Ο ΕΡΡΙΚΟΣ ΣΟΦΡΑΣ ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΙ ΤΟΝ ΣΠΟΥΔΑΙΟ Γ.Χ. ΩΝΤΕΝ

Πηγή:http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26513&subid=2&pubid=113846357

Μια άλλη διάσταση στην ποιητική παράδοση  

Του Γιώργου Βαϊλάκη

Στοχαστικός, ειρωνικός και ενίοτε διδακτικός ως ποιητής διέθετε μία υποδειγματική τεχνική και μια ασυνήθιστη, πνιγηρή ευαισθησία. Σχεδόν κάθε στίχος του εμπεριέχει και ένα εσωτερικό σχόλιο, μία αμφισβήτηση που εκφράζεται με την μόνιμη αμφιβολία του για την ποιότητα και την αξία των κοινωνικών συμβάσεων, την ακατανόητη φύση του ανθρώπου, την παρατεταμένη ηθική παρακμή. Ο Wystan Hugh Auden (Γ. Χ. Ωντεν, 1907- 1973) γεννήθηκε στο Γιορκ της Αγγλίας και ήταν γιος ενός γιατρού και μιας νοσοκόμας ιεραποστολών. Η οικογένειά του ήταν βαθύτατα θρησκευόμενη με πίστη στο δόγμα του Αγγλικανισμού και η αγάπη του ποιητή για τη μουσική και τη γλώσσα οφείλεται -εν μέρει- στις λειτουργίες της εκκλησίας στα χρόνια της παιδικής του ηλικίας. Επίσης, πίστευε ότι είχε ισλανδική καταγωγή και σε αυτήν την αυθαίρετη πεποίθηση πρέπει να αναζητηθεί η γοητεία που του ασκούσαν οι ισλανδικοί θρύλοι και τα σκανδιναβικά έπη- η επιρροή των οποίων είναι διάσπαρτη σε όλο του το έργο. Το 1908 η οικογένειά του μετακόμισε στο Birmingham, όπου ο πατέρας του είχε διοριστεί στη Σχολή Ιατρικής Υπηρεσίας. 

Μάλιστα, η εφόρου ζωής ενασχόληση του Auden με την ψυχανάλυση ουσιαστικά ξεκίνησε στη βιβλιοθήκη του πατέρα του. Ηδη από εκείνη την εποχή το ενδιαφέρον του για τα βιβλία θα πάρει τον χαρακτήρα μιας συναρπαστικής -και αναπόδραστης- εμμονής, ενώ από νωρίς θα συνειδητοποιούσε ότι η αποστολή του -τρόπον τινά- ήταν να γίνει ένας ποιητής. Ετσι, ενώ το 1925 πήγε στο περίφημο Christ Church της Οξφόρδης με υποτροφία στη βιολογία, δεν άργησε να αλλάξει αντικείμενο σπουδών και να στραφεί στην αγγλική γλώσσα. Οσο για τη γνωριμία του με τον Christopher Isherwood, την ίδια χρονιά, θα αποδεικνυόταν καθοριστική, αφού εκείνος θα γινόταν ο μέντοράς του στην λογοτεχνία -στον οποίο έδινε τα ποιήματά του για σχόλια και κριτική- αλλά και ο εραστής του. 

Ο Auden ερωτεύτηκε τον Isherwood και στη δεκαετία του 1930 θα συνδέονταν ερωτικά, ενώ θα συνεργάζονταν σε τρία θεατρικά έργα και ένα ταξιδιωτικό βιβλίο. 

Το πρώτο του δραματικό έργο με τίτλο «Paid in both sides» το ολοκληρώνει το 1928, έργο στο οποίο συνυπάρχουν στοιχεία από τις ισλανδικές σάγκες μαζί με αστεία από τα αγγλική καθημερινότητα: Είναι αυτό το μείγμα της τραγωδίας και της φάρσας -το οποίο αντλεί υλικό από φαινομενικά αταίριαστες πηγές- που θα γινόταν το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ποίησής του. Και δύο χρόνια μετά, θα δημοσιεύσει το κλασικό, πια, έργο του «Ποιήματα»- το οποίο έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τον Τ.Σ. Ελιοτ! 

Αλλά ο Auden παρά την πρώιμη επιτυχία του, ένιωθε έντονη τη αίσθηση του ανικανοποίητου. Ωσπου, τον Ιούνιο του 1933, βίωσε αυτό που αργότερα περιγράφηκε ως «Οραμα της Αγάπης» που θα άλλαζε την ζωή του για πάντα: Ξαφνικά διαισθάνθηκε -μέσω μιας προσωπικής ενόρασης- ότι η ύπαρξη των άλλων είχε απεριόριστη αξία για εκείνον: αυτή η εμπειρία θα επηρέαζε την απόφασή του να στραφεί και πάλι στην Αγγλικανική Εκκλησία. Τα ποιήματά του, πλέον, θα στρέφονταν περισσότερο από πριν στη θρησκεία και την ηθική, αλλά εξακολουθεί να συνδυάζει με τόλμη παραδοσιακές φόρμες και στυλ με νέες μορφές δικής του επινόησης. 

Από το 1935 μέχρι που άφησε την Αγγλία -το 1939- ο Auden εργάστηκε ως κριτικός, δοκιμιογράφος, καθώς και σε ένα ντοκιμαντέρ όπου γνωρίστηκε με τον σπουδαίο συνθέτη Benjamin Britten, με τον οποίο συνεργάστηκε σε θεατρικά έργα, κύκλους τραγουδιών και ένα λιμπρέτο όπερας. Στο μεταξύ, αν και η ποιητική του φήμη εξαπλωνόταν, ο ποιητής ένιωθε να ασφυκτιά. Κάπως έτσι, τον Ιανουάριο του 1939 ο Auden με τον Isherwood θα αποπλεύσουν μαζί για τη Νέα Υόρκη, αλλά θα συναντιούνται μόνο περιοδικά κατά τα επόμενα χρόνια. 

Εκείνη την εποχή ζούσε σε ένα σπίτι στο Μπρούκλιν που το μοιραζόταν με την Carson McCullers, τον Benjamin Britten και άλλους και το οποίο έμελλε να γίνει ένα ευρείας φήμης κέντρο της καλλιτεχνικής ζωής. 

Παράλληλα, το έργο του αναγνωρίζεται πλέον σε παγκόσμια κλίμακα. Στην ανά χείρας δίγλωσση εξαιρετική έκδοση με τίτλο «Πένθιμο μπλουζ- και άλλα ποιήματα» (εκδ. Κίχλη) o Eρρίκος Σοφράς ανθολογεί, μεταφράζει και σχολιάζει δώδεκα αντιπροσωπευτικά ποιήματα του ποιητή, κυρίως από τη σημαντικότερη συλλογή του «Μια άλλη φορά» (1939). 

Ποιήματα ερωτικά και πολιτικά, άλλα έμμετρα και άλλα σε ελεύθερο στίχο, ελεγειακά, στοχαστικά και κάποια ανάλαφρα- γραμμένα για να μελοποιηθούν. Οπως φαίνεται και από αυτή τη συλλογή, ο Ωντεν κατάφερε να εκφράζει τις ανησυχίες και τις ψυχικές μεταπτώσεις της γενιάς του. Απ’ την άλλη, ως ποιητής απεριόριστων εκφραστικών δυνατοτήτων πέτυχε κάτι μοναδικό: να ανανεώσει την ποιητική παράδοση προσεγγίζοντας ψυχολογικά τόσο την ατομική όσο και την κοινωνική εμπειρία.

Σε όλα, πάντως, τα ποιήματά του διακρίνει κανείς την πικρά ειρωνική, μισοσκότεινη και συγκινητικά αλγεινή φωνή του που ήξερε -πάντοτε- να καθηλώνει: «Κόψτε τα τηλέφωνα, πάψτε τα ρολόγια/ Το πιάνο κλείστε, πνίξτε τύμπανα και λόγια/ Δώστε ένα κόκαλο στο σκύλο να ησυχάσει/ Ο θρήνος άρχισε, το φέρετρο ας περάσει»…

Εκδόσεις 

Νικόλας Σεβαστάκης

«Αντρας που πέφτει»

Πόλις, σελ. 166

Σπίτια, βιβλιοπωλεία και γραφεία, μικρά λιμάνια και καφενεία. Στον πνιγηρό μικρόκοσμο των επαρχιακών πόλεων αλλά και στο χάος της μεγαλούπολης, άνθρωποι άπιστοι ή αφοσιωμένοι, πρόσωπα φαιδρά ή σοβαρά, άντρες εγκαταλειμμένοι και γυναίκες μοναχικές αντιμετωπίζουν στωικά τα αναπάντεχα ή τα αναμενόμενα του βίου, εξομολογούνται, αμφιβάλλουν, οργίζονται σπανίως. Δέκα διηγήματα σε χαμηλούς τόνους, που αιχμαλωτίζουν αναμνήσεις και επεισόδια και σχεδιάζουν με εικόνες και φωτοσκιάσεις ένα σύμπαν όπου, παρά τις μικρότητες, θάλλει η ευαισθησία. 

V. M. Giambanco

«13 μέρες για να βρεις τον δολοφόνο»

Διόπτρα, σελ. 564

Πριν από είκοσι πέντε χρόνια στο δάσος κοντά στον ποταμό Χόου, στο Σιάτλ, τρία αγόρια έπεσαν θύματα απαγωγής. Το ένα δεν γύρισε σπίτι. Λίγα χρόνια αργότερα, μια τετραμελής οικογένεια βρέθηκε δολοφονημένη ένα πρωί με άγριο τρόπο, ενώ κοντά στα άψυχα σώματά τους ήταν χαραγμένες οι λέξεις «Δεκατρείς μέρες». Η ντετέκτιβ του Τμήματος Ανθρωποκτονιών Άλις Μάντισον πιστεύει ότι οι φόνοι αυτοί συνδέονται μεταξύ τους. Και έχει μόνο δεκατρείς μέρες για να το αποδείξει. Προκειμένου να σταματήσει έναν ψυχοπαθή, η Μάντισον είναι αναγκασμένη να επιστρέψει στο δάσος και να έρθει αντιμέτωπη με το άλυτο μυστήριο των αγοριών του ποταμού Χόου. 

Λεωνίδας Οικονόμου

«Στέλιος Καζαντζίδης, τραύμα και συμβολική θεραπεία στο λαϊκό τραγούδι»

Πατάκη, σελ. 410

Η παρούσα µελέτη, εξετάζοντας τις διαφορετικές όψεις του µουσικού έργου, της δηµόσιας παρουσίας και της υποδοχής του τραγουδιστή, αναλύει το «φαινόµενο Καζαντζίδη» ως µια τελετουργική τέχνη συµβολικής διαµαρτυρίας και θεραπείας, που ανταποκρίθηκε στην αποσιωπηµένη κοινωνική οδύνη της δεκαετίας του 1940 και συνόδευσε τα φτωχά στρώµατα της ελληνικής κοινωνίας στα δύσκολα χρόνια της µετανάστευσης και του αυταρχικού εκσυγχρονισµού. Ταυτόχρονα εξετάζει σε βάθος τα κείµενα των «κοινωνικών» τραγουδιών της περιόδου 1952-1967, αναλύει τα θέµατα και τους συµβολισµούς τους και φωτίζειι τις ιδεολογικές διεργασίες της εποχής.