γράφει ο Πάνος Καπώνης*
Στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ στις 20 Δεκεμβρίου 2011 είχε δημοσιευθεί το εξής :
«ο κορμός της ποίησης που γράφεται σήμερα στον τόπο μας παραμένει η γενιά του '70, με όλα τα θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά που συνόδευσαν την εμφάνιση και καθιέρωσή της. Την πρωτοκαθεδρία της δεν μπόρεσαν να αμφισβητήσουν οι νεότερες γενιές, παρά την έντονη παρουσία τους, τόσο εκδοτικά όσο και στο διαδίκτυο ...» 01
Όμως, πέρα από τα παραπάνω ισχύοντα, υπάρχουν πάντα και οι εξαιρέσεις : Μια τέτοια εξαίρεση είναι και η παρουσία τα τελευταία χρόνια στο ποιητικό προσκήνιο του Αιτωλού δημοσιογράφου Ζαχαρία Σώκου, που αποφάσισε από τις σημαντικές τηλεοπτικές παρουσιάσεις σημαντικών λογοτεχνών της δεκαετίας του '70 και όχι μόνον, να μεταπηδήσει στην ποίηση και μετά την έκδοση της πρώτης του συλλογής το 2015 “Άλλα ρούχα” να εμφανιστεί ξανά τον Οκτώβριο του 2017 με την δεύτερη συλλογή του “Διπλή Προσπέραση”.
Επειδή, μετά τους τελευταίους στίχους που ακολουθούν με τον τίτλο “Προς Διερεύνηση”: «Μοίρα του γένους μου, / ποιά ανεξιχνίαστα κρίματα / μνήμες κυτταρικές σε στοιχειώνουν;»,
αξίζει τον κόπο να διερευνήσουμε και την ποιητική του. 02
Γέννημα, θρέμμα της Αιτωλίας, ο Ζαχαρίας Σώκος, της ιερής γης – κατά την κριτικό Ελένη Χωρεάνθη 03 - των «Ελεύθερων πολιορκημένων», του Παλαμά, του Μαλακάση, του Δροσίνη, αλλά και άξιων νεότερων και σύγχρονων δημιουργών, παιδί της ομίχλης, της υγρασίας, ένας «αλατόπηχτος», στο ποίημα της πρώτης συλλογής «Λάθος χρόνος», σαφώς επηρεασμένος τόσο από αρχαίους συγγραφείς, από τους οποίους συχνά πορίζεται μότο ή αλλού από την Παλαιά Διαθήκη (Άσμα Ασμάτων), αλλά κυρίως από την παραδοσιακή ποίηση, θεμελιώνει την ποίησή του, που εν τέλει στην δεύτερη αυτή συλλογή φανερώνει αφενός μια γνήσια έμπνευση κι αφετέρου μια καλή τεχνική στον στίχο – που τείνει από παραδοσιακός να τρέπεται πολλές φορές σε ελεύθερο.
O Ζαχαρίας Σώκος, με την πολύτιμη γνώση που αποκόμισε από την τηλεόραση και τις πολύ αξιόλογες συνεντεύξεις του με πρόσωπα του πολιτισμού, εμφανίζεται για δεύτερη φορά στα γράμματα με την νέα ποιητική συλλογή «Διπλή Πρόσπεραση», περνώντας σε μια νέα φάση της ζωής του περισσότερο φιλοσοφημένη όπου, χωρίς να αρνείται το παρελθόν του, θέλοντας να επικοινωνήσει κυρίως μέσα από την ποιητική και όχι μόνον γραφή, 04 μας δείνει ενδιαφέροντα δείγματα της πέννας του :
Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΟΥ ΙΙ
Απρόσκλητος είναι / και επιμένει / Όλα γυρίζουν κι όλα κύκλος / Σαρώσεις και περιστροφές / κι ηκεφαλή / ακίδα του παρόντος, / πετάει σπινθήρες άοκνους / λέπια της ψυχής / πελεκούδια του χρόνου / Και φθίνει ο κύκλος, / ο κυκλοτερής, / και βαθαίνουν οι γκρεμοί / κι ό,τι μεγάλωσε μικραίνει
Με το ποίημα αυτό π.χ. μας δίνει και ένα ενδιαφέρον στίγμα του νέου ποιητικού του λόγου, με ένα λιτό, δωρικό πες τόνο, σαν της Αιτωλίας στίγματα, σαν υποδόρια αφανή τοπία που περιμένουν να εμφανιστούν οι τρείς άγγελοί του. 05 Το χαρακτηριστικό βέβαια του Σώκου στα ποιήματά του, είναι η έμφαση της σχέση του με την αιτωλική γη, πότε εμφανώς και πότε συγκαλυμένα.
ΚΑΤΑΜΕΣΗΣ ΣΤΗ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ
Κλείνω τα βλέφαρα / στο μέσα μου βουλιάζω / κι εκεί τα πεπραγμένα / τ' άπραγα, τα παραπεταμένα / κάλαντα λένε : / Αίμα κι έρωτας, / έρωτας και αίμα, / ό,τι δεν έδωσα και θα 'πρεπε, / ό,τι θέλησα μα δεν το πήρα / Ενοχή κι ό,τι δεν έστρεξε / παιχνίδια του εγώ τουτέστιν / Κι ο θάνατος / ένα τίποτα στο γραπτό / ποιός ξέρει ;
Η εμβάθυνση στην παράδοση, παρ όλο που – όπως ο ίδιος λέει - “Δεν έχω ουσιαστική βιωματική σχέση με την παράδοση καθότι, στην ουσία, είμαι παιδί της πόλης”, τα δημοτικά τραγούδια παραμένουν για εκείνον, ένας εξαίρετος θησαυρός και μια ανεκτίμητη δεξαμενή που σαφέστατα διατήρησαν τη συλλογική μνήμη και το λαϊκό αίσθημα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ο ελληνικός πολιτισμός βρίσκονταν σε αμυντική στάση ή εάν θέλετε ο επηρεασμός του Σώκου από τις δικές του αναμνήσεις και βιώματα, πολλές φορές τον οδηγούν σε μια μίξη γραφής, που εμφανίζεται εμβόλιμα σε αρκετά ποιήματά του, όπως :
ΕΡΧΟΝΤΑΙΈρχονται / φορώντας σιδηρές γροθιές / γυάλινα οι άλλοι μάτια / Δικοί μου είναι / θρέμμα μου / Τους είπα λάθος το σωστό / και τώρα πως να τα μαζέψω ...
Εξάλλου ο ίδιος στις σημειώσεις του, εμφανίζει τις πηγές του από το δημοτικό τραγούδι. 06 Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Ζαχαρία Σώκου είναι, ότι σε αρκετά ποιήματά του ξεκινάει με μια προσφώνηση, ιδιαιτερα σε ποιήματα αφιερωμένα σε φίλους του ή άλλους συγγραφείς ή ποιητές, όπως : «Γράφω ποιήματα Κωστή» για τον φίλο του και σημαντικό συγγραφέα, αείμνηστο Κωστή Παπαγιώργη ή «Καλέ μου Τάσο», ή «Ω! Μάρκο Μέσκο» για τον ποιητή Μ. Μέσκο ή ακόμη για τον ποιητή Πάνο Κυπαρίσση «Αχ, Πάνο».
Ο Ζαχαρίας Σώκος, πέρα από τις συνεντεύξεις που πήρε από γνωστά πρόσωπα της λογοτεχνίας και της τέχνης, έδωσε ο ίδιος και μια σημαντική συνέντευξη, που παραχώρησε στην λογοτεχνική ιστοσελίδα cantus firmus, στην οποία είχε πει : «Όχι μόνο η ποίηση αλλά κάθε ενέργεια του ανθρώπου αντλεί τη γνώση και την εμπειρία από το παρελθόν αφού το μέλλον στην ουσία δεν υφίσταται». Αλλά, ας δώσουμε τον λόγο στον ίδιο τον Ζαχαρία Σώκο να περιγράψει την ποιητική του :
«Σίγουρα πάντως δεν είναι μια ποίηση μόνο πολιτική, αλλά με τον τρόπο της την εμπεριέχει ή μια ποίηση που να στηρίζεται μόνο στη μυθολογία ή την ιστορία αλλά ενίοτε εμπνέεται από πρόσωπα του μύθου ή της ιστορίας… Νομίζω ότι κοινός τόπος είναι οι αγωνίες του ανθρώπου απέναντι στα διαχρονικά ζητήματα που αφορούν την ύπαρξή του και βεβαίως ο έρωτας και η θνητότητα. Αναφορικά με την τρέχουσα πολιτική, ελπίζω και φοβάμαι ότι μετά 100 χρόνια οι Έλληνες θα αναστοχάζονται ότι συμβαίνει σήμερα και θα κλαίνε και θα γελάνε…».
Μαρούσι Νοέμβρης 2017
ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ
*O Πάνος Καπώνης είναι ένας από τους πρώτους χρονολογικά ποιητές της "Γενιάς του '70". Γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1947 στο Αγρίνιο. Σπούδασε οικονομικά και νομικά στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Αθηνών, καθώς και σκηνοθεσία. Γράφει και δημοσιεύει ποίηση από το 1966. Οι πρώτες του ποιητικές συλλογές ήταν "Κοκτέιλ" (1972), "Μεταμορφώσεις του Ιερεμία" (San Francisco, 1977). Ποίηματα, διηγήματα και δoκίμια του έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ, σε ανθολογίες και άλλα έντυπα. Από τους ιδρυτές, μαζί με τον ποιητή Ντίνο Σιώτη, και επί χρόνια γενικός γραμματέας του λογοτεχνικού σωματείου "Κοινωνία των Δεκάτων", υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού "(δε)κατα". Από τους ιδρυτές, επίσης, της "Ένωσης Αιτωλοακαρνάνων Λογοτεχνών", διετέλεσε γενικός γραμματέας της. Είναι δικηγόρος Αθηνών. Έχει διδάξει Φαρμακευτικό Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Παράλληλα με τη λογοτεχνία έχει συγγράψει πέντε τόμους πανεπιστημιακών συγγραμμάτων Φαρμακευτικού Δικαίου.
01 Βλ. “η ποιητική ομάδα του '70”, Π. Καπώνη : Πρόσωπα στην Ομίχλη, Απόπειρα Αθήνα 2013.
02 “Διπλή προσπέραση”, σελ. 78.
03 http://diastixo.gr/kritikes/poihsh/3893-alla-rouxa.
04 Διαδικτυακό περιοδικό τεχνης και λόγου csntous firmous 15-12-2015.
05 “Διπλή προσπέραση”, σελ. 23, 24 & 25.
06 “Διπλή προσπέραση”, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ σελ. 79.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου