γράφει η Βιβή Γεωργαντοπούλου*
Μετά την συστηματική (και για μένα όχι μόνο μία και οριστική) ανάγνωση του "Σήμερα Πάλι Ωραία Ημέρα", ενός διαλεχτού βιβλίου με 366 αποσπάσματα κειμένων του Φράντς Κάφκα που την επιλογή και την μετάφρασή τους έκανε ο Αλέξανδρος Κυπριώτης, η λέξη που μου έρχεται ως εκείνη που εκφράζει πλήρως και χωρίς πολλά επαινετικά κορδελάκια, δεν τα χρειάζεται -όλα όσα θέλω/νιώθω την ανάγκη να πω για ό,τι μεγαλειώδες και βαθιά ανθρώπινο φωλιάζει εντός του και που με κάνει τώρα να σας το προτείνω επίμονα είναι η λέξη εξαιρετικό,καμία άλλη.
Πρόκειται για καταπληκτική δουλειά και δεν υπερβάλλω.Είναι μια έκδοση άψογη στο σύνολό της , ικανή να προσφέρει γενναιόδωρα στον αναγνώστη εκείνη την υψηλής κλάσης αισθητική απόλαυση που άρχισε να σπανίζει στην εκδοτική σκηνή τα τελευταία χρόνια κι αυτό,το επίπεδό της το υψηλό,να γίνεται αντιληπτό από την πρώτη στιγμή που θα κρατήσει στα χέρια του το με εικαστική ματιά φροντισμένο βιβλίο που προσφέρει απλόχερα και μαζί δίχως να το φωνάζει μιαν άδολη συγκίνηση έως ταύτιση ορισμένες στιγμές που θα μεγαλώνει όσο προχωρά η προσωπική του καθενός μας κατάδυση στην απεραντοσύνη της μελαγχολίας του υπέροχου Κάφκα. Του ανυπέρβλητου Κάφκα,του λογοτέχνη που ίσως έχει επηρεάσει την σύγχρονή μας παγκόσμια-έτσι λέω,για την ακμάζουσα νεώτερη των ΗΠΑ είμαι βέβαιη-λογοτεχνία σχεδόν τόσο όσο οι μεγάλοι Ρώσοι κλασικοί.Για πόσους μεταγενέστερους, αν πάρουμε, και γιατί όχι,τοις μετρητοίς τις θεωρίες της κριτικής, μπορούμε να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο; Ελάχιστους!Κι αν το ισχυριστούμε,αναγνώστες και ειδικοί, σίγουρα πρώτα στον Κάφκα θα πάει το μυαλό μας .
Ο Αλέξανδρος Κυπριώτης λοιπόν έχει μαζέψει χαρακτηριστικά της γραφής του Κάφκα αποσπάσματα κειμένων που εκείνος έγραφε με την μορφή σημειώσεων,ημερολογίων και επιστολών από τον Ιούλιο του 1900 μέχρι τον Μάιο του 1924, λίγο πριν πεθάνει.Ο Κυπριώτης, ακάματο μυρμήγκι που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη,τα μετέφραζε επί μήνες για το μπλογκ του "Φραντς Κάφκα Αποσπάσματα" και τα ανέβαζε στο... facebook-τι υπομονή, Χριστέ μου, και μαζί υπέροχη αποκοτιά να κάθεται και να ποστάρει κάποιος Κάφκα κόντρα σ΄όλη αυτή την σαβούρα του (χρήσιμου πολλαλασιαστικά,κακά τα ψέματα) μέσου-με κείνον τον ιδιαίτερο και αναγνωρίσιμο τρόπο που έχει,φαντάζομαι γιατί είναι κι ο ίδιος λογοτέχνης και δη αυτόφωτος,να μεταφέρει ατόφια την ατμόσφαιρα του συγγραφέα που κάθε φορά μεταφράζει ,με ακρίβεια μεγάλη μεν μα δίχως να φοβάται για την μεταφραστική άποψη που μπορεί/δικαιούται ή και οφείλει να έχει για να ξεπεράσει με επιτυχία σε πρακτικό επίπεδο και με σεβασμό για το αρχικό κείμενο τα σκαμπανεβάσματα της μεταφοράς του από την μια γλώσσα στην άλλη,μια τακτική μεταφραστική με ρίσκα αλλά κατά βάθος ανεξάρτητη από την στενά προσωπική, συναισθηματική προσέγγιση του συγγραφέα-γιατί προφανώς ένας μεταφραστής (πρέπει κάπως να)αγαπά εκείνον που καταπιάνεται μαζί του για να τον συστήσει πειστικά και σε μας τους αναγνώστες και ο Κυπριώτης είναι υπόδειγμα τέτοιου μεταφραστή καθώς δεν διεκπεραιώνει ποτέ και δεν συνηθίζει να εξωραΐζει έναν λογοτέχνη και να τον φορτώνει με επινοημένα από κείνον γλωσσικά στολίδια για να βγει ο ίδιος μπροστά κι αυτό του το δυσεύρετο χάρισμα,καλοί μου εν βιβλίοις συνοδοιπόροι, δεν θα κουραστώ να το επαινώ-και τι λέγαμε,α,ναι,αυτονομημένη σαν μεταφραστική τακτική κι από την κυρίαρχη συγκαιρινή μας αντίληψη του αναγνωστικού κοινού και των εκδοτών για το έργο,το ύφος ή και την συνολική αξία εκείνου που μεταφράζεται (μεγάλη η κουβέντα βέβαια το πώς προκύπτει και επιβάλλεται μια αντίληψη για το ποιος συγγραφέας είναι τί,ανά τους καιρούς και πώς φτάνει στο κοινό η αντίληψη και αν όλο αυτό μανουβράρεται,από ποιους και γιατί).
Η ιντερνετική δουλειά του Κυπριώτη κράτησε καιρό,ήταν υπέροχη και φοβερά,ας μου επιτραπεί η λέξη, χρήσιμη:συντρόφεψε πολύ κόσμο που ήδη ήξερε λιγότερο ή περισσότερο τον Κάφκα αλλά, και κυρίως αυτό, έτσι απλά και άμεσα τον σύστησε σε πάρα πολλούς που αγνοούσαν τούτες τις καφκιές πτυχές , οπότε χαίρομαι που οι εκδόσεις Bibliotheque που τις γουστάρω πάρα πολύ γιατί είναι από τις μικρές τις λεγόμενες, τις δονκιχωτικά αφοσιωμένες στην καλή λογοτεχνία και από αυτές τις λίγες πια στην Ελλάδα που ψάχνουν,προκειμένου να εκδώσουν ένα βιβλίο,την ποιότητά του πρωτίστως κι όχι αν θα πουλήσει- την έκαναν ένα ωραίο, χάρτινο έργο τέχνης με δυο εξώφυλλα να διαλέξεις ανάμεσά τους,λευκό και μαύρο.
Στο site τους διαβάζουμε ότι
το "Σήμερα πάλι ωραία ημέρα" ακολουθεί τη γραμμική διαδοχή των ημερών ενός δίσεκτου έτους, από την 1η Ιανουαρίου έως την 31η Δεκεμβρίου,και αποτελεί μία ανθολόγηση 366 αποσπασμάτων από τις σημειώσεις, τις ημερολογιακές καταγραφές και τις επιστολές που έγραψε ο Φραντς Κάφκα τις αντίστοιχες ημέρες κάποιων ετών κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του.Μέσα από αυτά τα 366 αποσπάσματα, πολλά εκ των οποίων μεταφράζονται για πρώτη φορά στα Ελληνικά,επιτυγχάνεται μία προσέγγιση της μοναδικής προσωπικότητας του Φραντς Κάφκα, αυτού του φιλάσθενου γερμανόφωνου Εβραίου συγγραφέα της Πράγας,που σφράγισε ανεξίτηλα τη λογοτεχνική παραγωγή και τη σκέψη του 20ου αιώνα.Τα περισσότερα χρόνια της ζωής του ο Φραντς Κάφκα την ημέρα βιοποριζόταν ως δημόσιος υπάλληλος και τις νύχτες προσπαθούσε να γράψει ή έγραφε σκοτεινές ιστορίες κωμικοτραγικού παραλογισμού, υπαρξιακής αγωνίας και ενοχικού αδιέξοδου σπαραγμού. Ωστόσο,ποτέ δεν έπαψε να αναζητά την ευτυχία στο πρόσωπο μιας αγαπημένης, βιώνοντας συγχρόνως τα μαρτύρια που του επιφύλασσε η αμφιθυμική ακροβασία του στο τείχος της μοναχικότητάς του.Η έκδοση συνοδεύεται από ένα εκτενές χρονολόγιο για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα, με σκοπό να φωτιστεί περισσότερο το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε και έγραψε.Ένα ευρετήριο των 366 αποσπασμάτων ανά έτος της συγγραφής τους προσφέρει τη δυνατότητα και μίας άλλης,κατά χρονολογική σειρά,ανάγνωσης όλων των αποσπασμάτων, ενώ ένα ευρετήριο προσώπων,έργων και πηγών δίνει τη δυνατότητα για μια πιο εξειδικευμένη ανάγνωση και μελέτη.
υγ 2.φυσικά κι έγραψα λίγα πράγματα και κυρίως για τον Κυπριώτη,τις εκδόσεις Bibliotheque, τον ενθουσιασμό και την προσωπική μου συγκίνηση από το περιεχόμενο και το όλο στήσιμο της μετάφρασης και της έκδοσης και γενικότερα για ό,τι ερχόταν στην δική μου (ξερο)κεφάλα.Αυτό μου έλειπε να αρχίσω εξυπνάδες για τον Φραντς Κάφκα,αναλύσεις και "αναλύσεις"οποιουδήποτε στυλ, και να πέσω έστω και αφελώς στην λούμπα που σιχαίνομαι πιο πολύ απ΄ όλες:του παντογνώστη αναγνώστη που θαρρείς -και το διαλαλεί κιόλας ο κατακαημένος- ότι όλα τα κατέχει.
Δημοσιεύτηκε 3rd August από τον χρήστη Βιβή Γ.
*Η Βιβή Γεωργαντοπούλου γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε στη Νομική, όμως επαγγελματικά ασχολήθηκε με την αργυροχρυσοχοΐα ώς το 2004 και το εικαστικό βιβλιοπωλείο «Degas» ως το 2012. Διατηρεί το μπλογκ lesxianagnosisbiblioudegas.blogspot.gr και την ομώνυμη λέσχη Ανάγνωσης από το 2009 μέχρι τώρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου