Πηγή: Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Α Φ Ε
Μπορούμε να θεωρήσουμε τον Αλέξανδρο κέντρο ενός υπαρξιακού συνόλου ή τον θάνατό-του βάση μιας λυσσαλέας, σκηνικής και παρασκηνιακής, διαπάλης για την εξουσία στην αυτοκρατορία-του;
Γαλλικός καφές με άρωμα πραλίνα:
Laurent Gaudé
“Pour seul cortège”
Acted Sud 2012
Λοράν Γκοντέ
μετ. Κλαιρ Νεβέ – Εύη Σιούγγαρη
εκδόσεις Μεταίχμιο
2013
Η βιογραφία, είτε στην αμιγή-της μορφή είτε στη μυθιστορηματική-της εκδοχή, κερδίζει συνεχώς έδαφος. Είναι η πραγματικότητα που διεγείρει τον αναγνώστη, ο οποίος αναζητά συχνά τα σκοτεινά, τα σκανδαλώδη, τα ζουμερά σημεία μιας διασημότητας, για να τα δει από την κλειδαρότρυπα; Είναι η γοητεία ενός μεγάλου άνδρα ή μιας κραταιής γυναίκας; Είναι ο συνδυασμός δημόσιου και ιδιωτικού, προσωπικού και ιστορικού;
Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν είναι τυχαία μορφή κι ο
θάνατός-του, αδιευκρίνιστος και μυστηριώδης όπως και ο τόπος ταφής-του άδηλος και αινιγματικός, προκαλεί την περιέργεια του σημερινού Έλληνα. Ο Γκοντέ ευτυχώς δεν γράφει ένα περιπετειώδες αφήγημα αλά Ιντιάνα Τζόουνς, αλλά ένα πολυπρισματικό, ατμοσφαιρικό κείμενο, όπου ο θάνατος του στρατηλάτη είναι αφορμή για μια υπαρξιακή κατάβαση. Το μυθιστόρημα είναι πολυπρισματικό, καθώς με ποικίλα πρόσωπα και οπτικές γωνίες δίνονται τα γεγονότα και τα συναισθήματα τόσο του ίδιου του Αλεξάνδρου, καθώς πεθαίνει, της Δρυπέτης, Περσίδας πριγκίπισσας και συζύγου του αδικοχαμένου Ηφαιστίωνα, και ενός πλαστού προσώπου, του Ερικλέοπα, ο οποίος με διαταγή του Μακεδόνα ηγέτη εθελούσια πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Ωρείτες, ώστε να οδηγηθεί στον βασιλιά των Ναβανάντα.
Η Δρύπετη εκπροσωπεί τη χαμένη αυτοκρατορία και τις αξίες
των Περσών που πλέον αντικαθίστανται από αυτές των Ελλήνων; Ο Ερικλέοπας με τον θάνατό-του, που έρχεται όταν ανακοινώνει στον Ινδό βασιλιά την απειλή του Αλεξάνδρου, αντιπροσωπεύει το πνεύμα του ελληνισμού που φτάνει πέρα από εκεί που έφτασε ο ίδιος ο Αλέξανδρος; Είναι δύσκολο να αποφανθώ, γιατί το έργο είναι ενός Γάλλου, που δεν ξέρω αν μπορεί ή αν θέλει να εκφράσει τέτοιες γηγενείς σκέψεις.
Μάλλον γύρω από τον θάνατο ενός κορυφαίου ανθρώπου δημιουργείται ένα κενό, που έρχεται η λογοτεχνία να το γεμίσει χωρίς να αφήσει στην ιστορία να τη χειραγωγήσει. Ο Αλέξανδρος και οι υπόλοιποι Μακεδόνες, η Δρύπετη και η εναπομείνασα περσική αυλή είναι φυσικά πραγματικά πρόσωπα, αλλά το μυθοπλαστικό στίγμα της νέας οπτικής το δίνει ο Ερικλέοπας, πρόσωπο επινοημένο. Έτσι, δεν θα έλεγα πως πρόκειται για καθαρόαιμο ιστορικό μυθιστόρημα αλλά για ένα κείμενο που γυρίζει γύρω από ένα κέντρο, που χάνεται. Μια βραχύβια αυτοκρατορία καταρρέει, ένας μεγάλος ηγέτης πεθαίνει και μια νέα πραγματικότητα εγείρεται…
Δίνω το ιστορικό πλαίσιο για να γίνει κατανοητό το κλίμα:
Οι έριδες που ακολούθησαν το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, οδηγώντας στους πολέμους των διαδόχων και το μοίρασμα της αυτοκρατορίας του είναι πασίγνωστες. Λιγότερο γνωστές όμως είναι οι μηχανορραφίες που διεξάγονταν την ίδια περίοδο στο εσωτερικό της αυλής του στρατηλάτη μεταξύ γυναικών, και συγκεκριμένα των συζύγων του.
Ο Αλέξανδρος είχε νυμφευθεί τη Ρωξάνη, κόρη του σογδιανού αρχηγού Οξυάρτη (329 π.Χ) και τη Στάτειρα, κόρη του Δαρείου Γ΄ (324 π.Χ.), ενώ εικάζεται ότι είχε και μια τρίτη σύζυγο, την Παρυσάτιδα, κόρη του Αρταξέρξη Γ΄. Είχε επίσης δύο παιδιά, τον Αλέξανδρο (από τη Ρωξάνη) και τον Ηρακλή (από μια γυναίκα που ονομαζόταν Βαρσίνη). Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Βίος Αλεξάνδρου, 77.4), μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, η Ρωξάνη με τη βοήθεια του αντιβασιλέα Περδίκκα, εξόντωσε τη Στάτειρα καθώς και την αδερφή της Δρύπετη (που ήταν χήρα του Ηφαιστίωνα), φορείς βασιλικού αίματος και πιθανές αντιζήλους της στο θρόνο. Η τύχη της Παρυσάτιδας, που ήταν επίσης πριγκίπισσα, είναι άγνωστη αν και σύμφωνα με μια σύγχρονη θεωρία, ίσως ήταν εκείνη που σκότωσε η Ρωξάνη, και όχι η Δρύπετη. Όπως και να έχει, και η ίδια η Ρωξάνη δεν εξασφάλισε τον θρόνο της. Δολοφονήθηκε με διαταγή του Κασσάνδρου, μαζί με τον γιο της Αλέξανδρο το 310 π.Χ, έξι χρόνια μετά τη δολοφονία της μητέρας του Αλεξάνδρου– και… ειδικής σε δυναστικές δολοφονίες – Ολυμπιάδας (316 π.Χ.), η οποία την προστάτευε.
Οι τελευταίοι της βασιλικής οικογένειας – αν και μη αναγνωρισμένοι από τους στρατηγούς-Διαδόχους – ήταν η Βαρσίνη και ο γιος της Ηρακλής, οι οποίοι τελικά δολοφονήθηκαν το 309 π.Χ. μετά από ενέργειες του Κασσάνδρου και του Πολυπέρχοντα (Διόδ. Σικ. 20.28.2-4). Φαίνεται ότι ο Μ. Αλέξανδρος κατέκτησε την Ασία αλλά δεν μπόρεσε να εδραιώσει τη δική του δυναστική γραμμή στην εξουσία.
(Πηγή: http://www.archaiologia.gr/blog/2011/09/12
Το ζητούμενο στο οποίο τείνει όλη η ιστορία είναι πού θα ταφεί ο
Αλέξανδρος, μέσα σε ένα κλίμα συνωμοσιών και συντροφικών συγκρούσεων για τον θρόνο. Κι ενώ οι πρώην στρατηγοί-του προβαίνουν σε εμφύλιο πόλεμο για την εξουσία, μια μικρή ομάδα με τη Δρύπετη οδηγούν τη σορό στα πέρατα της οικουμένης, εκεί όπου την περιμένει ο βασιλιάς των Ναβανάντα, όπως το είχε προετοιμάσει ο Ερικλέοπας.
Αν κάτι κρατάμε από το έργο είναι πιο
πολύ το κλίμα και η μεταθανάτια τύχη του Αλέξανδρου σε μια αυτοκρατορία που δείχνει να μην τον υπολογίζει πια, παρά μόνο ως λάφυρο εξουσίας. Μόνο δυο τρεις σεβάστηκαν απόλυτα τη σορό-του. Μερικές πολύ καλές σκηνές, όπως όταν περνάνε μπροστά στον άρρωστο Αλέξανδρο όλοι οι Μακεδόνες, όταν ο Ταρκιλίας αναγνωρίζει τραυματισμένο τον άλλοτε φίλο-του και νυν σε αντίπαλα στρατόπεδα Αριστόνου, όταν ο νεκρός Αλέξανδρος παρελαύνει με όλους τους νεκρούς συστρατιώτες-του…
[Οι εικόνες που συνοδεύουν την ανάρτηση ελήφθησαν από: www.hellinon.net, exiledpersian.blogspot.com, derekbro.blogspot.com, www.imerisia.gr, eftropios.blogspot.com και musicfortheeyes.com]
Πατριάρχης Φώτιος
