Τρεις αφορισμοί για τον Μανόλη Αναγνωστάκη

Πηγή:http://booksjournal.gr/κριτικες/ποίηση/item/1625-τρεις-αφορισμοί-για-τον-μανόλη-αναγνωστάκη

Τρία αυτοπορτρέτα του Μανόλη Αναγνωστάκη.Αρχείο Γιώργου Ζεβελάκη

Αφετηρία στην ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη, η τοπογραφία, το κλίμα και οι συνθήκες. 

Μεταπολεμική Θεσσαλονίκη. Γεμάτη ερείπια, βομβαρδισμένα αρχοντικά και αστικές πολυκατοικίες. Άμεσες κοινωνικές ανακατατάξεις. Παλιά σπίτια, λέσχες και καφενεία έχουν γκρεμιστεί. Στη θέση τους υψώνονται τράπεζες. Όλοι άρχισαν να συναλλάσσονται. «Εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι, αυτός συναλλάσσεται». Χαμένους φίλους και κτίρια προσπαθεί να διασώσει στους λιπόσαρκους στίχους του. «Λέξεις χλωμές συνθέτουν πληγωμένα ελεγεία». Πασχαλιές ανθίζουν στο άνυδρο τοπίο. Ρίζες που γυρεύουν να πιαστούν σε μια άγονη γη. Το παρόν που φαίνεται να μην έχει κανένα δεσμό με το παρελθόν, προαναγγέλλει ένα τρομακτικό μέλλον μ’ όλο που ’ναι γεμάτο συνταρακτικά οράματα.

Η ποιητική του:

Πικρά συναισθήματα κάτω από μια χιουμοριστική απάθεια, λεπτομέρειες κοινότοπες με μια ροπή να γίνουν συγκλονιστικές, δίψα του απόλυτου που καταλήγει σε μηδενισμό, εικόνες ρεαλιστικές εναρμονισμένες με την αίσθηση της ψυχικής απομόνωσης, ποίηση γελωτοποιού, μουσική γεμάτη παρατονισμούς, όπου οι επιστημονικοί όροι και οι λόγιες εκφράσεις χρησιμοποιούνται για να καλύψουν μιαν αμλετική αναποφασιστικότητα.

Το χιούμορ του:

Βλέπω τον Αναγνωστάκη να κάθεται και να γράφει όχι επειδή αγανάκτησε ξαφνικά βλέποντας να περισσεύει γύρω του η διαφθορά, η στενομυαλιά και ο παραλογισμός, όχι γιατί θέλησε να στιγματίσει την κοινωνία της εποχής του και να τη διορθώσει, μα γιατί απλούστατα όλη αυτή η ιστορία ερέθιζε την φαντασία του και τον προκαλούσε να την περιγράψει έμμετρα και σατιρικά. Έτσι, ειρωνευόμενος τα πάντα και τους πάντες, παρωδώντας τα ποιήματα των άλλων και τα δικά του, που είχε γράψει ή σκόπευε να γράψει. Παρωδώντας, λοιπόν, την παρωδία του έγραψε ό,τι του ’ρχότανε, έβαζε τους ήρωές του να παίζουνε θέατρο εν θεάτρω, να χρησιμοποιούν το αισχρό και χυδαίο λεξιλόγιο του καθ’ ημέραν βίου τους. Πολλοί θα πρέπει να πετάξανε με αγανάκτηση το βιβλίο αναφωνώντας: μπάστα, δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά, δεν είναι σοβαρά από καμιά άποψη, ούτε καν απ’ την ευτράπελη.  

Παραλλάσσοντας σκέψεις του Λαμπεντούζα και του Έλιοτ, του Σεφέρη και του Άρη Αλεξάνδρου. Επιλογή Γ.Ζ.