Του Γιώργου Λίλλη.
“Ήρθε ο καιρός πια να πω τις προσευχές μου φωναχτά
και άρρυθμα,
Να σηκωθώ ενώπιον όλων σας,
Κύριοι Ποιητές, Κύριοι Ένορκοι,
Μαμά μπροστά σου να σταθώ, απ’ τον μπαμπά να μην κρυφτώ,
Φίλες μου, φίλοι καρδιάς, και άντρες μου αγαπημένοι
και ν’ απαγγείλω τα λόγια από στήθους, σαν σε ποίημα.
Θα πω:
Κύριε, πολύ μ’ αγάπησες
Κι όταν είπες το Γενηθήτω μου
Μου ’σπειρες τη μελαγχολία τη νηφάλια μεσόστηθα,
Και μ’ άφησες αμάντρωτη, όπως βέβαια συνηθίζεις
μ’ όλους”.
Διαβάζοντας τους παραπάνω στίχους της Μαίρης Κλιγκάτση από το ποίημα η μαμά ο μπαμπάς και οι ποιητές αισθάνθηκε εκείνο το ρίγος που μόνο η αληθινή ποίηση μπορεί να σου μεταδώσει. Με μια αμεσότητα που σε καθηλώνει η Κλιγκάτση με αυτό το πρώτο της ποιητικό βιβλίο αποδεικνύει πως σήμερα μπορεί να γραφτεί σπουδαία ποίηση ερήμην των συνθηκών, αρκεί κάποιος να μπει στην ποίηση καθαρός, όπως στα παγωμένα νερά ενός ποταμού. Τα Πλευρικά, δεν είναι μια συλλογή ποιημάτων, αλλά μια ολοκληρωμένη σύνθεση. Πρωταγωνιστές η Εύα, (η γυναίκα) και ο Αδάμ, (ο άντρας), σε ένα γλωσσικό ταξίδι που ξεκινά από το κεφάλαιο Αυτή και η φωνή, (η Γυναίκα ζωή και Άνδρας ο λόγος και η Γλώσσα πρωτόπλαστη και άκοπη), για να καταλήξει στο Γενηθήτω και την ρίζα του Ιεσσαί, όπου η ποιήτρια συνομιλεί κατά την γνώμη μου με το Γλωσσικό πλέγμα του Πάουλ Τσελάν, μιας κι εκείνος αναζητούσε απεγνωσμένα την βαθύτερη έννοια των λέξεων. Η Κλιγκάτση σε αυτό το πρώτο της βιβλίο αναζητά την ουσία της επικοινωνίας, επιθυμώντας να της δοθεί το θάρρος να μιλήσει αληθινά. Το ότι χρησιμοποιεί τα πρόσωπα των πρωτόπλαστων δεν θέλει να εντάξει στην ποιητική της μια θρησκευτική χροιά, αλλά νομίζω πως επιθυμεί να πιάσει το νήμα από την αρχή, στις απαρχές του ανθρώπινου λόγου και έκφρασης, στην εποχή ενός συμβολικού παράδεισου, πριν εκδιωχθούμε και χάσουμε την αθωότητα και την αμεσότητα που τόσο πολύ επιδιώκει να επαναφέρει στο έργο της. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Απαιτεί από τον δημιουργό την θέληση και την δύναμη να σταθεί μπροστά στους αναγνώστες του χωρίς στολίδια. Γι΄ αυτό τον λόγο λέω ότι η Κλιγκάτση είναι θαρραλέα. Δεν φοβάται να αναμετρηθεί με τις λέξεις όταν αυτές είναι έτοιμες να σε ξεγυμνώσουν, να σε εκθέσουν. Και γι΄ αυτό η ποίηση της δεν είναι απλά λέξεις, αλλά δυνατές στιγμές αλήθειας:
Έχει καρφωμένη μια λέξη στα πόδια. Ορίζει το νευρικό της σύστημα, διατρέχει στήλη σπονδυλική, στήλη άλατος μένει Αυτή μετά, άρρητο σχήμα. Σαν περνά η ώρα και δεν κάνει βήμα, φωνάζει στο Θεό της. Καταλαβαίνει σε σύντομο χρόνο πως ο μόνος που ακούει και αντιδρά είναι η λέξη της η αξεστόμητη, η σωσμένη από το προπατορικό αμάρτημα.
Τι ποιο όμορφη ποιητική εξομολόγηση από αυτή! Θαυμάζω την ταπεινότητα της δημιουργού όταν έρχεται αντιμέτωπη με τις άδειες λέξεις που προφέρονται χωρίς να κουβαλούν κανένα βαθύτερο νόημα και που επιθυμεί να αντλήσει από μέσα τους την ουσία τους, έστω κι αν καλά κρυμμένη. Επκαλείται με μανιχαϊστικό τρόπο τον θεό της, κραυγάζει για ένα της δοθεί ένα σημείο αναφοράς μέσα σ΄ αυτό τον κόσμο που τόσο δύσκολο πια είναι μιλάμε αληθινά, χωρίς υπεκφυγές. Τα Πλευρικά είναι ένα βιβλίο αναζήτησης, ένα βιβλίο προσκόλλησης στην βαθύτερη ουσία του ποιητικού λόγου, ένα ποιητικό μανιφέστο όπου η ποιήτρια στωικά εξορύξει από μέσα της τα υλικά που σίγουρα στο μέλλον θα αποτελέσουν μια σπουδαία ποιητική παρακαταθήκη. Ίσως μιλώ υπερβολικά εγκωμιαστικά για το πρώτο βιβλίο μιας ποιήτριας, αλλά η Κλιγκάτση κατάφερε να γράψει ένα πολύ δυνατό έργο. Με έναν λιτό, λυρικό και συνάμα θεατρικό τρόπο, μας προσφέρει την αλήθεια της, έτσι όπως έρχεται αντιμέτωπη με την λευκή κόλλα χαρτί και με τις λέξεις που έχουν τόσο πολύ φθαρεί στις μέρες μας που χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να διατηρήσεις την αυθεντικότητά τους. Η δική της προσευχή είναι και δική μας:
Ρωτάς να μάθεις γιατί γράφω. Άκου, λοιπόν, αφού
τόσο το θες:
Γράφω για να θυμάμαι όσα δεν άρθρωσα
από συστολή μπροστά στ΄ ανομήματά σου.
Κατάλαβες, Κτήνος του Ουμανισμού με τα Επτά
Κεφάλια;
Από μια κλωστή κρατιέται η Ζωή σου κι ακόμα
αυνανίζεσαι.
Η Κλιγκάτση αναζητά τα ουσιώδη ερωτήματα της ύπαρξης. Προσκολλάται στον άνθρωπο, όχι όμως στην αμαρτωλή του φύση, δεν δογματίζει, αφήνετε ελεύθερη να πλανηθεί στην ψυχική ένωση με το υπερπέραν, όντας σαρκική, αναγνωρίζοντας τους περιορισμούς της. Παρακαλεί να μην ελέγξει κανείς τις πράξεις και τις λέξεις της. Που σημαίνει πως εκλιπαρεί να μιλήσει ξεκάθαρα και αληθινά για την αγωνία της έκφρασης. Δεν είναι τυχαίο που η σύνθεση κλείνει με το υπέροχο ποίημα Ρίζα του Ιεσσαί. Με τον όρο ρίζα του Ιεσσαί φέρεται γενικά η γνωστή συμβολική αγιογραφική παράσταση, αρχικά στη βυζαντινή αγιογραφία, που εικονογραφείται το γενεαλογικό δένδρο της ενσάρκωσης του Ιησού Χριστού. Η εν λόγω αγιογραφική παράσταση συνήθως παρουσιάζει ξαπλωμένο τον Ιεσσαί, όπου εκ του σώματος του αναφύεται κορμός δένδρου, στη κορυφή του οποίου “εν είδει” άνθους παρίσταται η βρεφοκρατούσα Θεοτόκος. Στους δε κλάδους του δένδρου απεικονίζονται κατά γενεαλογική σειρά, εκ των κάτω προς τα πάνω οι επίγειοι προπάτορες του Ιωσήφ, παρεμβάλλοντας ενίοτε, ανάλογα της έμπνευσης των διαφόρων αγιογράφων, και άλλα βιβλικά πρόσωπα, κυρίως Προφήτες. Η Κλιγκάτση στρέφεται στην ρίζα του Ιεσσαί συμβολικά, ποιητικά θα έλεγα, κι όχι με τον θρησκευτικό τρόπο των αγιογράφων. Αναζητά τις ρίζες της ανθρώπινης έκφρασης. Και γι΄ αυτό η ποίησή της γίνεται προφητική και συνάμα απαραίτητη για όλους εκείνους που αναζητούν την ουσία:
κάθε ιστορία πρέπει στο τέλος να κρατά έναν όμηρο, αυτόν τον όμηρο που έπειτα από χρόνια θα βρει την ρίζα την πανάρχαια μες στο δικό του ιερό και θα την ξαναπεί την ιστορία όπως την άκουσε, όπως την έζησε ή όπως την φαντάστηκε…
info: ΜΑΙΡΗ ΚΛΙΓΚΑΤΣΗ
ΠΛΕΥΡΙΚΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου