Γραικός, Γραικοί και Έλληνες

Πηγή:http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/corpora/content.html?t=3,6223

Γραικός σημαίνει Έλληνας, ενώ Γραικύλος (υποκοριστικό του Γραικός) ο Έλληνας που είναι ανάξιος του ονόματος αυτού. Επίσης, με τον όρο Γραικοί είναι γνωστοί οι Έλληνες στη λατινική γραμματεία (Graeci στους ποιητές και Grai) και έτσι τους ονομάζουν έως τώρα όλοι οι ευρωπαϊκοί λαοί. Όπως και το όνομα Έλλην, έτσι και αυτό προέρχεται από την πρώτη κοιτίδα των Ελλήνων στην Ήπειρο, την Ελλοπία, κοντά στη Δωδώνη. Για πρώτη φορά αναφέρεται το όνομα αυτό από τον Αριστοτέλη που προσπαθούσε να προσδιορίσει πού έγινε ο καταυλισμός του Δευκαλίωνος και βρήκε πως πρέπει να έγινε: "περί την Ελλάδα την αρχαίαν. Αύτη δ' εστίν η περί Δωδώνην και τον Αχελώον· ούτος γαρ πολλαχού το ρεύμα μεταβέβληκεν· ώκουν γαρ οι Σελλοί ενταύθα και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί" (Αριστοτέλη Μετεωρ. 1, 14). Πολύ αργότερα ο Απολλόδωρος μας πληροφορεί ότι: "αυτός ("Ελλην) μεν ούν απ' αυτού τους καλουμένους Γραικούς προσηγόρευσεν "Ελληνας" (Απολλοδ. 1,7,3, 2ος αιώνας). Το ίδιο βεβαιώνεται από το Πάριο Χρονικό : "Και "Έλληνες ωνομάσθησαν το πρότερον Γραικοί καλούμενοι".

Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε μ' ένα μικρό μέρος κοντά στην περιοχή της Δωδώνης, όπου οι κάτοικοί της Σελλοί (= Ελλοί > Έλληνες), γνωστοί για τον τίτλο ως υποφήτες (= ιερείς του μαντείου) του Δωδωναίου Διός, ονομάζονταν και Γραικοί. Όμως, οι ιστορικοί δεν μπόρεσαν να ερμηνεύσουν πώς η ονομασία ενός μικρού λαού μιας περιοχής της Ηπείρου έγινε εθνολογικό όνομα όλων των Ελλήνων και της Ελλάδας, όταν την παρέλαβαν οι Λατίνοι. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το Grai και το Graeci - Γραικοί προήλθε "από μικράς τίνος ομάδος Ελλήνων Γραιών και Γραικών καλουμένων, οίτινες από της εν Βοιωτία Τανάγρας απώκησαν πάλαι εις την Ιταλίαν και εγνωρίσθησαν πρώτοι εκ των Ελλήνων εις τους Ιταλούς" (Γ. Χατζιδάκη, Ελλάς και Έλληνες, Ημερολόγιον Μεγάλης Ελλάδος, 1925).

Στους βυζαντινούς χρόνους ο όρος "Γραικοί" δεν μπόρεσε να εκτοπίσει το όνομα "Ρωμαίοι" και αργότερα καλύφθηκε απ' αυτό, ίσως επειδή το "Ρωμαίοι" κάλυπτε το σύνολο των υπηκόων του Βυζαντίου, ενώ το "Γραικοί" ξεχώριζε τους καθαυτό Έλληνες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Βούλγαρος τσάρος Συμεών (αρχές 10ου αιώνα) πήρε τον τίτλο "τσάρος των Βουλγάρων και των Γραικών". Μετά το σχίσμα (1054 μ.Χ.) χρησιμοποιείται εντατικότερα ο όρος Γραικός, γιατί σημαίνει τον ορθόδοξο, αντίθετα με τον όρο Λατίνος που σήμαινε καθολικός. Επί Τουρκοκρατίας πολλοί λόγιοι χρησιμοποιούν τον όρο Γραικοί και βλέπουμε ότι ο όρος αυτός παίρνει εθνολογικό περιεχόμενο. Από την Επανάσταση του 1821 όμως εκτοπίζεται το όνομα αυτό από το όνομα Έλληνες.

Μάρκος Αυγητίδης, μαθητικό περ. "Πυρφόρος" της Βαρβακείου Σχολής, τεύχ. 3, 1998