Αν το έθνος είναι όνειρο δεν ερμηνεύεται· μπορούμε μόνο να ακολουθήσουμε την πορεία του. Ο συγγραφέας καταγράφει τα στάδια της εθνικής συγκρότησης, φέρνοντας στο φως άγνωστες πτυχές της ιστορίας και του νεότερου πολιτισμού της Ελλάδας.
Ταυτόχρονα, αναλύει την ιδιάζουσα ιστορική διασταύρωση του Διαφωτισμού με τον Φιλελληνισμό με βάση το δίπολο ταυτότητα-ετερότητα και με άξονα το έργο σημαντικών εκπροσώπων της Νεοελληνικής λογοτεχνίας και γραμματείας, όπως ο Μακρυγιάννης, ο Κοραής, ο Παπαρρηγόπουλος, ο Σεφέρης.
Ο συγγραφέας, ακολουθώντας και επεκτείνοντας τον στοχασμό του Κορνήλιου Καστοριάδη, υποστηρίζει ότι η εθνική φαντασίωση βρίσκεται στον πυρήνα του φαντασιακού Διαφωτισμού, ενσαρκώνοντας το ουσιαστικό παράδοξό του: συνυφαίνει την ανθρωπολογική οικουμενικότητα με την υπεροχή του πολιτισμικού ιδεώδους.
Σημαντικό στοιχείο της λειτουργίας του παραδόξου αυτού -και θεμελιακό στοιχείο της αμφισημίας του- είναι η Ελλάδα, το οικουμενικό άλλοθι και η πολιτισμική προϋπόθεση πίσω από την εθνική-πολιτισμική συγκρότηση σε όλη την αποικιοκρατική Ευρώπη. Για τη διένεξη μεταξύ νεοελληνιστών εντός και εκτός συνόρων, σχετικά με τον ορισμό της ελληνικότητας δείτε τα παρακάτω δημοσιεύματα:
Β. Λαμπρόπουλος: «Η Ιστορία απέναντι στη λογοτεχνία», Ελευθεροτυπία, 08.02.2008
Κ. Γεωργουσόπουλος: «Οικουμενικοί Μιτσιγκάνοι», Νέα, 16.02.2008Α. Λιάκος: «Ο εξευτελισμός του δημοσίου διαλόγου«, Νέα, 23.02.08Σ. Γουργουρής: Επιστολή στα Νέα, 25.02.2008
Κ. Σχινά: «Μαθήματα ενός δασκάλου», Ελευθεροτυπία, 29.02.2008
Κ. Γεωργουσόπουλος: «Χαγάνοι ορνεοκέφαλοι βυσσοδομούν«
