"Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΟΠΟΤΕ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΕΙ"

Πηγή:http://www.ert.gr/o-spiros-giannaras-grafi-stis-vivlioparousiasis/

Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Η συλλογή διηγημάτων του Σπύρου Γιανναρά με τον τίτλο Ο βασιλιάς έρχεται όποτε του καπνίσεικυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα (σελ.: 176, τιμή: 14,50 €).

Φωτογραφία εξωφύλλου: Paul Strand, Λευκό άλογο, Λουτσάρα, Ιταλία, 1953.

Συνέντευξη του συγγραφέα στο Πρώτο Πρόγραμμα μπορείτε να ακούσετε εδώ.

Είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο να μιλήσει ένας συγγραφέας ή ακόμα χειρότερα να περιγράψει, ένα του βιβλίο. Ο συγγραφέας παλεύει να αποδώσει όσο καλύτερα μπορεί, το είδος που τάχθηκε να υπηρετήσει. Λέξη, λέξη, σαν την υφάντρα που αυγατίζει το εργόχειρό της βελονιά τη βελονιά. Ό,τι έχει να πει, παλεύει να το πει με το γραπτό του. Η όποια αξία του κάθε γραπτού, έγκειται σε αυτό ακριβώς που χάνεται με την παράφραση ή την απόπειρα περιγραφής του. Η περίληψη δεν αποτελεί μια εν σμικρώ απόδοσή ενός λογοτεχνικού έργου, αλλά ακρωτηριασμό του.

Γι’ αυτό και είναι εφιάλτης για έναν συγγραφέα, να γράψει το κείμενο του οπισθόφυλλου στο βιβλίο του.

Το μόνο, λοιπόν, που απομένει όταν σου ζητούν να μιλήσεις για το βιβλίο σου είναι να δώσεις ορισμένες εκ των υστέρων κρίσεις για αυτό. Εκείνο που σήμερα καταλαβαίνω, όσο δηλαδή περισσότερο απομακρύνομαι από τη συγκεκριμένη συλλογή, είναι πως παρά τα όσα ισχυρίζομαι στο οπισθόφυλλο, δεν είναι μια συλλογή διηγημάτων για τον έρωτα, αλλά για την απουσία του. Συνεπώς αν ο τίτλος δεν παραπλανά, πράγμα που απεύχομαι, το οφείλει μονάχα στην βαθιά ειρωνεία του.

Ο βασιλιάς έρωτας δεν είναι μια αυθύπαρκτη οντότητα με τη δική της αυτόνομη βούληση και τις δικές της παραξενιές που έρχεται και φεύγει όποτε του καπνίσει. Γιατί, αν αφήσουμε κατά μέρος τις παρομοιώσεις, τι είναι κατά βάθος ένας βασιλιάς, αν όχι ο πιο ανελεύθερος άνθρωπος, η παραμικρή κίνηση του οποίου ρυθμίζεται από κάποιο απρόσωπο πρωτόκολλο;

Ο έρωτας είναι από τα ουσιώδη της ζωής (πιθανώς το ουσιωδέστερο) που σκοτώσαμε στο όνομα της ελευθερίας, στο όνομα της απελευθέρωσης του ανθρώπου από αναχρονιστικούς κοινωνικούς περιορισμούς. Γιατί λόγω ιστορικής διαστροφής ταυτίσαμε την ελευθερία με την ατομική κατοχύρωση, εκείνη δηλαδή την αυτάρκεια που αρδεύεται από τα νερά της ισχύος. Έτσι, από πολύ νωρίς, απ’ την απαρχή δηλαδή των νεότερων χρόνων –μια νεότητα που εδράστηκε σε αυτήν ακριβώς την ανώριμη πράξη– τοποθετήσαμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο του σύμπαντος, ταυτίζοντάς τον με το κέντρο του κόσμου, αποθεώνοντας το «Εγώ» του.

Έτσι, ταυτίζοντάς τον με την ατομική ηδονή, σκοτώσαμε τον έρωτα ο οποίος, μιλώντας πάλι μεταφορικά, συνίσταται αντίθετα στο να σκοτώνει κανείς το «Εγώ» του. Κι έτσι καταλήξαμε ανέραστοι εν πολλοίς καταναλωτές εφήμερων ηδονών. Κι οι σχέσεις μας, ένας ψυχοφθόρος φαύλος κύκλος εναλλαγής συντρόφων, τον οποίο αδυνατούμε να σπάσουμε, καθώς αδυνατούμε να απεγκλωβιστούμε από το ίδιο μας το θωρακισμένο «Εγώ». Που ξέρει μονάχα να απαιτεί και να κερδίζει. Έναν φαύλο κύκλο συνοδευόμενο από ένα θανατερό αίσθημα ερήμωσης το οποίο κατακλύζει τον θηρευτή της ηδονής για την ηδονή, που σταδιακά βυθίζεται σε έναν πυρίμαχο κυνισμό, εντυπωσιακά ανθεκτικό στις θερμοκρασίες εκείνες όπου εξανεμίζεται και ο τελευταίος κόκκος ανθρωπιάς.

Αυτή τη φαινομενικά ατελεύτητη κυκλική κίνηση (με όλα τα αναγκαία αντίβαρα για το αντιστάθμισμά της) υιοθετούν και τα διηγήματα της εν λόγω συλλογής σε μια προσπάθεια να αποδώσουν μια αλλαγή στον τρόπο που σχετιζόμαστε. Μια λεπτή ανθρωπολογική μεταβολή που μοιάζει να χωρίζει την ανθρωπότητα σε ένα πριν και σε ένα μετά, η οποία δεν αποδίδεται ως ένα απλό χάσμα γενεών.

Αυτός υπήρξε ο οιονεί ακατόρθωτος στόχος μιας συλλογής διηγημάτων, για την οποία ο συγγραφέας της θεωρεί ότι επιτυγχάνει τον σκοπό της, κάθε φορά που κάποιος αναγνώστης της, μετά την ολοκλήρωση της πρώτης ανάγνωσης, ξαναπιάνει το βιβλίο από την αρχή.

Σπύρος Γιανναράς

Ο ΣΠΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ γεννήθηκε το 1972 στην Αθήνα. Σπούδασε γαλλική φιλολογία και θεωρία της λογοτεχνίας στο Παρίσι. Εργάστηκε για δέκα χρόνια στην εφημερίδα Καθημερινή γράφοντας κείμενα (κυρίως για το βιβλίο, τη φωτογραφία και τα εικαστικά) και παίρνοντας συνεντεύξεις από Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Έχει συνεργαστεί με αρκετά λογοτεχνικά περιοδικά, όπως η Νέα Εστία, το Εντευκτήριο, η Ευθύνη, το Φρέαρ, L’atelier du roman κ.ά., δημοσιεύοντας κυρίως βιβλιοκριτικές και διηγήματα.

Έχει εκδώσει τις συλλογές διηγημάτων Ο λοξίας (Ίνδικτος, 2008) και Ζωή χαρισάμενη (Πόλις, 2011).

Ασχολείται με την κριτική βιβλίου και τη μετάφραση. Έχει μεταφράσει Pierre Assouline, Paul Auster, Michel Houellebecq, Laurent Mauvignier, Matthew Quick (Η καλή τύχη εδώ και τώρα – The good luck of right now, Εκδόσεις Ίκαρος, 2015).

Το κείμενο του πολυβραβευμένου γάλλου συγγραφέα Laurent Mauvignier Αυτό που εγώ ονομάζω λήθη παρουσιάζεται έως τις 6 Δεκεμβρίου 2015, κάθε Σάββατο και Κυριακή, στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων [ΚΕΤ] (Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, Κυψέλη, Αθήνα, τηλ: 213-0040.496), σε μετάφραση του Σπύρου Γιανναρά (Eκδόσεις Άγρα), σκηνοθεσία της Άσπας Τομπούλη και ερμηνεία του Νίκου Νίκα.

Το έργο και ο συγγραφέας παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε θεατρική μορφή, με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος και του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.