Οικονομική ύφεση και προκλήσεις για την ελληνική ανώτατη εκπαίδευση: το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

γράφει ο Αντώνης Λιοναράκης*

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Austerity and challenges for the Greek university education: the Hellenic Open University

Οικονομική ύφεση και προκλήσεις για την ελληνική ανώτατη εκπαίδευση: το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Τα τελευταία χρόνια η χώρα και το εκπαιδευτικό της σύστημα βίωσε μια πρωτόγνωρη κατάσταση με εκατοντάδες προεκτάσεις. Η ύφεση και η οικονομική κρίση δημιούργησαν στη χώρα μια αλυσίδα προβλημάτων που συνδέονται με πολλούς και σημαντικούς κόμβους, οι οποίοι όχι μόνο επηρεάζουν το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά σε πολλά σημεία ανατρέπουν βασικές αρχές, αξίες και πολιτισμικά δεδομένα που ισχύουν και λειτουργούν δεκάδες χρόνια τώρα. 

Ορισμένες συγκυρίες που έδεσαν με το εκπαιδευτικό υποσύστημα και υπόβαθρο, δημιούργησαν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα διότι δεν έδωσαν την ευκαιρία να συνεχιστεί μια πορεία ανάπτυξης και ευέλικτων πολιτικών. Η περίπτωση του ανοικτού πανεπιστημίου είναι χαρακτηριστική: το ίδρυμα έχοντας τα τελευταία χρόνια μια διορισμένη από τους υπουργούς παιδείας διοίκηση, δεν επικεντρώθηκε καθόλου σε ζητήματα ανάπτυξης. Το αποτέλεσμα ήταν να παγιωθεί μια στατική πολιτική, μια πολιτική που δεν οδηγούσε σε νέα βήματα προς το μέλλον, αλλά μια πολιτική που παρέμεινε στάσιμη και ανάγκασε το ίδρυμα σε μια τροχιά «κεκτημένης ταχύτητας». Δηλαδή σε μια στάσιμη κατάσταση χωρίς προοπτική και ακαδημαϊκή ανάπτυξη. 

Η καρδιά του Ανοικτού Πανεπιστημίου που είναι το εκπαιδευτικό υλικό, έχει παραμείνει για περίπου 20 χρόνια χωρίς αλλαγές ή προσαρμογές (το μεγαλύτερο μέρος του). Ορισμένοι θεσμοί και επιτροπές του ιδρύματος δεν μπόρεσαν να δώσουν λύσεις σε χρόνια προβλήματα. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια προστέθηκε το μέγα πρόβλημα της οικονομικής ύφεσης. 

Τώρα πλέον, 20 χρόνια από το ξεκίνημά του, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ίδιας του της ταυτότητας. Αυτό που προέχει δεν είναι να επιβιώσει της κρίσης. Αυτό που προέχει είναι να δημιουργήσει εξ αρχής μια ακαδημαϊκή και οργανωτική δομή ποιότητας σε όλα τα επίπεδα. Έτσι μόνο θα αποτελέσει πρόκληση ουσίας για να ανταποκριθεί στις «παιδικές του ασθένειες». Η μαζικότητα και η βιομηχανοποίηση της εκπαίδευσης μαζί με τον ανταγωνισμό έχει ένα κόστος και κάποιες προϋποθέσεις. Αν δεν τηρηθούν οι προϋποθέσεις αυτές, ο θεσμός θα δυσλειτουργήσει και θα αντιμετωπίσει σοβαρότατα προβλήματα ύπαρξης.

Αντώνης Λιοναράκης*

Ο Αντώνης Λιοναράκης είναι Καθηγητής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και έχει διδάξει στο Open University της Μεγάλης Βρετανίας  Ήταν μέλος στο Δ.Σ. του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων, ιδρυτής και πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας «Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης».

Ήταν μέλος της επιτροπής του ΥΠ.Ε.Π.Θ. για τη δημιουργία του Ε.Α.Π., αργότερα της Ομάδας Εκτέλεσης Έργου και εισηγητής των αρχών της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στη χώρα μας, καθώς επίσης και υπεύθυνος έκδοσης του διεθνούς περιοδικού “Open Education”. Οργανώνει κάθε δύο χρόνια διεθνές συνέδριο για την ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Έχει συμμετάσχει στην έκδοση 21 βιβλίων για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, σε πολλά ερευνητικά προγράμματα, ενώ εργασίες του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά επιστημονικά περιοδικά.

Είναι επιστημονικός υπεύθυνος ερευνητικών προγραμμάτων. Από το 2008 είναι μέλος του Global Advisory Council (GAC) για το The Observatory on Borderless Higher Education. Έχει προσκληθεί  να διδάξει και να παρουσιάσει εργασίες του από πολλά πανεπιστήμια στην Ελλάδα, Μεγάλη Βρετανία, Η.Π.Α., Γαλλία, Ισλανδία, Βουλγαρία, Τουρκία και Ιαπωνία. 

Αντώνης Λιοναράκης

Καθηγητής

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών

Σαχτούρη 23

26222 Πάτρα

+30 693 6510 424

alionar@otenet.gr

Ενδεικτικά άρθρα

Lionarakis A., (2008). The theory of distance education and its complexity.  European Journal of Open, Distance and E-Learning, EURODL, Issue 2008/1.  ISSN 1027 – 5207 

http://www.eurodl.org/materials/contrib/2008/Lionarakis.htm

Βασάλα Π., Χατζηπλής Π., Λιοναράκης Α. (2007) Απόψεις προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών του ΕΑΠ για τις γραπτές εργασίες: συγκριτική μελέτη δύο Θεματικών Ενοτήτων – ΕΚΠ65 και ΕΛΠ10. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.) Conference Proceedings of the 4^th International Conference in Open and Distance Learning – Forms of Democracy in Education: Open Access and Distance Education. Volume A, (p.p. 296 – 308)   Athens: Propobos, ISBN: 978-960-7860-75-0

Σιάκας Σ., Λιοναράκης Α. (2007) Συμβολή στην κατηγοριοποίηση ενός μοντέλου σχεδιασμού και ανάπτυξης διδακτικού υλικού με βάση την κινηματογραφική αφήγηση: η περίπτωση του εκπαιδευτικού βίντεο. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.) Conference Proceedings of the 4^th International Conference in Open and Distance Learning – Forms of Democracy in Education: Open Access and Distance Education. Volume A, (p.p. 541 - 552)   Athens: Propobos, ISBN: 978-960-7860-75-0

Μανούσου Ε.. Λιοναράκης Α. (2007) Διεθνείς εφαρμογές εναλλακτικών μορφών εκπαίδευσης σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Open Education, The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology, Τεύχος 6,  95 – 107

Λιοναράκης, Α. (2007). Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και τα παγκόσμια δίκτυα πληροφορίας και επικοινωνίας ως πολιτισμικά αγαθά και παράγοντες αντιστάθμισης στον εθνοκεντρισμό και την παγκοσμιοποίηση. Μουσική στην Πρώτη Βαθμίδα / Εκπαιδευτικά προγράμματα και Πολιτικές Πολιτισμού (Αφιέρωμα), Τεύχος 1, σελ. 22 – 30

Χατζηπλής Π., Βασάλα Β. & Λιοναράκης Α. (2007). Εξ αποστάσεως Εκπαίδευση στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ανοικτή Εκπαίδευση / Open Education – The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology, Τεύχος 5, σελ. 14-36

Lionarakis, A. (2006). Perspectives of Discipline for Distance Education. In the Conference Proceedings 2^nd International Open and Distance Learning Symposium – Lifelong Open and Flexible Learning in the Globalized World, (pp 91 - 98). Anadolu University, Turkey

Chatziplis, P., Vassala, P. & Lionarakis, A. Supplementary Distance Learning in Secondary Education. In the Conference Proceedings 2^nd International Open and Distance Learning Symposium – Lifelong Open and Flexible Learning in the Globalized World, (pp 189 - 202). Anadolu University, Turkey

Κουστουράκης Γ. & Λιοναράκης, Α. (2006). Ένα μοντέλο αναφοράς της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης μέσα από την περίπτωση του Βρετανικού Ανοικτού Πανεπιστημίου: μια ιστορική - κοινωνιολογική προσέγγιση. Στο Σ. Μπουζάκης (Επιμ.) πρακτικά του 4^ου Επιστημονικού Συνεδρίου Ιστορίας της Εκπαίδευσης - Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης», SCIENTIFIC CONFERENCE in HISTORY OF EDUCATION WITH INTERNATIONAL PARTICIPATION. Πάτρα

Lionarakis, A. (2006). Learning through Action and Cognitive Skills in Distance Education. In C. Ho (Ed.), Proceedings of Technology, Colleges & Community Worldwide Online Conference 2006 (pp. 108-115). Honolulu, HI: TCC, University of Hawaii (USA) και Osaka Gakuin University (JAPAN)

Λιοναράκης, Α. & Βαβουράκη Α. (2005). Διαρκής εξ αποστάσεως επιμόρφωση του ακαδημαϊκού προσωπικού – η περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ), Proceedings of the 3d International Conference on Open and Distance Learnin – Applications of Pedagogy and Technology (Τομ. Α, σελ. 259 - 272). Αθήνα: Προπομπός, ISBN 960-7860-53-5, set 960-7860-52-7

Λιοναράκης, Α. (2005). Διαδικασίες μάθησης στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Στο: Π. Αναστασιάδης (Επιμ.) Πρακτικά 1^ης Πανελλήνιας Διημερίδας με διεθνή συμμετοχή -  Δια βίου και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση στην κοινωνία της πληροφορίας (σελ. 335 – 345). Ρέθυμνο: Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου, Κρήτη ISBN: 960-88627-1-X 

Λιοναράκης, Α. (2005). Ανοικτά Πανεπιστήμια και εξ Αποστάσεως Πανεπιστήμια στην Ευρώπη. Δύο διαφορετικές εκπαιδευτικές θεωρήσεις σε αναζήτηση ταυτότητας. Συγκριτική και Διεθνής Εκπαιδευτική Επιθεώρηση της Ελληνικής Εταιρείας Συγκριτικής Εκπαίδευσης, Τεύχος 5^ο,  ISSN 1109-8678 

Λιοναράκης, Α., & Παπαδημητρίου Δ. (2004).  Η διδακτική εμπειρία στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση  όπως ορίζεται από τους καθηγητές – συμβούλους του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Επιστήμες της Αγωγής,  Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης  Πανεπιστημίου Κρήτης, Τεύχος 3, 13-24.

Lionarakis, A., (2003). A preliminary framework for a theory of Open and Distance Learning – the evolution of its complexity. In A. Szucs & E. Wagner (Eds), EDEN Conference Proceedings - The Quality Dialogue – Integrating Quality Cultures in Flexible, Distance and eLearning (pp 42 – 47). Rhodes, European Distance Education Network

Λιοναράκης, Α., Παπαδημητρίου Δ. (2002) Συγκριτική Μελέτη Ανοικτής εξ Αποστάσεως & Συμβατικής Εκπαίδευσης: προκαταρτικά δεδομένα της ποιότητας της μαθησιακής εμπειρίας. Στο Α. Δημητρακοπούλου (Επιμ.) Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση – Πρακτικά 3^ου Πανελληνίου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή (σελ. 3 - 12). Αθήνα: Καστανιώτης 

Λιοναράκης, Α. (2001). Ποιοτικές προσεγγίσεις στο σχεδιασμό και στην παραγωγή  εξ αποστάσεως πολυμορφικού εκπαιδευτικού υλικού, στο Β. Μακράκης (Επιμ.), Πρακτικά Συνεδρίου - Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση και στην Εκπαίδευση από Απόσταση (σελ. 47 – 54). ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Κρήτης, Πανεπιστημιούπολη Γάλλος, Ρέθυμνο

Lionarakis A., (1998). Polymorphic Education: A Pedagogical framework for open and distance learning. In A. Szucs & A. Wagner (Eds) Conference Proceedings – Universities in a Digital Era: Transformation, Innovation and Tradition – roles and Perspectives of open and distance learning (pp 499 – 505). University of Bologna, European Distance Education Network

Lionarakis A., (1996). The Establishment of the Hellenic Open University΄, ΄Open Learning΄ - The Journal of Open and Distance Learning, Volume 14, (pp 53 – 58). Pitman Pub., The Open University