γράφει η Νότα Χρυσίνα*
Ο Homo facebook είναι ήδη εδώ, τρέμε Homo sapiens.
Ο νέος άνθρωπος σκέφτεται με το χέρι που πληκτρολογεί. Σε λίγο θα φοράει προέκταση στο χέρι του ένα πληκτρολόγιο ή touch screen.
Η ηδονή θα είναι καταχωρημένη στα emoticon ως μία ακόμη φατσούλα. Με άλλη φατσούλα θα χαμογελάς. Σε λίγο θα εξαλειφτούν οι συσπάσεις των μυών από το πρόσωπο και όλη η επικοινωνία θα γίνεται μέσα από οθόνες. Η πραγματικότητα θα είναι εκείνη για την οποία είχε μιλήσει ο Μπωντριγιάρ δηλαδή "η απώλεια του πραγματικού".
Εχουμε ζήσει κάθε όργιο απελευθέρωσης. Συνεχίζουμε ωστόσο προς την ίδια κατεύθυνση, παρότι γνωρίζουμε ότι κατευθυνόμαστε στο κενό, στήνοντας σκηνικά προσομοίωσης. Τι ιδέα κι αυτή! Τι μας λέει ο Μπωντριγιάρ; Οτι είμαστε έτοιμοι να ξαναπαίξουμε από την αρχή όλα τα εξαντλημένα σενάρια. Δεν το συνειδητοποιούμε, αλλά ήδη αναπαράγουμε ιδανικά, εικόνες, όνειρα που εφεξής βρίσκονται πίσω μας και που εμείς οφείλουμε να αναπαράγουμε με ένα είδος μοιραίας αδιαφορίας. Ισως να διαφωνήσουμε με το «οφείλουμε» του Μπωντριγιάρ. Η αναπαραγωγή είναι αποτέλεσμα της έλλειψης της δυναμικής του καινούργιου, παρότι οτιδήποτε καινούργιο θεωρείται εκ προοιμίου εχθρικό για τον πολίτη. Θα συμφωνήσουμε όμως με το σκεπτικό του Γάλλου διανοητή ότι η ιδέα της προόδου έχει εκλείψει, αλλά η πρόοδος συνεχίζεται. Η ιδέα του πλούτου που υπο-τείνει την παραγωγή έχει εκλείψει, η παραγωγή όμως προχωράει. Η ιδέα του πολιτικού έχει εκλείψει, όμως το πολιτικό παιχνίδι συνεχίζεται με μια κρυφή αδιαφορία για το ίδιο το διακύβευμά του.
Το βλέμμα ήταν μέχρι σήμερα ένδειξη υγιούς επικοινωνίας. Η όραση μπορούσε να πιστοποιήσει τη σχέση σου με την πραγματικότητα. Κανένας "ψυχοπαθής" δεν σε κοιτάζει στα μάτια. Τα "μάτια της ψυχής" που έλεγε ο Σολωμός είναι κλειστά σε όσους η ψυχή νοσεί. Το Διαδίκτυο κρατάει τα μάτια της ψυχής "ερμητικά κλειστά" και ο κόσμος μας ο εσωτερικός φυλακίζεται πίσω από μια εικόνα. Η μη πραγματικότητα γίνεται... ορατή. Αυτό που βλέπουμε δεν υπάρχει. Ό,τι υπάρχει είναι πίσω από το ορατό. Συμβαίνει μια αντιστροφή του μέσα με το έξω και μια σύγχυση. Ποιος είμαι όταν δεν με βλέπετε;
Η ντροπή δεν υπάρχει πλέον. Αυτό το συναίσθημα που μας υπαγορεύει να νιώθουμε μια ταραχή ή ένα αίσθημα αναξιοπρέπειας μπροστά στις συνέπειες μιας φράσης μας ή μιας ενέργειάς μας, που μας οδηγεί να σκύβουμε το κεφάλι, να χαμηλώνουμε τα μάτια, να αποφεύγουμε το βλέμμα του άλλου, να είμαστε ταπεινωμένοι και φοβισμένοι, φαίνεται ότι έχει χαθεί. Σήμερα η ντροπή, αλλά και η δίδυμη αδελφή της η σεμνότητα, δεν αποτελεί πλέον ένα φρένο στο θρίαμβο της επιδειξιομανίας, στην ηδονοβλεψία, τόσο μεταξύ των απλών ανθρώπων όσο και μεταξύ των ηγετικών τάξεων.
Η απώλεια αξίας της ντροπής σχετίζεται και με ένα άλλο μοναδικό φαινόμενο: την εξιδανίκευση του κοινότοπου και του ασήμαντου. Το εντυπωσιασμένο βλέμμα των πολλών δεν στρέφεται πλέον προς πρόσωπα ηθικά ή διανοητικά σπουδαία αλλά σε ανθρώπους μέτριους, ανώνυμους, απολύτως όμοιους με τον άνθρωπο του δρόμου ή με τη γυναίκα της διπλανής πόρτας. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που παράγεται από την τηλεόραση, από ορισμένα προγράμματα με μεγάλη ακροαματικότητα, όπως ο «Μεγάλος Αδελφός».
Σύμφωνα με την ψυχαναλύτρια Αννα Μαρία Παντόλφι, είναι πιθανό η επιδειξιομανία και η ηδονοβλεψία, που κυριαρχούν ακαταμάχητες, να είναι στην πραγματικότητα η ένδειξη μιας διαδεδομένης έλλειψης ταυτότητας, δηλαδή ενός εύθραυστου και φτωχικού ναρκισσισμού, «σύμφωνα με τον οποίο το να μας βλέπουν και να είμαστε γνωστοί, όποιο και αν είναι το τίμημα που πληρώνουμε γι’ αυτό, φαίνεται να είναι το μοναδικό φάρμακο απέναντι στον κίνδυνο να νιώθουμε ότι δεν έχουμε καμιάν αξία».
*Η Νότα Χρυσίνα είναι μεταφράστρια, πολιτισμολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου