ΣΥΝΕΔΡΙΟ για τον ΝΙΚΟΛΑ ΚΑΛΑΣ

Στόχος του συνεδρίου είναι η συνολική και πολύπλευρη αποτίμηση της πορείας του Κάλας στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στις ΗΠΑ. Κύριους άξονές του θα αποτελέσουν, αφενός, η συμβολή του Κάλας στον μεσοπολεμικό ελληνικό μοντερνισμό και στη διαμόρφωση της θεωρίας του γαλλικού σουρεαλισμού και, αφετέρου, ο ρόλος του στην εικαστική πρωτοπορία της μεταπολεμικής Νέας Υόρκης.

Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στη Αθήνα στις 21-22 Οκτωβρίου 2016

Κεντρική ομιλήτρια

Mary Ann Caws
Θεωρητικός λογοτεχνίας, ιστορικός τέχνης και καθηγήτρια Συγκριτικής Γραμματολογίας, Graduate School of the City University of New York

---

Ομιλητές

Μαριλένα Νεοκλέους (Πανεπιστήμιο Κύπρου), 

Αποστόλης Αρτινός (συγγραφέας /επιμελητής εκθέσεων),

 Λίλια Διαμαντοπούλου (Πανεπιστήμιο Βιέννης), 

Έλενα Χαμαλίδη (Ιόνιο Πανεπιστήμιο),

 Δωροθέα Κοντελετζίδου(Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), 

 Μανόλης Αρκολάκης (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο), 

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης),

 Σάββας Μιχαήλ (συγγραφέας / πολιτικός),

 Νίκος Χατζηνικολάου (Πανεπιστήμιο Κρήτης),

 Ντένης Ζαχαρόπουλος (Ιστορικός/Κριτικός Τέχνης),

 Joseph Dreiss (University of Mary Washington), 

Χαρά Αυλωνίτου (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης), 

Jean Colombain (ερευνητής/επιμελητής εκθέσεων),

 Lena Hoff (ερευνήτρια), 

Φαίη Ζήκα (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών),

 Etienne Charrière (University of Michigan/Koç University), 

Έφη Ρέντζου (Princeton University),

 Νικόλαος Κακκούφας (Princeton University), 

Ειρήνη Μαρινάκη (ιστορικός τέχνης), 

Κύριλλος Σαρρής, 

Χρήστος Ιωακειμίδης, 

Νάνος Βαλαωρίτης

Νικόλαος Κάλας // 
Athens School of Fine Arts - Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών / National and Kapodistrian University of Athens, School of Philosophy - Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή / Ministry of Culture and Sports - Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Foundation Stavros Niarchos - Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος / Hellenic Literary and Historical Archive, Cultural Foundation of the National Banκ of Greece (ELIA-ΜΙΕΤ) - Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ) / The Nordic Library at Athens - Η Βιβλιοθήκη των Βορείων Χωρών στην Αθήνα / Louisiana Museum of Modern Art - Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Λουιζιάνα / Hellenic Broadcasting Corporation Archives - Αρχείο της ΕΡΤ / TERRA Foundation for American Art / Hellenic Association for the Study of English - Ελληνική Εταιρία Αγγλικών Σπουδών / Athinais Hotel 

 http://regardingnicolascalas.net/greek/conference/

Πρόγραμμα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

10:00-10:30
Καφές

10:30-11:00
Υποδοχή – χαιρετισμοί – έναρξη

11:00-12:301η συνεδρία – Υπερρεαλισμός, ψυχανάλυση, ζητήματα μορφής (στα ελληνικά)– Μαριλένα Νεοκλέους (Πανεπιστήμιο Κύπρου): Προς μια φροϋδομαρξιστική αισθητική; όψεις της λογοτεχνικής κριτικής του Ν. Κάλας στα λογοτεχνικά περιοδικά του μεσοπολέμου στην Ελλάδα
– Αποστόλης Αρτινός (συγγραφέας /επιμελητής εκθέσεων): Μορφικές συγκινήσεις
– Λίλια Διαμαντοπούλου (Πανεπιστήμιο Βιέννης):”Mirrors of the mind”: Ο Νικόλας Κάλας μέσα από τον καθρέφτη

12:30-13:00Διάλειμμα

13:00- 14:302η συνεδρία – Εικόνα και τεχνολογία (στα ελληνικά)– Έλενα Χαμαλίδη (Ιόνιο Πανεπιστήμιο): Κάλας & Τάκις: τέχνη, επιστήμη και “ποιητική αλήθεια” στην “εποχή των αντιφάσεων”
– Δωροθέα Κοντελετζίδου (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας): Από την ‘εικόνα’ στην εικόνα: icone-image
– Μανόλης Αρκολάκης (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο): Ο Νικόλας Κάλας και η θεωρία του κινηματογράφου

14:30-16:00Διάλειμμα – γεύμα

16:00- 17:303η συνεδρία – Ο Κάλας ως Διανοητής (στα ελληνικά)– Αλεξάνδρα Δεληγιώργη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης): Ο διάλογος του Ν. Κάλας με τον Wittgenstein για την αισθητική και την τέχνη ως γλωσσικό παιγνίδι
– Σάββας Μιχαήλ (συγγραφέας / πολιτικός): Νικόλας Κάλας και “υπερηρωϊσμός”: πέραν του Σωκράτη και του Nietzsche
– Νίκος Χατζηνικολάου (Πανεπιστήμιο Κρήτης): Ο Χίτλερ ως ηγέτης ενός νέου Ρομαντισμού

17:30-17:45Διάλειμμα

17:45-18:15
Ντένης Ζαχαρόπουλος (Καλλιτεχνικός Διευθυντής, Ιστορικός/Κριτικός Τέχνης): «4 σημεία του ορίζοντα: Λονδίνο, Αθήνα, Παρίσι, Νέα Υόρκη», η σχέση μου με τον Νίκο Κάλας [συζήτηση με την Ειρήνη Μαρινάκη στα αγγλικά]

18:15-18:45
Joseph Dreiss, προσκεκλημένος ομιλητής (University of Mary Washington): Calas as Educator (στα αγγλικά)

18:45-19:00Διάλειμμα

19:00-20:00
Mary Ann Caws, προσκεκλημένη ομιλήτρια (The Graduate Center, City University of New York): Nicolas Calas Doing Surrealism his Way (στα αγγλικά)

20:00Εγκαίνια έκθεσης – δεξίωση

ΣΑΒΒΑΤΟ 22 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

10:00-10:30Προσέλευση – καφές

10:30- 12:004η συνεδρία – Ο Κάλας ως συλλέκτης– Χαρά Αυλωνίτου (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης): Η συλλογή έργων τέχνης του Κάλας: μια κριτική παρουσίαση (στα ελληνικά)
– Joseph Dreiss (University of Mary Washington): Magic Icons: Nicolas Calas as Collector (στα αγγλικά)
– Jean Colombain (ερευνητής/επιμελητής εκθέσεων): Nicolas Calas’s art collection: Of Intimacy, Flair and Tactical Instinct (στα αγγλικά)

12:00-12:30Διάλειμμα / Καφές

 12:30- 14:305η συνεδρία – Κριτική (στα αγγλικά)– Lena Hoff (ερευνήτρια): Why Not Pop Art?
– Φαίη Ζήκα (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών): The contribution of Calas to the discussion on the sublime
– Etienne Charrière (University of Michigan/Koç University): On Transnational Avant-Gardes: Nicolas Calas and Portugal
– Έφη Ρέντζου (Princeton University): Nicolas Calas, the avant-garde, and the rhetoric of error

14:30-16:00Διάλειμμα

16:00- 17:006η συνεδρία – Ο Κάλας στη Νέα Υόρκη– Νικόλαος Κακκούφα (Princeton University): From Athens to New York: Calas’ transcontinental quest for identity / Ο Νικόλας Κάλας Από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη: η αναζήτηση ταυτότητας ανάμεσα σε δυο ηπείρους (στα αγγλικά)
– Ειρήνη Μαρινάκη (ιστορικός τέχνης): Για τον Ιερώνυμο Μπος: μια σύντομη περιπλάνηση στον Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων (στα ελληνικά)

17:00-17:15Διάλειμμα

17:15-18:457η συνεδρία – Ο Κάλας και η ποίηση (στα ελληνικά)– Σπήλιος Αργυρόπουλος (ποιητής/ψυχίατρος): Ο Νικόλαος Κάλας στο ποιητικό «εν-τω-μεταξύ»
– Νίκος Σιγάλας (Γαλλικό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών Κωνσταντινούπολης): Εμπειρίκος-Κάλας : Μια συζήτηση γύρω από τη βία
– Λεωνίδας Εμπειρίκος (ιστορικός): «Τα Τεκταινόμενα» (1940) του Ανδρέα Εμπειρίκου ως πηγή για τη φιλία του με τον Νίκη Καλαμάρη και το ιστορικό της πλαίσιο

18:45-19:00Διάλειμμα

19:00-20:00Συζήτηση – Στρογγυλή τράπεζα (στα ελληνικά):
Σπήλιος Αργυρόπουλος, Κύριλλος Σαρρής, Χρήστος Ιωακειμίδης, Νάνος Βαλαωρίτης, κ.ά.

Λήξη συμποσίου

ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ "ΛΕΥΓΕΣ"

Οι (.poema..) εκδόσεις

παρουσιάζουν την ποιητική σύνθεση του
ΒΑΣΙΛΗ ΡΟΥΒΑΛΗ

ΛΕΥΓΕΣ

έργο σε εννέα μέρη

Kορώνη, Σεπτέμβριος 2016

Σχήμα: 17x24 εκ., σελ.: 32, τιμή: 12,00 ευρώ, ISBN: 978-618-5142-12-4
ΣΕΙΡΑ: Σύγχρονη Ελληνική Ποίηση

:::

Οι Λεύγες είναι συνθετικό έργο εκδιπλώμενο σε εννέα μέρη. Υποστηρίζει την εξαγνιστική διαδρομή της ύπαρξης προς το σημείο εκκίνησης, στη μήτρα της ανθρώπινης τραγωδίας. Με αυτό το ζητούμενο το έργο συνδέεται εκλεκτικά τόσο με την ομηρική κατάβαση (ραψωδία λ στην Οδύσσεια) όσο και με τη Θεία Κωμωδία (του Δάντη στην ανάβασή του προς μία Εδέμ).

Στην πορεία αυτή ‒για τον αναγνώστη‒ αποκαλύπτονται ερωτήματα και στοχαστικές αφορμές, εικόνες συνειρμικές και αποφάνσεις του συγγραφέα για το τι σημαίνει ομορφιά, ματαιότητα, έμπνευση, ανάταση, άρνηση, εμπέδωση, ολοκλήρωση.

Το βιβλίο αποτελεί, τελικά, μια «συνομιλία» με άλλα κείμενα προγενέστερων συγγραφέων και μια προσδοκία με εκείνα των κατοπινών. 

*Προηγήθηκαν οι ποιητικές εκδόσεις: Νηκτικός νους (2001), Νότος (2004), Σύντομο ημερολόγιο Αυγούστου (2009), Φωνές (2011)

*

Την έκδοση κοσμεί χαρακτικό της εικαστικού Κατερίνας Σαρέλλα (Ναυάγιο, Κορώνη, 2014).

Εκτός της κανονικής έκδοσης, επιπλέον τυπώθηκε σειρά 100 αντιτύπων σε σχήμα 22χ29 εκ., εκτός εμπορίου, αριθμημένα και υπογεγραμμένα, συνοδευόμενα από δίσκο ακτίνας με απόσπασμα βίντεο από τη δραματοποιημένη παρουσίαση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Νοέμβριος 2014, σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός, μουσική: Νικήτας Κίσσονας, ερμηνεία: Σοφιάννα Θεοφάνους, σκηνογραφία: Μαρία Καραθάνου).

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Βασίλης Ρούβαλης σπούδασε Βυζαντινή Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Δημιουργική Γραφή στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Γράφει ποιήματα και διηγήματα, μεταφράζει, αρθρογραφεί. Διευθύνει το περιοδικό και τις εκδόσεις (.poema..). Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, του Κύκλου Ποιητών και της ΕΣΗΕΑ. Προσωπική ιστοσελίδα: www.rouvalis.gr

Έργα του: Η Ιστορία της Κορώνης, Γιαννίκος 2000 * Νηκτικός νους, Γαβριηλίδης 2001 * Δρόμοι Μονεμβασίας, Gramma 2002 * Απέναντι η θάλασσα, Μεταίχμιο 2003 * Γιώργος Σαραντάρης, μια παρουσίαση, Γαβριηλίδης 2004 * Νότος, Κέδρος 2004 * Vivere pericolosamente, 26 ιστορίες από την Ιταλία, Αντίκτυπος 2005 * Ημερολόγιο 2007: Magna Grecia, Ελιξ 2006 * Corrado Calabrò. Ποιήματα, Γαβριηλίδης 2007 * Karaoke Poetry Bar, Futura 2007 * Κορώνη: μικρό οδοιπορικό, (.poema..) εκδόσεις 2007 * Πάντ' ανοιχτά, πάντ' άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου - Σκιαγραφώντας τον Διονύσιο Σολωμό, Μικρή Αρκτος 2007 * Τα ποιήματα του 2007, Κοινωνία των (δε)κάτων 2008 * Το καινούργιο εντός ή πέραν της γλώσσας. Ανθολογία νέων Ελλήνων ποιητών, Γαβριηλίδης 2009 * Σύντομο Ημερολόγιο Αυγούστου, (.poema..) εκδόσεις 2009 * Τι δεν θέλω (ένα πολιτικό ποίημα), (.poema..) εκδόσεις 2012 * Επιστολές σε ποιητή, Σαιξπηρικόν 2013

ΣTH ΣΕΙΡΑ Σύγχρονη Ελληνική Ποίηση ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΠΙΣΗΣ:

Βαλάντης Βορδός, Η ηλικία της παραδοχής (2014)
Γεράσιμος Δενδρινός, Άβατοι τόποι (2015)
Στράτος Κοσσιώρης, Τα κάρβουνα (2014)
Θάνος Κόσυβας, Μεσημβρινοί (2014)
Ασπασία Λαμπρινίδου, Το ζώο που κοιμάται (2014)
Δημοσθένης Μιχαλακόπουλος, Αταξίδευτα (2015)
Αρτέμης Μούλος, Λίγες λάμψεις πιο ψηλά (2013)
Δάφνη Νικήτα, Η περιπέτεια της Μπέττυ και άλλα ποιήματα (2009)
Έλενα Πολυγένη, Η θλίψη μου είναι μια γυναίκα (2012)
Βασίλης Ρούβαλης, Σύντομο ημερολόγιο Αυγούστου (2009)
Γιάννης Σκληβανιώτης, Μεταμορφώσεις (2013)
Εύα Σταματοπούλου, Της ψυχής μου αναλλοίωτο φως (2014)

ΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΙ: * Γιώργος Μαννούρης, Ατραπός * Γιώργος Περικλέους, Όταν ξαφνικά έκλεισε ο κύκλος * Alda Merini, Έρωτας, η θεϊκή τρέλα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ για την Ελλάδα και την Κύπρο:
Ι. Νικολόπουλος & ΣΙΑ Ε.Ε. | Ζαλόγγου 9, Αθήνα | τηλ.: 2103800520 | eikostouprotou@otenet.gr

:::

 περιοδικό (.poema..) εκδόσεις   www.poemaeditions.gr

|| info@poemaeditions.gr
|| Τ.Θ. 6068, Κορώνη Μεσσηνίας 240 04
|| τηλ.: 27250 51597, 51553, 6976 442011

DYLAN THOMAS ( ΝΤΥΛΑΝ ΤΟΜΑΣ)

 Το Γραφείο του στο Laugharne Dylan Thomas
Πηγή: http://www.peri-grafis.net/ergo.php?id=1331

Πηγή :http://www.lifo.gr/team/book/52530

Ποίημα του Οκτώβρη

 Ήταν το τριακοστό μου έτος στον ουρανό
Σαν ξύπνησα στο άκουσμα του λιμανιού και του γειτονικού δάσους
Και τη συναγωγή των μυδιών και του ερωδιού
Την ιερωμένη ακτή
Το πρωινό νεύμα
Με την υδάτινη προσευχή και το κάλεσμα του γλάρου και του κόρακα
Και τον χτύπο των ιστιοφόρων πάνω στον μεμβρανώδη τοίχο
Έτοιμος εγώ να πατήσω το πόδι μου
Τη στιγμή εκείνη
Στην κοιμωμένη πόλη και το ταξίδι μου να ξεκινήσει.
Τα γενέθλιά μου ξεκίνησαν με το νερό -
Πετούμενα κι όλα τα πετούμενα των φτερωτών δέντρων ταξίδευαν το όνομά μου
Πάνω από τις φάρμες και τα λευκά άλογα
Κι εγώ ξύπνησα
Ένα βροχερό φθινόπωρο
Και περπάτησα έξω στην μπόρα όλων των ημερών μου
Πλημμυρίδα κι ο ερωδιός βούτηξε σαν πήρα τον δρόμο
Πέρα από την επικράτεια
Ενώ οι πύλες
Της πόλης έκλειναν καθώς η πόλη ξυπνούσε.
Ένα σμάρι κορυδαλλοί σ' ένα σύννεφο
Που κυλούσε κι οι θάμνοι στην άκρη του δρόμου γεμάτοι τιτιβίσματα
Κοτσυφιών κι ο ήλιος του Οκτώβρη
Καλοκαιρινός
Στον ώμο του λόφου,
Εδώ το κλίμα ήταν ήπιο κι οι τραγουδιστές γλυκείς όταν ξάφνου
Φάνηκαν το πρωί εκεί που τριγυρνούσα κι άκουγα
Τη βροχή να στίβει
Τον άνεμο τη ριπή το κρύο
Στο δάσος πέρα εκεί κάτω.
Ξεπλυμένη βροχή πάνω στο λιμάνι που αχνόσβηνε 
Και στη θαλασσόβρεχτη εκκλησία στο μέγεθος σαλιγκαριού
Με τις κεραίες ορθωμένες μες στην ομίχλη και το κάστρο
Καφετί σαν κουκουβάγια
Μα όλοι οι κήποι
Της άνοιξης και του καλοκαιριού άνθιζαν ανάμεσα σε φανταστικές ιστορίες
Πέρα από την επικράτεια και κάτω από το σύννεφο γεμάτο κορυδαλλούς.
Εκεί θα μπορούσα να καμαρώνω 
Τα γενέθλιά μου
Ακόμα μα ο καιρός άλλαξε.
Τράβηξε μακριά από τη χαρμόσυνη πατρίδα
Κι ο άλλος αγέρας κι ο γαλανός αλλαγμένος ουρανός
Άφησαν να κυλήσει ξανά εκεί κάτω ένα θαύμα καλοκαιριού
Με μήλα
Αχλάδια και κόκκινα μούρα
Κι είδα στην αλλαγή τόσο καθαρά ενός παιδιού
Τα ξεχασμένα πρωινά σαν περπατούσε με τη μητέρα του
Ανάμεσα στις παραβολές
Του ηλιόφωτου
Και τους θρύλους των πράσινων παρεκκλησιών
Και τους διπλοειπωμένους αγρούς της νηπιακής ηλικίας
Που τα δάκρυά του έκαψαν τα μάγουλά μου κι η καρδιά του σκίρτησε στη δική μου.
Τούτα ήταν τα δάση ο ποταμός κι η θάλασσα
Εκεί που ένα αγόρι
Στο φιλήκοο
Καλοκαίρι των νεκρών ψιθύρισε την αλήθεια της χαράς του
Στα δέντρα και τις πέτρες και τα ψάρια του αλμυρού νερού.
Και το μυστήριο
Τραγουδούσε ολοζώντανο
Ακόμα μες στο νερό και το τιτίβισμα των πουλιών.
Κι εκεί θα μπορούσα να καμαρώνω τα γενέθλιά μου
Ακόμα μα ο καιρός άλλαξε. Κι η αληθινή 
Χαρά του πολύχρονου νεκρού παιδιού τραγουδούσε φλεγόμενη
Στον ήλιο.
Ήταν το τριακοστό μου
Έτος στον ουρανό κι εγώ στεκόμουν εκεί στο καλοκαιρινό μεσημέρι
Παρ' όλο που η πόλη κάτω κειτόταν φυλλοσκεπής με το αίμα του Οκτώβρη.
Είθε η αλήθεια της καρδιάς μου
να τραγουδηθεί ξανά
Σε τούτον εδώ τον ψηλό λόφο και του χρόνου.

Σε ερώτηση που κάνανε στον ποιητή Ντύλαν Τόμας, πώς και γιατί άρχισε να γράφει ποίηση, έδωσε την πιο κάτω απάντηση:

Άρχισα να γράφω ποίηση επειδή ερωτεύτηκα τις λέξεις. Τα πρώτα ποιήματα που γνώρισα ήταν παιδικά τραγούδια· αγάπησα τις λέξεις τους πολύ πριν καταφέρω να τα διαβάσω. Τι αντιπροσώπευαν, τι συμβόλιζαν και τι εννοούσαν εκείνες οι λέξεις, με απασχόλησε πολύ αργότερα. Μόνο ο ήχος τους με ενδιέφερε, την ώρα που ξεπήδαγε από τα χείλη κάποιον εντελώς αδιάφορων και ακατανόητων μεγάλων όντων.

Αργότερα συνειδητοποίησα ότι ήμουν καταδικασμένος να ζω με τις λέξεις και μέσα στις λέξεις. Πρώτη μου δουλειά, λοιπόν, ήταν να γνωρίσω και να κατανοήσω τους ήχους και το υλικό τους. Πως και που θα τις χρησιμοποιούσα, τι θα έλεγα με αυτές, ήταν κάτι που θα με απασχολούσε αργότερα. Τώρα έπρεπε να μάθω τα πάντα για το χαρακτήρα, τις διαθέσεις, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες, τις συναισθηματικές μεταπτώσεις, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις τους.

Μου φτάνει να τους συμπεριφέρομαι, όπως ο μάστορας στο ξύλο, στην πέτρα ή σε ό,τι είναι του χεριού του, τέλος πάντων. Μου αρέσει να τις πελεκάω, να τις χαράζω, να τις πλάθω, να τις γυαλίζω, να τις φέρνω στα μέτρα ενός σχεδίου, μιας περιόδου, ενός γλυπτού, μιας φούγκας που θα εκφράζει κάποια λυρική παρόρμηση, κάποια πνευματική αμφιβολία ή βεβαιότητα, κάποια μισοσυνειδητή αλήθεια, την οποία πρέπει να πλησιάσω και να συνειδητοποιήσω.

Η όψη της αλήθειας

Τούτη την όψη της αλήθειας,
ίσως δεν βλέπεις, γιε μου,
βασιλιά των γαλανών ματιών σου
στην εκτυφλωτική πατρίδα της νιότης,
πως όλα χαλάσματα είναι,
κάτω από τους αδιάφορους ουρανούς,
από αθωότητα κι ενοχή
πριν σκιρτήσεις  
για ένα νεύμα της καρδιάς ή της κεφαλής,
όλα συναγμένα και σκορπισμένα είναι
μέσα στη σαβανώτρα σκοτεινιά 
σαν την τέφρα των νεκρών.
Το καλό και το κακό, δυο δρόμοι
για να ζυγώσεις τον θάνατό σου
Πλάι στην αλέστρα θάλασσα,
βασιλιά της καρδιάς σου σε μέρες τυφλές,
ξεφυσούν σαν αναπνοή,
οδύρονται μέσα από σένα κι από μένα
και τις ψυχές όλων των ανθρώπων
μες στο αθώο
σκοτάδι, και το ένοχο σκοτάδι, και τον καλό 
θάνατο, και τον κακό θάνατο, και μετά
την ύστατη στιγμή
Ππτούν σαν το αίμα των άστρων
Σαν τα δάκρυα του ήλιου,
σαν το σπέρμα της σελήνης, απομαζώματα
και φωτιά, η ιπτάμενη μεγαληγορία
του ουρανού, βασιλιά των έξι σου ετών.
Κι η βασκανία,
από την απαρχή των φυτών
και των ζώων και των πουλιών,
Ύδωρ και Φως, γη κι ουρανός,
ασκείται πάνω σου πριν κινηθείς,
και όλες σου οι πράξεις κι οι λέξεις,
κάθε αλήθεια, κάθε ψέμα,
πεθαίνουν στην αδογμάτιστη αγάπη.

Σαν ξύπνησα

Σαν ξύπνησα, η πόλη μίλησε.
Πουλιά και ρολόγια κι εγκάρσιες καμπάνες
βούιζαν πλάι στο κουλουριασμένο πλήθος,
ακόλαστοι με ουρά στην πυρά,
ζιζάνια και τελώνια του ύπνου,
η διπλανή θάλασσα αφάνιζε
βατράχους και σατανάδες και γυναικείους οιωνούς,
ενώ έξω ένας άντρας με κλαδευτήρι,
ώς την κορφή μες στο αίμα του,
καρατομούσε το πρωινό,
ο θερμόαιμος σωσίας του Χρόνου
με τη γυριστή γενειάδα του από κάποιο βιβλίο,
λειάνιζε το τελευταίο φίδι σαν
να 'ταν ραβδί ή λεπτό κλαρί,
με τη γλώσσα του γδαρμένη στο γύρισμα ενός φύλλου.
Κάθε πρωί δημιουργώ,
Θεός της κλίνης, το καλό και το κακό,
μετά από ένα νίψιμο περίπατο,
την ακατάσχετη ανάσα θανατικής καταπληξίας 
μαμούθ και θάνατο
τη γη όλων.
Εδώ που τα πουλιά ταξιδεύουν σαν φύλλα κι οι βάρκες σαν πάπιες
άκουσα, τούτο το πρωινό, ξυπνώντας,
αλλιώτικη από τους θορύβους της πόλης
μια φωνή στον ορθωμένο αέρα,
διόλου προφητική απότοκο δική μου,
να διαλαλεί τη συντριβή της παράκτιας πόλης μου.
Χρόνος ανύπαρκτος, είπαν τα ρολόγια, Θεός ανύπαρκτος, σήμαναν οι καμπάνες,
τράβηξα τα λευκά σεντόνια πάνω από τα νησιά
και τα νομίσματα πάνω στα βλέφαρά μου κροτάλισαν σαν όστρακα.

http://logoskaitexni.blogspot.com/2012/08/dylan-thomas.html

Η ορμή που μέσα από τον ανθηρό δίαυλο πορεύει το λουλούδι

Η ορμή που μέσα απο τον ανθηρό δίαυλο
πορεύει το λουλούδι
Και τ’ ανθηρά μου χρόνια πορεύειֹ
Αφανίζει των δέντρων τις ρίζες
Είναι ο χαλαστής μου.
Και φωνή δεν έχω να πω στο τσακισμένο ρόδο
Πως απ’ τον ίδιο τσάκισε η νιότη μου χειμέριο πυρετό.
Η ορμή που πορεύει το νερό μεσ’ απ’ τους βράχους
Και το κόκκινό μου αίμα πορεύειֹ ξεράινει τις βουνοπηγές,
Κερώνει και το δικό μου.
Και δεν έχω φωνή να κραυγάσω, ως με τις φλέβες μου
Πως τη βουνοπηγή το ίδιο στόμα τη βυζαίνει.
Το χέρι που αναδεύει στη λιμνούλα το νερό,
Ταράζει και τη σύρτηֹ κατευθύνει το φύσημα του ανέμου,
Τη σαβανοφόρα μου πλεύση οδηγεί.
Και δεν έχω φωνή για να πω στον κρεμασμένο
Πως απ’ τη γη μου πλάθεται ο πηλός του κρεμαστή.
Τα χείλη του χρόνου κολλούν σαν βδέλες στην πηγήֹ
Η αγάπη στάζει και μαζεύει, μα το χυμένο αίμα
Θα γαληνέψει τις πληγές της.
Και φωνή δεν έχω να πω σ’ έναν άνεμο πρόσκαιρο
Πώς ο χρόνος με ουρανό τύλιξε τ’ αστέρια.
Και φωνή δεν έχω να πω στον τάφο του εραστή
Πως στο σεντόνι μου πορεύεται
Το ίδιο κουλουριασμένο σκουλήκι.

Dylan Thomas, ”Κι ο Θάνατος δεν θα ‘χει εξουσία”, Εκδ. Ελ. Τύπος, μτφ. Γιώργος Μπλάνας)

http://www.poiein.gr/archives/1341

Ο Ντύλαν Τόμας γεννήθηκε στο Σουώνσι της Ουαλίας στα 1914 και τελείωσε το τοπικό δημοτικό σχολείο. Αφού εργάστηκε για κάποιο διάστημα σαν δημοσιογράφος, αποκάλυψε το ποιητικό του ταλέντο στο διαγωνισμό κάποιας λαϊκής εφημερίδας, στα 1933. Την επόμενη χρονιά η συλλογή του Eighteen Poems δημιούργησε θόρυβο εξαιτίας του παράξενου τρόπου με τον οποίο ο Τόμας είχε αποφασίσει να ασκήσει την ποίηση. Οι παράδοξες εικόνες του και η φαινομενικά αχαλίνωτη φαντασία του τάραξαν τη συγκρατημένη ποίηση των διαδόχων του Τόμας Έλιοτ και ξανάφεραν στο λογοτεχνικό προσκήνιο τις ρομαντικές διαστάσεις της αγγλικής ποίησης.

Οι επόμενες συλλογές του όμως -The Map Of Love (1939), Deaths And Entrances (1946), Collected Poems (1953)- ξεκαθάρισαν ορισμένα πράγματα. Πρώτα πρώτα πως ο Τόμας κάθε άλλο παρα παράδοξος ήταν και έπειτα πως δεν είχε άμεση σχέση με τον ρομαντισμό. Απο εκεί και πέρα έμελλε να κατακτήσει τους συμπατριώτες του σαν ποιητής, πεζογράφος, ομιλητής, θεατρικός συγγραφέας κι ανθρώπινη φιγούρα. Παρόλες τις επιτυχίες του, κυρίως στη συνεργασία του με το B.B.C. πέρασε τη ζωή του μέσα στη φτώχεια. Στα 1953 και ενώ βρισκόταν στη Νέα Υόρκη γοητεύοντας τους ακροατές του με αξεπέραστες αναγνώσεις των ποιημάτων του, το οινόπνευμα το οποίο υπεραγαπούσε τον σκότωσε σε ηλικία 39 ετών.

Οι μεταφράσεις των ποιημάτων, εκτός του «Αβρός μην πας στη νύχτα την καλή», ανήκουν στον κ. Γιώργο Μπλάνα.

https://dimartblog.com/2014/11/09/dylan-thomas/

Do not go gentle into that good night,

Old age should burn and rave at close of day;

Rage, rage against the dying of the light.

Though wise men at their end know dark is right,

Because their words had forked no lightning they

Do not go gentle into that good night.

Good men, the last wave by, crying how bright

Their frail deeds might have danced in a green bay,

Rage, rage against the dying of the light.

Wild men who caught and sang the sun in flight,

And learn, too late, they grieved it on its way,

Do not go gentle into that good night.

Grave men, near death, who see with blinding sight

Blind eyes could blaze like meteors and be gay,

Rage, rage against the dying of the light.

And you, my father, there on the sad height,

Curse, bless, me now with your fierce tears, I pray.

Do not go gentle into that good night.

Rage, rage against the dying of the light.

Από τις διάφορες μεταφράσεις του ποιήματος στα ελληνικά, αυτή είναι η εκδοχή του Διονύση Καψάλη (στο Μπαλάντες και Περιστάσεις, Άγρα, 1997):

Μη στέργεις ήσυχα να πας σε νύχτα ευλογημένη·
ας καίνε, ας παραληρούν όταν τελειώνει η μέρα
τα γηρατειά κι ας μαίνονται όταν το φως πεθαίνει.

Σοφοί, που είδαν το δίκαιο σκοτάδι να προσμένει,
γιατί δεν χρησμοδότησαν με φλόγες στον αέρα
δεν στέργουν ήσυχα να παν σε νύχτα ευλογημένη.

Όσοι αγαθοί, φωνάζοντας στο κύμα που βαθαίνει
πως σ’ ακρογιάλι πράσινο θα χόρευε μια μέρα
κάθε τους πράξη, μαίνονται όταν το φως πεθαίνει.

Όσοι τρελοί τραγούδησαν τον ήλιο που μακραίνει
κι αργά πολύ κατάλαβαν πως θρηνούσαν, πέρα
δεν στέργουν ήσυχα να παν, σε νύχτα ευλογημένη.

Όσοι αυστηροί, που στα στερνά τους βλέπουν τυφλωμένοι
ότι μπορούν μάτια τυφλά ν’ αστράφτουν στον αιθέρα
και να γιορτάζουν, μαίνονται όταν το φως πεθαίνει.

Κι εσύ, πηγαίνοντας ψηλά στη θλίψη που σε υφαίνει,
κατάρα δώσε μου κι ευχή το δάκρυ σου, πατέρα.
Μη στέργεις ήσυχα να πας σε νύχτα ευλογημένη.
Να μαίνεσαι, να μαίνεσαι όταν το φως πεθαίνει.

Ένας άλλος σπουδαίος Ουαλός, ο John Cale, μελοποίησε τέσσερα ποιήματα του Thomas για τον δίσκο του Words for the dying (1989, παραγωγή: Brian Eno), μεταξύ των οποίων και το “Do not go gentle into that good night”. Στο βίντεο που ακολουθεί, μια ζωντανή εκτέλεση του τραγουδιού στην Ολλανδία το 1987 (δηλαδή, πριν δισκογραφηθεί), με τον Cale (φωνή και πιάνο) να συνοδεύεται από τη χορωδία Stedelijk Helmonds Concertkoor και την ιδιότυπη συμφωνική ορχήστρα Metropole Orkest.

To trailer του Interstellar, στο οποίο ο Μάικλ Κέιν απαγγέλει στίχους από το ποίημα του Ντίλαν Τόμας

https://searchingthemeaningoflife.wordpress.com/2015/03/02/interstellar/

Το βραβείο Νόμπελ πέθανε;

Τροβαδούρος ή Προϊόν της καταναλωτικής κοινωνίας; Νόμπελ λογοτεχνίας ή Πολιτισμικό Gap*

γράφει η Νότα Χρυσίνα

Η είδηση ότι ο Μπομπ Ντύλαν πήρε το Νόμπελ Λογοτεχνίας άφησε πολλούς ανθρώπους άφωνους. Κάποιοι όμως το σχολίασαν θετικά καθώς είναι φαν του τραγουδοποιού και έσπευσαν να θυμηθούν τους τροβαδούρους του Μεσαίωνα και των αρχών της Αναγέννησης. - Έναν μικρό Μεσαίωνα, άλλωστε, ζούμε και σήμερα με την έννοια του σκοτεινού και αβέβαιου μέλλοντος. Οδεύουμε με ταχύτητα στο άγνωστο. Ίσως στο τέλος του "δρόμου" να περιμένει μία νέα Αναγέννηση. Αναγέννηση όμως τίνος;

 Άλλοι δηλώνουν απογοητευμένοι και αναρωτιούνται πού πάει η λογοτεχνία; Είναι οι στίχοι ενός τραγουδιού λογοτεχνία; Ίσως θα μπορούσαμε να πούμε Ναι, καθώς η λογοτεχνία άνοιξε τις πύλες της σε νέες μορφές κουλτούρας μέσα από τη γλώσσα της επικοινωνίας, την έμφαση στη διαφορά, την αποφυγή της περίτεχνης φράσης μπροστά στη γυμνή πραγματικότητα ενός κόσμου που κινείται αβέβαια και που η παγκοσμιοποίηση τον φέρνει μπροστά σε γλώσσες πολιτισμικές που είναι εκτός του "Κανόνα" .
Ο "Κανόνας" της λογοτεχνίας είναι δημιούργημα των ακαδημαϊκών,των κριτικών λογοτεχνίας, τω μελετητών αλλά και των συγγραφέων και τα έργα που συμπεριλαμβάνονται σε αυτόν χαρακτηρίζονται ως "κλασικά".
Από τον 19ο αιώνα, την εποχή του ρομαντισμού, ο συγγραφέας και το ατομικό έργο αποκτούν ιδιαίτερη σημασία έως και τις αρχές του 20ού αιώνα, όπου πρώτα με τον Σωσσύρ και μετά με τον Ρολάν Μπαρτ, αμφισβητείται η δυνατότητα της γλώσσας να αναπαριστά τον πραγματικό κόσμο.

Ο Ρολάν Μπαρτ στα δοκίμιά του "Ο θάνατος του συγγραφέα" αλλά και στο "Η απόλαυση του κειμένου" ανακοίνωσε τον θάνατο του συγγραφέα. Μετά οι διάφορες θεωρίες αφού μίλησαν για μια γλώσσα που είναι αυθαίρετη και δεν απεικονίζει τον κόσμο εστίασαν στον αναγνώστη με τις πολλαπλές αναγνώσεις και την ανταπόκριση στο κείμενο. Ο αναγνώστης είναι πια ο συνδημιουργός του λογοτέχνη όπου με κάθε ανάγνωση δημιουργεί ένα νέο έργο ανεξάρτητα από το σταθερό έργο- αναφοράς.

Μέχρι σήμερα ο θεσμός του βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας ακολουθούσε σε γενικές γραμμές τον "Κανόνα" της λογοτεχνίας και  έκανε κάποια ανοίγματα σε γλώσσες και κριτικές προσεγγίσεις που εστίαζαν στην πολυπολιτισμικότητα ή την προσέγγιση που τη χαρακτηρίζει η ανάδειξη μειονοτήτων παράδειγμα των κοινοτήτων ομοφυλόφιλων ή του φύλου γενικότερα και ακόμη προς την αυτοκριτιτική της δυτικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής μέσα από την μεταποικιοκρατική προσέγγιση και γενικότερα τον μεταδομισμό.
Ο μεταδοδισμός βασίστηκε στον δομισμό και την παραδοχή ότι η γλώσσα δεν καταγράφει αλλά κατασκευάζει τον κόσμο. Επιπλέον, ο μεταδομισμός δέχεται ότι δεν υπάρχουν σταθερά διανοητικά σημεία αναφοράς και  κάνει λόγο για "αποκεντρωμένο σύμπαν" ένα σύμπαν δηλαδή χωρίς κέντρο όπου οι έννοιες έχουν "αποδομηθεί" ή έχουν υπονομευτεί.

Ο δομισμός διαβάζει την κουλτούρα σαν "γλώσσα" ή σαν σύστημα σημείων. Η "γλώσσα" της μουσικής είναι μια παγκόσμια γλώσσα που είναι κατανοητή από διαφορετικές κουλτούρες. Σήμερα η τεχνολογία μπορεί να μεταφέρει στίχους και μουσικές στο πιο απόμακρο άκρο του πλανήτη μας.  Οι στίχοι ανήκουν σε ένα σύστημα σημείων, μια γλώσσα, που μπορεί να  επιδράσει σε διαφορετικούς πολιτισμούς με τους εξής τρόπους: να συγκινήσουν τον αναγνώστη - ακροατή αλλά και να τον διδάξουν. Μπορούν, επίσης,  να περάσουν μηνύματα εύκολα και με τρόπο κατανοητό. 
Το ερώτημα όμως είναι: τι είναι λογοτεχνία και ποιος είναι ο σκοπός της;  Η απονομή του λογοτεχνικού βραβείου Νόμπελ στον Μπομπ Ντύλαν θέτει ως επιτακτική ανάγκη την προσπάθεια να ορίσουμε τους όρους αυτούς ξανά ώστε να κατανοήσουμε και το σκεπτικό του βραβείου.
Στην Ελλάδα η απόφαση αυτή μπορεί να γίνει ευκολότερα αποδεκτή καθώς  η χώρα μας έχει μια  παράδοση που ξεκινάει από τους αοιδούς, τον Όμηρο και το βυζαντινό μέλος,  και φτάνει στο πρόσφατο παρελθόν και τα μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη, του Σεφέρη, του Ρίτσου και άλλων, από τον Θεοδωράκη, τον Χατζηδάκη και άλλους.

Μάθαμε να μιλάμε με στίχους βραβευμένων με Νόμπελ πριν ακόμη μιλήσουμε τη γλώσσα μας. Ερωτευθήκαμε, γελάσαμε, κλάψαμε, μαλλώσαμε και φιλιόσαμε μέσα από στίχους που ήταν ποιήματα και έγιναν η γλώσσα μας ενσωματωμένοι στις καθημερινές πράξεις ομιλίας. Μιλάμε ποιητικά και τραγουδάμε όσα ένας νους ενορατικός, όπως αυτός του ποιητή, μάς ψιθύρισε με τη μουσική γλώσσα των μεγάλων μας μουσουργών. 
Έπίσης, τα αξεπέραστα λογοτεχνικά είδη της ελληνικής αρχαιότητας, η τραγωδία και η λυρική ποίση μάς οδηγούν πίσω στον χρόνο όπου το τριφυές- λόγος, μουσική, χορός-  υπήρξε η βάση όλων των πολιτισμικών πράξεων και δημιουργιών του ανθρώπου. - Η λογοτεχνία μάς συνδέει με τον μύθο, την πρώτη καταγραφή της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας μπροστά στη φύση μητέρα -τροφό και συνάμα απειλή  αλλά και την ανθρώπινη φύση με τα οργιώδη ένστικτα. -Επομένως, έχοντας ένα "βαρύ" παρελθόν στους ώμους μπορούμε να κατανοήσουμε την πρόθεση της απόφασης της επιτροπής αλλά το μέτρο σύγκρισης και αξιολόγησης είναι ιδιαίτερα υψηλό. Αν και έχουμε κατηγορηθεί ως λαός για το αντίθετο καθώς  κάποιοι θεωρούν τους σύγχρονους έλληνες λογοτέχνες μιμητές και όχι εφάμιλλης αξίας με τους ξένους, κυρίως δυτικούς λογοτέχνες.

Το βραβείο Νόμπελ που δόθηκε στον Μπομπ Ντύλαν θέτει ξανά το ερώτημα τι είναι λογοτεχνία και πώς καθορίζεται η "λογοτεχνικότητα" σε έναν κόσμο που η γλώσσα ανοίγει νέους δρόμους καθολικής επικοινωνίας με μέσο την τεχνολογία που "καταλύει" σύνορα και καταργεί αποστάσεις.

Πέρα από βραβεία και θεσμούς και κυρίως από ορισμούς ο άνθρωπος ως θνητός και φθαρτός θα αναζητά πάντα  έναν Παράδεισο και ο Ντύλαν, και μαζί του όλοι εμείς, έξω από την πόρτα του παραδείσου, με ή χωρίς Νόμπελ,  θα εξακολουθούμε να τραγουδάμε:

Mama, take this badge off of me

I can't use it anymore

It's gettin' dark, too dark to see

I feel like I'm knockin' on heaven's door

Knock, knock, knockin' on heaven's door

Knock, knock, knockin' on heaven's door

Knock, knock, knockin' on heaven's door

Knock, knock, knockin' on heaven's door

Mama, put my guns in the ground

I can't shoot them anymore

That long black cloud is comin' down

I feel…

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

Ας ελπίσουμε ότι με αφορμή τον Ντύλαν θα διαβάσουν τα νέα παιδιά λογοτεχνία!
*Πολιτισμικό Gap: είναι όλα όσα έγραψα για τη γλώσσα και τον "Κανόνα" της λογοτεχνίας αλλά δεν μπορώ να αναλύσω παρά μονάχα να πω ότι θα συνεχίσω να διαβάζω Σαίξπηρ, Σεφέρη, Τζον Ντον και Ώντεν ενώ θα ακούω Τσιτσάνη, Βαμβακάρη, Θεοδωράκη ή Ντύλαν.

ΛΑΚΡΑΤΗΣ - ΚΥΝΙΣΚΑ: 2 Ξεχωριστοί Έλληνες Ολυμπιονίκες

γράφει ο Φώτης Καρυανός*

με αφορμή την επίσκεψη στην ιστορική Σπάρτη, μια αναφορά για δύο σημαντικούς, αλλά ελάχιστα γνωστούς Σπαρτιάτες Ολυμπιονίκες, έναν άντρα και μια γυναίκα,,,

ΛΑΚΡΑΤΗΣ: ο αρχαιότερος Ολυμπιονίκης, του οποίου η σορός έχει βρεθεί και βρίσκεται σήμερα στην Αθήνα!

ΚΥΝΙΣΚΑ: η πρώτη γυναίκα Ολυμπιονίκης στην ιστορία!

Δίπλα στο σημείο τερματισμού του Σπάρταθλον, του ετήσιου διεθνή υπερμαραθωνίου δρόμου 246 χιλιομέτρων, που διεξάγεται στη διαδρομή Αθήνα –Σπάρτη, υπάρχει και το Μνημείο των Λακεδαιμονίων Ολυμπιονικών. Ανάμεσα σε αυτούς αναγράφονται και τα ονόματα των Ολυμπιονικών Λακράτη και Κυνίσκας:

ΛΑΚΩΝΕΣ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ 

416 π.Χ. Άγνωστο αγώνισμα, Λακράτης 

396 π.Χ. Τέθριππον, Κυνίσκα 

392 π.Χ. Τέθριππον, Κυνίσκα 

Ο Σπαρτιάτης Λακράτης είναι ο πιό παλιός Ολυμπιονίκης, του οποίου διασώζεται η σορός, η οποία βρίσκεται σήμερα στην Αθήνα, καθώς σκοτώθηκε στον Πειραιά το 403 π.Χ. μαζί με δύο Σπαρτιάτες Πολέμαρχους, τον Χαίρωνα και τον Θίβρακο, και ακόμη 20 Σπαρτιάτες οπλίτες, υπερασπιζόμενος τον βασιλιά της Σπάρτης Παυσανία (οι Σπαρτιάτες Ολυμπιονίκες είχαν την μοναδική τιμή να πολεμούν μπροστά στο βασιλιά τους, βλ. Πλούταρχος, Λυκούργος 22.4). 

σχετικά με τον Λακράτη και όσα γνωρίζουμε για την ιστορία του βλ. http://anaskafi.blogspot.gr/2016/03/blog-post_14.html

Πρέπει όμως να αναδειχθεί και το γεγονός της ύπαρξης -αντίθετα με ότι γενικά πιστεύεται σήμερα- στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας και γυναικών Ολυμπιονικών.

Η ιστορία της Ολυμπιονίκου Κυνίσκας, στο ιππικό αγώνισμα Τέθριππον, παραμένει επίσης ελάχιστα γνωστή. 

Η Κυνίσκα γεννήθηκε στη Σπάρτη μεταξύ 440/430 π.Χ. Ήταν κόρη του βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμου και αδελφή του βασιλιά Αγησιλάου. Αυτός την έπεισε να συμμετάσχει στους Αγώνες, για να να δείξει στους Έλληνες ότι η νίκη στους ιππικούς αγώνες δεν ήταν αποτέλεσμα μόνον ανδρείας, αλλά και του πλούτου και των δαπανών, βλ. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι/Αγησίλαος.20

«Οὐ μὴν ἀλλὰ ὁρῶν ἐνίους τῶν πολιτῶν ἀπὸ ἱπποτροφίας δοκοῦντας εἶναί τινας καὶ μέγα φρονοῦντας, ἔπεισε τὴν ἀδελφὴν Κυνίσκαν ἅρμα καθεῖσαν ᾿Ολυμπίασιν ἀγωνίσασθαι, βουλόμενος ἐνδείξασθαι τοῖς ῞Ελλησιν ὡς οὐδεμιᾶς ἐστιν ἀρετῆς, ἀλλὰ πλούτου καὶ δαπάνης ἡ νίκη.»

Αντίθετα, σύμφωνα με τον Παυσανία, κίνητρο της Κυνίσκας ‘ηταν η φιλοδοξία της να ‘κερδίσει τους άντρες στον πιο σκληρό στίβο’

βλ. http://library.la84.org/SportsLibrary/JSH/JSH2003/JSH3002/jsh3002g.pdf

Αν και οι γυναίκες δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες, επιτρεπόταν να εκτρέφουν άλογα και να παίρνουν μέρος σε αρματοδρομίες με τα άλογά τους και αρματηλάτες τους. Νικητής ανακηρυσσόταν ο ιδιοκτήτης των αρμάτων/ αλόγων. Έτσι γυναίκες μπορούσαν να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως ιδιοκτήτριες ίππων για τα ιππικά αγωνίσματα ή τις αρματοδρομίες. Η Κυνίσκα ήταν η πρώτη γυναίκα που με τα άλογά της πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες και νίκησε στις αρματοδρομίες, στο Τέθριππον δυο φορές, στην 96η Ολυμπιάδα το 396 π.Χ. και στην 97η Ολυμπιάδα το 392 π.Χ. Έτσι έγινε η πρώτη γυναίκα Ολυμπιονίκης, αιτία ιδιαίτερης εκτίμησης από τους Σπαρτιάτες, όπως καταγράφει και ο περιηγητής Παυσανίας,π Ελλάδος περιήγησις/Λακωνικά - III.8.1 – ἐγένετο δὲ Ἀρχιδάμῳ καὶ θυγάτηρ, ὄνομα μὲν Κυνίσκα, φιλοτιμότατα δὲ ἐς τὸν ἀγῶνα ἔσχε τὸν Ὀλυμπικόν καὶ πρώτη τε ἱπποτρόφησε γυναικῶν καὶ νίκην ἀνείλετο Ὀλυμπικὴν πρώτη. Κυνίσκας δὲ ὕστερον γυναιξὶ καὶ ἄλλαις καὶ μάλιστα ταῖς ἐκ Λακεδαίμονος γεγόνασιν Ὀλυμπικαὶ νῖκαι, ὧν [ἡ] ἐπιφανεστέρα ἐς τὰς νίκας ἐστὶν αὐτῆς. δοκοῦσι δὲ οἱ Σπαρτιᾶταί μοι ποίησιν καὶ ἔπαινον τὸν ἀπ' αὐτῆς ἥκιστα ἀνθρώπων θαυμάσαι:

Στην Ολυμπία, στο ναό του Δία, υπήρχε μπρούτζινο άγαλμά της, του τεχνίτη Απελλού, με το τέθριππο και τον ηνίοχο, που δεν διασώθηκαν. Σήμερα σώζεται μόνον τμήμα της κυκλικής βάσης με χαραγμένο τετράστιχο επίγραμμα, στο οποίο η Κυνίσκα καυχιέται ότι είναι κόρη και αδελφή βασιλιάδων και η μόνη γυναίκα ολυμπιονίκης στην Ελλάδα: ΣΠΑΡΤΑΣ ΜΕΝ [ΒΑΣΙΛΗΕΣ ΕΜΟΙ] ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΙ Α[ΡΜΑΤΙ Δ ΩΚΥΠΟΔΩΝ ΙΠΠΩΝ] ΝΙΚΩΣΑ ΚΥΝΙΣΚΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΑΝΔ ΕΣΤΑΣΕ ΜΟΝ[ΑΝ] Δ ΕΜΕ ΦΑΜΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΚ ΠΑΣΑΣ ΤΟ[Ν] ΔΕ ΛΑΒΕ[Ι]Ν ΣΤΕΦΑΝΟΝ...ΑΠΕΛΛΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΛΕΟΣ ΕΠΟΗΣΕ.

(Της Σπάρτης βασιλιάδες οι πατέρες και οι αδελφοί μου, στα άρματα με γρηγορόποδα άλογα αφού νίκησα, η Κυνίσκα το άγαλμα αυτό έστησα. Μόνη δε εγώ είμαι από τις γυναίκες της Ελλάδος όλες, που έλαβα το στέφανο. Ο Απελλής του Καλλικλέους το έφτιαξε).

Το βάθρο αυτό σήμερα βρίσκεται στην Μόνιμη έκθεση του Μουσείου της Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αρχαιότητας στην Ολυμπία, βλ.:

http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=11021

Η Κυνίσκα παρέμεινε η μόνη Ελληνίδα Ολυμπιονίκης μέχρις ότου η επίσης Σπαρτιάτισσα Ευρυλεονίς νίκησε και αυτή στις αρματοδρομίες το 368 π.Χ. στο αγώνισμα της Συνωρίδος (ιππική δεξιοτεχνία για άρμα με δύο άλογα). Αργότερα, η Βερενίκη Β’ νίκησε και αυτή σε Ολυμπιάδα στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. Η δόξα της Κυνίσκας αναφέρεται σε επίγραμμα του Παπύρου του Μιλάνου, 87 (ίσως του Ποσείδιππου του Πελλαίου) στο οποίο εξυμνεί τη Βερενίκη:

«ἵπ[ποι] ἔθ’ἁμὲς ἐοῦσαιὈλυμ[πια]κ[ον Βερενίκας, Π[ι]σᾶ[τ]αι, Μακέτας ἀγάγομ[ε]ς στέφανον,

ὃς τὸ [πο]λυθρύλατον ἔχει κλέος, ὧι τὸ Κυνίσκας ἐν Σπά[ρ]ται χρόνιον κῦδος ἀφειλόμεθα.

Ίπποι είμαστε, αυτοί που στην Ολυμπιονίκη Βερονίκη, κάτοικοι της Πίσας, της Μακεδόνισσας, δώσαμε το στεφάνι

η οποία πολυθρύλητη έχει δόξα περνώντας και της Κυνίσκας από τη Σπάρτη τη μακροχρόνια φήμη

Άλλες γυναίκες Ολυμπιονίκες στην Αρχαιότητα ήταν: στους 128ους Ολυμπιακούς Αγώνες το 268 π.Χ. μια γυναίκα από την Μακεδονία, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, η Βελεστίχη, κέρδισε στο Πωλικόν Τέθριππον και στους αμέσως επόμενους το 264π.Χ. στην Πωλικήν Συνωρίδα. Το 84π.Χ. στους 174ους Ολυμπιακούς Αγώνες δύο γυναίκες από την Ηλεία η Τιμαρέτα και η Θεοδότα κερδίζουν μέσα στην έδρα τους το αγώνισμα της Συνωρίδος η πρώτη και το Πωλικόν Τέθριππον η δεύτερη. 

Αρκετούς αιώνες αργότερα το 153μ.Χ. στους 233ους Ολυμπιακούς Αγώνες μια άλλη γυναίκα από την Ηλεία, η Κασία, Μ(νασιθέα), κερδίζει στο Πωλικόν Τέθριππον.

* Ο Φώτης Καρυανός είναι ιστορικός