Ο Γιάννης Τσαρούχης "ντύνει" με λόγο νεοκλασικά της Ιτέας, Λαμίας και Χαλκίδας

Ο ζωγράφος που θεωρήθηκε εκφραστής της ελληνικότητας στη μεταπολεμική ζωγραφική, ο Γιάννης Τσαρούχης, εκτός από δυνατό χρωστήρα υπήρξε και εξαίρετος στοχαστής, έδινε πάντα τροφή για σκέψη, ακόμη κι αν ο λόγος του κάποιες φορές θεωρήθηκε αιρετικός. Επωφελούμαστε λοιπόν για μια ανατροπή του συνήθους.... Εδώ, δεν σχολιάζεται το εικαστικό του έργο, αλλά το κείμενό του σχολιάζει τις εικόνες νεοκλασικών από τις πόλεις της Κεντρικής Ελλάδας!

Πηγή: http://www.centralgreece.gr/el/views/142-o-giannis-tsaroyxis-ntynei-me-logo-neoklasika-tis-iteas-lamias-kai-xalkidas.html

".... Τα νεοκλασικά σπίτια δεν ήταν αριστουργήματα. Πριν απ'αυτά υπήρχαν ωραιότερα σπίτια: τα λεγόμενα τούρκικα και που ήταν γνησίως Ελληνικά με κάποια επίδραση επιπόλαιη αραβοπερσική στη διακόσμηση. Αλλά τέλος πάντων είναι η Ευρώπη. Ο Νεοκλασικισμός ταίριαζε με τον εθνικό μας ύμνο που κι αυτός είναι Νεοκλασικός. Με το κράτος μας. Με τη σημαία μας. Ηταν η Ευρώπη σ' ότι έχει πιο αφομοιώσιμο για ένα Λαό που συντήρησε χρόνια την ελληνιστική παράδοση και γνώρισε ανάλογους νεοκλασικισμούς στους αιώνες που υπήρχε το Βυζάντιο.

Ο Ευρωπαϊκός Νεοκλασικισμός, αλλά και κάθε ξένη επίδραση φιλτραρισμένη από ένα λαό που είχε ακόμα γούστο και λεπτή αίσθηση ήταν απαραίτητη ένεση. Αυτή η ένεση μας έδοσε τον Σολωμό. Τον Κάλβο. Τον Παπαδιαμάντη. Τον Χαλεπά. Τον Πικιώνη. Τον Καβάφη και τον Θεόφιλο ακόμα. Γιατί το έδαφος της παραδόσεως ήταν γόνιμο. Αλλά για τους ποιητές και τους καλλιτέχνες η Ευρώπη ήταν πηγή εμπνεύσεως και ερεθισμού. Για τους πλούσιους ήταν ένας επιπόλαιος τρόπος να ξεχωρίσουν από το Λαό που χίλια χρόνια Βυζαντινής πειθαρχίας τον είχαν εξευγενίσει και τούχαν δώσει αριστοκρατικότητα. Η πλουτοκρατική χυδαιότης και ασυδοσία έπεσε με τα μούτρα παίρνοντας από τη Δύση το παράδειγμα της σπατάλης και της ανόητης υπεροψίας. Ορισμένα νεοκλασικά σπίτια, ιδίως του Τσίλερ με την ψευτοπολυτέλειά τους, ένας αυστηρός εραστής των Αθηνών θα τα έκρινε κατεδαφιστέα. Σήμερα το χειρότερο σπίτι από αυτά μπρος στην ασχήμια που πλάκωσε θεωρείται διατηρητέο. Τα λίγα νεοκλασικά που θα μείνουν θάναι σαν το μουστάκι που αφήνουν οι ανατολίτες. Αγωνιώδες δείγμα χαμένου ανδρισμού και ισχύος.
(......................................................

................)
Αυτός που φροντίζει για την ομορφιά θεωρείται από πολλά εκατομμύρια ελλήνων ως βλαμένος. Και αυτός που δηλώνει πως τον ενδιαφέρει η ομορφιά, αν δεν είναι ύποπτος ή βλαμένος, συνήθως είναι κακόγουστος και αισθηματολόγος. Αρα επικίνδυνος κι αυτός και απλώς πνεύμα αντιλογίας. Είναι σπάνιοι αυτοί που καταλαβαίνουν την ομορφιά ενός αρχιτεκτονικού συνόλου τοποθετημένου πετυχημένα σ'ένα όμορφο τοπίο.

Οι πιο πολλοί επιθυμούν γραφικότητα τουριστικού ύφους, μάλλον τυρολέζικου παρά ελληνικού. Αρπάζονται από λέξεις και μοτίβα και ασήμαντες λεπτομέρειες. Δίπλα στον κίνδυνο της κατεδαφίσεως και της εγκατάλειψης που οδηγεί στο φυσικό γκρέμισμα, υπάρχει ο μέγας κίνδυνος της φροντίδας που λέγεται αξιοποίηση, αναπαλαίωση και ότι άλλο θέλετε. Όπου ανακατεύεται το κράτος ξοδεύονται αρκετά χρήματα. Κάνει γκάφες αισθηματικές και εγκληματικές διορθώσεις. Εγκλήματα μ' αυτοεπαίνους και χωρίς τιμωρία. Πράξεις περιττές με μόνο σκοπό να κοπεί το κονδύλι. Δεν υπάρχουν δυνατές προσωπικότητες, σεβαστές που να εισακούγονται, ούτε και κοινή γνώμη ισχυρή που να μη φοβάται και να την ακούει το κράτος. Αναισθησία κι αδίστακτη δραστηριότης συνυπάρχουν. Αγραμματοσύνη και κακογουστιά γεμάτη αισθηματολογία.

Ο σοβαρός λόγος που θάπρεπε να διατηρηθούν αρχιτεκτονικά σύνολα του 19ου αιώνα, δεν έγινε αντιληπτός ούτε από τους εχθρούς του ούτε από τους φίλους του. Απομονωμένες διατηρήσεις κτιρίων αντιαισθητικά βαμμένων με πλαστικό χρώμα -λόγω αναπαλαιώσεων- είναι μια συμβατική λύσις που δεν δίνει μια πλήρη εικόνα της εισόδου της Ελλάδος στο 19ο αιώνα στην Ευρώπη. Δίπλα στα κυνικά σχήματα των πολυκατοικιών, η διατήρηση αυτών των κτιρίων είναι θλιβερή. Δε θάλεγα ποτέ να μην διατηρούνται αλλά κάτι το δυσάρεστο υπάρχει σ' αυτή η διατήρηση. Αλλά αφού οι άνθρωποι έγιναν από τσιμέντο, αλουμίνιο και πλαστικό διεθνώς, διερωτάμαι τι λόγος υπάρχει να κατοικούν σε σπίτια καμωμένα με στοργή από μάρμαρο, ξύλο, ασβέστη και κεραμίδια."

Το κείμενο είναι από το βιβλίο του Γ. Τσαρούχη "Αγαθόν το εξομολογείσθαι" Εκδ. Καστανιώτη, 1986. Ορθογραφία και συντακτικό είναι του πρωτότυπου κειμένου, δυστυχώς όχι και η απόδοσή του με πολυτονικό.