Περίληψη ανακοίνωσης στο
Ε΄ Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών
Θα εξετασθεί ο ρόλος της πόλης “Θεσσαλονίκη” στη διαμόρφωση της λογοτεχνικής ταυτότητας των συγγραφέων. Οι Ν. Γ. Πεντζίκης, Γ. Ιωάννου και Αλ. Ναρ, οι οποίοι διαφέρουν μεταξύ τους κατά μία λογοτεχνική γενιά, είναι συγκρίσιμοι, διότι δημιούργησαν όλο (Πεντζίκης, Ναρ) ή το σημαντικότερο μέρος του έργου τους (Ιωάννου) στη γενέθλια πόλη. Ο Ιωάννου γνωρίζει καλά το έργο του Πεντζίκη και έχει, σύμφωνα με τις δημοσιευμένες κριτικές, επηρεαστεί από το έργο του. Ο Ναρ όχι μόνο γνώριζε το έργο του Ιωάννου, αλλά διατηρούσε και προσωπική σχέση μαζί του. Τα βιβλία, στα οποία βασίζεται η παρούσα εργασία, είναι το Μητέρα Θεσσαλονίκη του Πεντζίκη, τα Για ένα φιλότιμο, Η σαρκοφάγος, Η μόνη κληρονομιά, Το δικό μας αίμα και Η πρωτεύουσα των προσφύγων του Ιωάννου, τα Σε αναζήτηση ύφους και Σαλονικάι, δηλαδή Σαλονικιός του Ναρ.Και για τους τρεις αυτούς συγγραφείς η Θεσσαλονίκη, ως χώρος ιστορικός και βιωματικός, αλλά και ως πνεύμα, συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία του πεζογραφικού τους έργου. Και με τη σειρά τους οι συγγραφείς αυτοί, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο ο καθένας, συνέβαλαν σημαντικά στη μυθοποίηση της Θεσσαλονίκης. Με δυο λόγια: Οι παραπάνω συγγραφείς αποκτούν τη λογοτεχνική τους ταυτότητα από την πόλη και, ταυτόχρονα, της προσδίδουν μιαν άλλη ιδεατή ταυτότητα μέσα από το έργο τους. Τι εννοούμε, όμως, όταν λέμε ότι οι συγγραφείς αυτοί απόκτησαν τη λογοτεχνική τους ταυτότητα από τη Θεσσαλονίκη; Ενδεικτικά αναφέρω κάποια κοινά στοιχεία στο έργο τους που προσδίδουν την ταυτότητα. Και οι τρεις γράφουν για τη Θεσσαλονίκη: Τοπιογραφία της πόλης (μνημεία, κτίρια, δρόμοι, ρυμοτομία παλαιά και νεότερη). Ιστορία της πόλης (αρχαία, βυζαντινή, πρόσφατη). Ιδιαιτερότητες της πόλης (τοποθεσία, κλίμα, γραφικότητες, παραδόσεις). ΄Ανθρωποι (μυθικά και ιστορικά πρόσωπα, πρόσωπα της εκκλησίας, της πολιτικής, της λογοτεχνίας, του πανεπιστημίου, απλοί άνθρωποι). Εθνοτικές ομάδες πληθυσμού (΄Ελληνες και Ισραηλίτες κυρίως, κάποιες αναφορές σε Φραγκολεβαντίνους, ελάχιστες ή καθόλου σε Τούρκους). Τα κείμενα και των τριών έχουν τη μορφή αφηγήσεων, όπου κυρίαρχο ρόλο έχει η μνήμη των συγγραφέων η οποία βασίζεται άλλοτε σε άμεσο εμπειρικό υλικό (προσωπικά βιώματα) κι άλλοτε σε έμμεσο (συνήθως σε γνώσεις από την ανάγνωση βιβλίων). Βέβαια, η αξιοποίηση του εμπειρικού αυτού υλικού δεν γίνεται τυχαία στους τρεις αυτούς συγγραφείς. Είναι επιλεκτική, για να εξυπηρετήσει τους συγγραφικούς στόχους του καθενός που, φυσικά, στα επιμέρους δεν συμπίπτουν. Στην εργασία μου εξετάζεται αναλυτικά τι από τη Θεσσαλονίκη με τη συνεχή ζωή 23 αιώνων επιλέγει ο κάθε συγγραφέας για να δημιουργήσει τη λογοτεχνική του ταυτότητα. Το τι επιλέγουν έχει άμεση σχέση με το τι επιδιώκει να αναδείξει από την πόλη και το ιστορικό παρελθόν της Θεσσαλονίκης ο καθένας από τους συγγραφείς μέσα στο έργο του. Με άλλα λόγια, τι τον ενδιαφέρει να διαφυλάξει ως πολύτιμη κληρονομιά από τη λήθη που φέρνει ο χρόνος, και μάλιστα σε μια εποχή, αυτή του 20ού αιώνα που χαρακτηρίζεται από πρωτοφανείς αλλαγές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου