terre byzantine;
c’est - ici leur apparition
aus[
]ient charges d’ exploiter la terre royale etaient obliges d’ etre toujours a la
disposition de l’ admin
A navales. Le choix de l’ equipage de la
flotte thematique s' app[ ]n-la, qui facilitait le Tresor byzantin,
etant donne que les salaires payes
ataient une fraction des sal
© ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου