Γιώργος Σεφέρης

1.

Είναι παλιό το λιμάνι, δεν μπορώ πια να περιμένω

ούτε το φίλο που έφυγε στο νησί με τα πεύκα

ούτε το φίλο που έφυγε στο νησί με τα πλατάνια

ούτε το φίλο που έφυγε για τ΄ανοιχτά.

Χαϊδεύω τα σκουριασμένα κανόνια, χαϊδεύω τα κουπιά

να ζωντανέψει το κορμί μου και ν΄αποφασίσει.

Τα καραβόπανα δίνουν μόνο τη μυρωδιά

του αλατιού της άλλης τρικυμίας.

Αν το θέλησα να μείνω μόνος, γύρεψα

τη μοναξιά, δε γύρεψα μια τέτοια απαντοχή,

το κομμάτιασμα της ψυχής μου στον ορίζοντα,

αυτές τις γραμμές, αυτά τα χρώματα, αυτή τη σιγή.

Τ΄άστρα της νύχτας με γυρίζουν στην προσδοκία

του Οδυσσέα για τους νεκρούς μες στ΄ασφοδίλια.

Μες στ΄ασφοδίλια σαν αράξαμε εδώ- πέρα

θέλαμε να βρούμε τη λαγκαδιά που είδε τον Άδωνι λαβωμένo.

**********************

2.

Τον άγγελο

τον περιμέναμε προσηλωμένοι τρία χρόνια

κοιτάζοντας πολύ κοντά

τα πεύκα το γιαλό και τ΄άστρα.

Σμίγοντας την κόψη τ΄αλετριού ή του καραβιού την καρένα

ψάχναμε να βρούμε πάλι το πρώτο σπέρμα

για να ξαναρχίσει το πανάρχαιο δράμα.

Γυρίσαμε στα σπίτια μας τσακισμένοι

μ΄ανήμπορα μέλη, με το στόμα ρημαγμένο

από τη γέψη της σκουριάς και της αρμύρας.

Όταν ξυπνήσαμε ταξιδέψαμε κατά το βοριά, ξένοι

βυθισμένοι μέσα σε καταχνιές από τ΄άσπιλα φτερά

των κύκνων που μας πληγώναν.

Τις χειμωνιάτικες νύχτες μας τρέλαινε ο δυνατός αγέρας

της ανατολής

τα καλοκαίρια χανόμασταν μέσα στην αγωνία της μέρας

που δεν μπορούσε να ξεψυχήσει.

Φέραμε πίσω

αυτά τ΄ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής.

********************

3. Αστυάναξ

Τώρα που θα φύγεις πάρε μαζί σου και το παιδί

που είδε το φως κάτω από εκείνο το πλατάνι,

μια μέρα που αντηχούσαν σάλπιγγες κι έλαμπαν όπλα

και τ’ άλογα ιδρωμένα σκύβανε ν’ αγγίξουν

την πράσινη επιφάνεια του νερού

στη γούρνα με τα υγρά τους τα ρουθούνια.

Οι ελιές με τις ρυτίδες των γονιών μας

τα βράχια με τη γνώση των γονιών μας

και το αίμα του αδερφού μας ζωντανό στο χώμα

ήτανε μια γερή χαρά μια πλούσια τάξη

για τις ψυχές που γνώριζαν την προσευχή τους.

Τώρα που θα φύγεις, τώρα που η μέρα της πληρωμής

χαράζει, τώρα που κανείς δεν ξέρει

ποιόν θα σκοτώσει και πώς θα τελειώσει,

πάρε μαζί σου το παιδί που είδε το φως

κάτω απ’ τα φύλλα εκείνου του πλατάνου

και μάθε του να μελετά τα δέντρα.

***********************

4.

Εδώ τελειώνουν τα έργα της θάλασσας, τα έργα της αγάπης.

Εκείνοι που κάποτε θα ζήσουν εδώ που τελειώνουμε

αν τύχει και μαυρίσει στη μνήμη τους το αίμα και ξεχειλίσει

ας μη μας ξεχάσουν, τις αδύναμες ψυχές μέσα στ’ ασφοδίλια,

ας γυρίσουν προς το έρεβος τα κεφάλια των θυμάτων:

Εμείς που τίποτε δεν είχαμε θα τους διδάξουμε τη γαλήνη.

Δεκέμβρης 1933 - Δεκέμβρης 1934

***********************

5. Φυγή

Δεν ήταν άλλη η αγάπη μας

έφευγε ξαναγύριζε και μας έφερνε

ένα χαμηλωμένο βλέφαρο πολύ μακρινό

ένα χαμόγελο μαρμαρωμένο, χαμένο

μέσα στο πρωινό χορτάρι

ένα παράξενο κοχύλι που δοκίμαζε

να το εξηγήσει επίμονα η ψυχή μας.

Η αγάπη μας δεν ήταν άλλη ψηλαφούσε

σιγά μέσα στα πράγματα που μας τριγύριζαν

να εξηγήσει γιατί δε θέλουμε να πεθάνουμε

με τόσο πάθος.

Κι αν κρατηθήκαμε από λαγόνια κι αν αγκαλιάσαμε

μ’ όλη τη δύναμή μας άλλους αυχένες

κι αν σμίξαμε την ανάσα μας με την ανάσα

εκείνου του ανθρώπου

κι αν κλείσαμε τα μάτια μας,

δεν ήταν άλλη

μονάχα αυτός ο βαθύτερος καημός να κρατηθούμε

μέσα στη φυγή.

***********************

6. Παιδί

Όταν άρχισα να μεγαλώνω με βασάνιζαν τα δέντρα

γιατί χαμογελάτε; πήγε ο νους σας στην άνοιξη που είναι σκληρή

για τα μικρά παιδιά;

μ’ άρεσαν πολύ τα πράσινα φύλλα

νομίζω πως έμαθα λίγα γράμματα

γιατί το στουπόχαρτο πάνω στο θρανίο μου

ήταν κι εκείνο πράσινο

με βασάνιζαν οι ρίζες των δέντρων

όταν μέσα στη ζεστασιά τού χειμώνα

ερχόντανε να τυλιχτούν γύρω στο κορμί μου

δεν έβλεπα άλλα όνειρα σαν ήμουν παιδί΄

έτσι γνώρισα το κορμί μου.

7.

Υστερόγραφο

Αλλά έχουν μάτια κάτασπρα χωρίς ματόκλαδα

και τα χέρια τους είναι λιγνά σαν τα καλάμια.

Κύριε, όχι μ’ αυτούς. Γνώρισα

τη φωνή των παιδιών την αυγή

πάνω σε πράσινες πλαγιές ροβολώντας

χαρούμενα σαν μέλισσες και σαν

τις πεταλούδες, με τόσα χρώματα.

Κύριε, όχι μ’ αυτούς, η φωνή τους

δε βγαίνει καν από το στόμα τους.

Στέκεται εκεί κολλημένη σε κίτρινα δόντια.

Δική σου η θάλασσα κι ο αγέρας

μ’ ένα άστρο κρεμασμένο στο στερέωμα,

Κύριε, δεν ξέρουνε πως είμαστε

ό,τι μπορούμε νά ειμαστε

γιατρεύοντας τις πληγές μας με τα βότανα

που βρίσκουμε πάνω σε πράσινες πλαγιές,

όχι άλλες, τούτες τις πλαγιές κοντά μας·

πως ανασαίνουμε όπως μπορούμε ν’ ανασάνουμε

με μια μικρούλα δέηση κάθε πρωί

που βρίσκει τ’ ακρογιάλι ταξιδεύοντας

στα χάσματα της μνήμης-

Κύριε, όχι μ’ αυτούς. Ας γίνει αλλιώς το θέλημά σου.

8. Το φύλλο της λεύκας

Έτρεμε τόσο που το πήρε ο άνεμος

έτρεμε τόσο πώς να μην το πάρει ο άνεμος

πέρα μακριά μια θάλασσα

πέρα μακριά

ένα νησί στον ήλιο

και τα χέρια σφίγγοντας τα κουπιά

πεθαίνοντας την ώρα που φάνηκε το λιμάνι

και τα μάτια κλειστά

σε θαλασσινές ανεμώνες.

Έτρεμε τόσο πολύ

το ζήτησα τόσο πολύ

στη στέρνα με τους ευκαλύπτους

την άνοιξη και το φθινόπωρο

σ’ όλα τα δάση γυμνά

θεέ μου το ζήτησα.

*

9.[Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές…]

Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές

υπάρχει μια δίψα υπάρχει μια αγάπη

υπάρχει μια έκσταση,

όλα σκληρά σαν τα κοχύλια

μπορείς να τα κρατήσεις στην παλάμη σου.

Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές

μέρες ολόκληρες σε κοίταζα στα μάτια

και δε σε γνώριζα μήτε με γνώριζες.

Ο Γιώργος Σεφέρης, φιλολογικό ψευδώνυμο του Γιώργου Σεφεριάδη, γεννήθηκε στη Σμύρνη, αλλά το 1914 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Στα δεκαοκτώ του χρόνια έφυγε για να σπουδάσει νομικά στο Παρίσι. Μετά τις σπουδές του ακολούθησε τη διπλωματική καριέρα, γι’ αυτό έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την Ελλάδα. Με την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων το 1941 ακολούθησε την ελληνική κυβέρνηση στην Κρήτη, στη Νότιο Αφρική, στην Αίγυπτο και την Ιταλία έως το 1944. Στα ελληνικά Γράμματα εμφανίστηκε το 1931 με τη συλλογή Στροφή και ακολούθησε η επόμενη συλλογή με τον τίτλο Στέρνα (1932). Ακολούθησαν οι συλλογές Ημερολόγιο Καταστρώματος Α΄ (1940) και τον ίδιο χρόνο το Τετράδιο Γυμνασμάτων, ενώ αργότερα το Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ, Κίχλη, Τρία κρυφά ποιήματα και Τετράδιο Γυμνασμάτων.

Το 1947 τιμήθηκε με το Έπαθλο Παλαμά και το 1961 με το Βραβείο Foyle και είναι ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε το 1963 με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Η κηδεία του στις 22 Σεπτεμβρίου 1971 στην Αθήνα μετατράπηκε στην πρώτη μαζική εκδήλωση κατά της δικτατορίας.

Πηγή