Οι …καβγάδες του Βάρναλη

Πηγή:http://atexnos.gr/οι-καβγάδες-του-βάρναλη/#prettyPhoto

Επιμέλεια Ηρακλής Κακαβάνης //

Από το αφιερωμένο στην Ελλη Αλεξίου «Μονόγραμμα» αντλήσαμε δύο περιστατικά με λογοτεχνική και όχι μόνο αξία και πρωταγωνιστή τον Κώστα Βάρναλη.

Η Ελλη Αλεξίου θυμάται και αφηγείται:

Θυμούμαι έναν σπουδαίο επίσης καβγά και εκεί θυμούμαι, παρόλη την απειρία μου ακόμη, ότι είχα ταχθεί με φανατισμό με την πλευρά της Γαλάτειας (σ.σ. Καζαντζάκη). Είχε εκδώσει ο Γιάννης ο Αποστολάκης ένα βιβλίο του υπέρ αμυνόμενων στις απόψεις του Σολωμού στο «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» και η Γαλάτεια είχε στεναχωρηθεί πολύ και είχε καβγαδίσει με τον Βάρναλη, που ο Βάρναλης εξεσπάθωσε κατά του Αποστολάκη μ’ έναν παράλληλο βιβλίο αντίθετο, με τίτλο «Σκλάβοι πολιορκημένοι». Και εκεί ειρωνευότανε τους Μεσολογγίτες, αν είναι δυνατόν, λέει, να τρώνε τα ποντίκια. Και ότι όλες αυτές οι τάχα μου θυσίες και πατριωτικές εξάρσεις είναι μόνο γελοιοποίηση και έξω της φυσικής πορείας των ανθρώπων.

Η Γαλάτεια όμως τότε είχε θηρίο γίνει και λέει, έλεγε του Βάρναλη, επειδή είσαι φαγάς εσύ και επειδή δεν μπορείς να στερηθείς τον έρωτά σου προς το καλό φαγητό, νομίζεις ότι δεν μπορούσε να υπάρξουνε και ήρωες που στερούνται τα πάντα χάρη της πατρίδας και που μη έχοντες τι να φάνε τρώνε χόρτα. Δεν μπορείς να το κατανοήσεις λόγω της φυσικής σου πορείας έναντι της τροφής.

Και ήτανε τέτοιος ο καβγάς τους, που σχεδόν όλη η παρέα είχε γίνει δύο κόμματα. Αλλά είμαι υπέρ της Γαλάτειας. Υστερα από κάμποσο καιρό, ύστερα από 2-3 χρόνια ο Βάρναλης σαν να συναισθάνθηκε πως το είχες παρατραβήξει έτσι το σχοινί και εις τα δεύτερά του έργα που έγραψε, εις το δοκίμιο που έγραψε μετά για το Σολωμό και που δεν δίνει πια τον τίτλο «Σκλάβοι πολιορκημένοι», παρά μόνο απλώς τα λέει Σολωμικά και κάνει και στην εισαγωγή του μια μικρή μικρή αυτοκριτική ότι εις αυτό το βιβλίο μερικές απόψεις θα τις δούμε αλλαγμένες κτλ. Είχε καταλάβει ότι πραγματικά ο πατριωτισμός, ο ηρωισμός, αυτά τα υψηλά αισθήματα έρχονται στιγμές που κατακτούνε τις καλές διάνοιες.

Τέτοιους καβγάδες θυμούμαι πολλούς. Και με τον Θεοτόκη θυμούμαι καβγάδες. Δηλαδή να καβγαδίζει ο Θεοτόκης με τον Βάρναλη. Να λέει ο Βάρναλης του Θεοτόκη ότι οι αντιλήψεις σου δεν είναι σοσιαλιστικές. Λες ότι είσαι σοσιαλιστής αλλά αυτά που λες ότι δεν πρέπει να τρέφεσαι από ένα κράτος που το υβρίζεις, αυτό είναι βλακεία. Διότι για εμένα, λέει, και εκεί φυσικά όλοι είχαμε καταλάβει ότι το άδικο το είχες ο Θεοτόκης, διότι τι θα πει, μήπως η Ελλάδα είναι ένα κράτος ενός βιομήχανου. Η Ελλάδα είναι ένα κράτος, ανήκει σ’ όλους μας και μπορούμε όλοινα την αγαπούμε και να τη βλέπουμε ως τιμή πατρίδα. Αλλά ο Θεοτόκης έβλεπε τότε την Ελλάδα σαν μια βιομηχανική υπηρεσία, μια επιχείρηση που δεν μπορεί να τη βρίζει και να τρώει απ’ αυτή.

Τέτοιους καβγάδες ωραίους, αλλά και οι καβγάδες ήταν πάντα υψηλού επιπέδου, υψηλών θεμάτων. Ηταν θέματα κοινωνικά, ηθικά, λογοτεχνικά…

Άλλος καβγάς πώς μετέφρασε ο Καζαντζάκης και αν ήταν σωστή η μετάφραση που έκανε του Ντάντε. Αν ο Ντάντε μεταχειριζόμενος όλο το γλωσσάριο το ιταλικό μπορούσε καν να συγγενέψει με τον Καζαντζάκη όταν χρησιμοποιούσε όλο το ελληνικό γλωσσάριο. Ότι δεν μπορούσε να αποκτήσει ο Καζαντζάκης αυτή την αίσθηση τη γλωσσική που είχε αποκτήσει ο Ντάντε εισάγοντας όλο το γλωσσολογικό πλούτο της Ιταλίας. Από τέτοιες, όλη η ζωή μας ήταν τέτοιοι γι’ αυτό ενοχλούμε σήμερα που βλέπω τους ανθρώπους να ασημαντολογούν και να περιττολογούν όλη την ημέρα. Τα σπίτια μπορούσαν να γίνουν Ακαδημίες αν οι γονείς έδιναν άλλη τροπή στα ενδιαφέροντα τους.

Ευχαριστούμε τον Γιώργο και την Ηρώ Σγουράκη, παραγωγούς της εκπομπής «Μονόγραμμα» που μας παραχώρησαν αντίγραφο της εκπομπής για την Ελλη Αλεξίου και την απομαγνητωφώνησή της. Η συγκεκριμένη εκπομπή υπάρχει και στο youtube