Σταυρούλα Δημητρίου, Η ψυχή του καθρέφτη (πεζογράφημα)

Σταυρούλα Δημητρίου, Η ψυχή του καθρέφτη (πεζογράφημα)

εκδ. οίκος Α.Α. Λιβάνη, 2009, σσ. 175

Ό,τι είχε παρατηρηθεί ως ιδιαιτέρως αξιοθαύμαστο, μεταξύ άλλων, στο συνταρακτικό χρονικό (μυθιστόρημα) της Σταυρούλας Δημητρίου Η χώρα του κασσίτερου, το προηγούμενο πεζογράφημά της, που είχε κυκλοφορήσει επίσης από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη (2005) και το είχε αγκαλιάσει μ’ ενθουσιασμό η κριτική, ήταν ο εμβληματικός γλωσσικός πλούτος, η απολύτως ευπρόσδεκτη καίτοι χωρίς γλωσσάρι και συγχρόνως αναπάντεχα παραγωγική γλωσσική βαβέλ, στο μέτρο ενός συμφυρμού κοινωνιών και θρησκειών, Χριστιανών και Μουσουλμάνων, Ελλήνων και Τσάμηδων, Εβραίων και γύφτων, Τούρκων και Βλάχων…

Κάτι ανάλογο σ’ ό,τι αφορά τη γλώσσα, αλλά και αντίστοιχες ιδιότητες και πλεονεκτήματα του προηγούμενου έργου (βιωματική σύνδεση με τη Θεσπρωτία και επίκεντρο τους Φιλιάτες –τη γενέθλια γη της Σταυρούλας Δημητρίου–, σύνδεση ιστορίας και μυθοπλασίας, αριστοτεχνική εξέλιξη του μύθου, επικός βηματισμός της αφήγησης), μπορεί να παρατηρηθεί και στο ανά χείρας πεζογράφημα. Αν αλλάζει κάτι, αυτό είναι ο χρόνος.

Στο νέο, «γοτθικό» πεζογράφημα της Σταυρούλας Δημητρίου ο χρόνος δεν τοποθετείται στις παραμονές του πολέμου του ’40 μέχρι και τον Εμφύλιο, αλλά έναν αιώνα και αρκετά περισσότερο πιο πίσω, στο σωτήριο έτος 1814 (σημ.: έτος Εγίρας 1229, όπου για τους Μουσουλμάνους η Εγίρα, η ημέρα της εξόδου του Προφήτη προς τη Μεδίνα, έτος 622, αποτελεί αρχή χρονολογίας), στο Φιλάτ (ίσως αρχαιοτάτη ονομασία των Φιλιατών), στην πόλη-μυστήριο στο χωροχρόνο της «Χερσαίας Δυτικής Αρβανιτίας», με πρωταγωνιστές Φράγκους, Μωαμετάνους, βαφτισμένους, κρυπτοχριστιανούς, Οβριούς… και μ’ ένα γλωσσάρι δώδεκα μόνο απαραίτητων λέξεων, καθώς και με λίγες υποσημειώσεις με ερμηνείες φράσεων τούρκικων ή αρβανίτικων και με πραγματολογικά στοιχεία.

[…]

Η εξαιρετικά χαρισματική, δραματική, επιβλητική και σπαρακτικά ειλικρινής γραφή της Σταυρούλας Δημητρίου (αναφέρομαι τώρα και στα δύο πεζογραφήματά της) αποτελεί ένα παράδοξο, γοητευτικό και σχεδόν αυτόνομο λογοτεχνικό και γλωσσικό εργαστήριο, που δεν ανησυχεί στη σύγκριση με ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η σύγχρονη πεζογραφία μας. Με αφηγηματική και γλωσσική δεξιοτεχνία, με στιβαρό μπαρόκ ύφος, το οποίο ισορροπεί απόλυτα με την τρυφερότητα και με τους κραδασμούς των συναισθημάτων, η Χώρα του κασσσίτερου και η Ψυχή του καθρέφτη μας βοηθούν ν’ αποκρυπτογραφήσουμε πειστικά τουλάχιστον μερικά απ’ τ’ ανομολόγητα πάθη της ανθρώπινης ψυχής και μερικές απ’ τις ανθρώπινες νευρώσεις, ιδίως όταν ένας τόπος στενάζει για κάποιο συγκεκριμένο λόγο (πόλεμος στο πρώτο μυθιστόρημα, λοιμός στο δεύτερο).

Καθώς όσο περνούν τα χρόνια όλο και πιο δύσκολα με «κρατούν» τα περισσότερα βιβλία, οφείλω να ομολογήσω ότι η πεζογραφία της Σταυρούλας Δημητρίου μ’ έχει συναρπάσει, και το γράφω αληθινά.

Η Σταυρούλα Δημητρίου γεννήθηκε στους Φιλιάτες Θεσπρωτίας. Από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη έχουν κυκλοφορήσει επίσης δύο ποιητικές συλλογές της.

Δημήτρης Κονιδάρης

Η Σταυρούλα Δημητρίου γεννήθηκε στη Θεσπρωτία, μεγάλωσε και σπούδασε στην Αθήνα. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εισήχθη το 1983 στο Δικαστικό Σώμα. Από τότε υπηρετεί στο Πρωτοδικείο Αθήνας κατέχοντας σήμερα το βαθμό του Προέδρου Πρωτοδικών. Η ενασχόλησή της με την Ποίηση ξεκινάει από τα φοιτητικά της χρόνια. Θεωρεί ότι η Ποίηση δεν είναι υπόθεση ιδιωτική και μάλιστα, όπως λένε, αποσυρμένη. Είναι η προσέγγιση στα ορώμενα και στα δρώμενα μέσα από τη μέθοδο της παρατήρησης, η οποία εκφράζεται με το φιλοτεχνημένο λόγο. Γι' αυτό η Ποίηση πρέπει και να λέγεται και να γράφεται. Όσο για τη Δικαιοσύνη και την Ποίηση, αρχέγονες έννοιες και οι δύο, η ίδια πιστεύει πως οι δρόμοι τους πολλές φορές συγκλίνουν.