ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ "ΑΛΛΑ ΡΟΥΧΑ" ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑ ΣΩΚΟΥ

Πρώτη δημοσίευση :Περιοδικό "Τα Ποιητικά" τεύχος 20ό Δεκέμβριος 2015

γράφει ο Γιώργος Λίλλης*

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

Ο Ζαχαρίας Σώκος άργησε να εκδώσει τα ποιήματά του κι ας έγραφε από την δεκαετία του 70. Αυτό φανερώνει πως ο ίδιος, έχει συνείδηση ότι η ποίηση έχει πάντα το δικό της χρονοδιάγραμμα που δεν μετριέται με τα μέτρα και τα σταθμά του δικού μας χρόνου. Βρίσκω σε αυτή την στάση μια ωριμότητα που λίγοι έχουν βάζοντας και τον εαυτό μου ανάμεσα στους δεύτερους που λόγω του αυθορμητισμού βιάστηκα να εκδώσω τα πρώτα μου ποιήματα χωρίς να περιμένω στωικά τον χρόνο να δικαιώσει την ύπαρξή τους. Ο Σώκος, σέβεται την ποιητική τέχνη και γι΄ αυτό εξέδωσε ένα βιβλίο όταν τελικά είχε έρθει η κατάλληλη στιγμή για να γίνει αυτό. Διαβάζοντας την συλλογή Άλλα ρούχα, διαπιστώνω πως τα ίδια τα ποιήματα εκπέμπουν την ωριμότητα ενός δημιουργού που ξέρει να χειρίζεται την ποιητική γλώσσα με σθένος. Τα ποιήματα του Σώκου είναι μνήμες που ζωντανεύουν. Ανασταίνουν στιγμές στο παρόν, αντιδρώντας στην αδράνεια και την φθορά. Έχουν ένα ελπιδοφόρο πυρήνα, στοχαστικό, φιλοσοφικό, παρ΄ όλα αυτά δοσμένα με έναν λυρικό τρόπο πατώντας γερά στην παράδοση:

Γιατί στον ιερό -όλα από πάνω έρχονται - τον γάμο,

κι όλα από κάτω αναβλύζουν,

όπως αυτή η πληθυντική σταγόνα,

ίδια με κέρμα που διέλαθε δαχτύλων,

το αλευρωμένο χώμα του καλοκαιριού αναταράζει

καθώς την κοιτάς σε πλάνο κοντινό

αστέρα μακρινού το έδαφος που κοχλάζει,

σαν το χυλό σε δυνατή φωτιά.

Αχ αυτή η αέναη θερμότητα

από τα μέσα προς τα έξω πώς εκβάλλει

και τρέχουν τα παιδιά στο ξάγναντο

τον άλλο εαυτό τους ν΄ ανταμώσουν

μην ξέροντας πως ο έρωτας σελώνει το άλογό του.

Από τους παραπάνω στίχους είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος πως ο ποιητής είναι ένας μυστικιστής των αισθήσεων, που μετέχει στην ζωή με την δύναμη ενός οραματιστή, χωρίς όμως να χάνεται στην ονειροπόληση. Τα υλικά του, άκρως υπερβατικά, μας χαρίζουν στίχους ανεπανάληπτης ομορφιάς. Ο Σώκος κέρδισε το στοίχημα με το χρόνο.  Το ποιητικό οδοιπορικό του Σώκου ανιχνεύει τις διαστάσεις της ύπαρξης, της δίνει ώθηση να μεγαλουργήσει ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Διανύει πόλεις και χωρία, εισβάλει στην καθημερινότητα των ανθρώπων.  

Κι όμως η γη θα φοράει ανθούς

ώς του θερμοκηπίου την εξαΰλωση

κι άλλο τόσο μετά, ωχ θεέ μου,

μέχρι στην μακαριότητα του κόκκινου γίγαντα να αναληφθεί.

Ως τότε πολιτικοί, ιερείς, γραμματιζούμενοι και μάγοι

θα συνωθούνται παίζοντας πόκερ τις ψυχές μας.

 Η ποιητική καταγωγή του ανήκει από την μια στην λυρική δύναμη ενός Αρχίλοχου και από την άλλη στην φιλοσοφική σκέψη των Προσωκρατικών. Αυτός ο συνδυασμός ανυψώνει την τέχνη του σε μια φαινομενικά απλή ενατένιση της ζωής η οποία όμως κρύβει πολυδιάστατες έννοιες και εικόνες, πράγμα που καθιστούν την ποίησή του ένα φιλοσοφικό μανιφέστο υπέρ της ποιητικής τέχνης. Αν προσθέσουμε τον σταθερό τόνο της φωνής που κατακτά έναν προσωπικό ρυθμό, την σπουδή του στο μινιμαλισμό και στο απόλυτα ουσιώδες, ο Σώκος με την ποιητική αυτή συλλογή έχει κατακτήσει στο απόλυτο την ποιητική του ιδέα. Κλείνω αυτό το μικρό σημείωμα με το ποίημα Το δέμα, που έγραψε ο ποιητής το 1974 κερδίζοντας το πρώτο βραβείο σε μαθητικό διαγωνισμό:

Πουλήσαμε και την τελευταία σταγόνα,

δώσαμε και το περιτύλιγμα στην πιο εξευτελιστική τιμή.

Ορφανεμένοι περιπλανιόμαστε,

αναπολούμε κοιτώντας τ΄ άστρα,

ονειρευόμαστε στης νύχτας τις ώρες.

Ξάφνου, στην στροφή συναντηθήκαμε,

είμαστε κι οι δύο αφηρημένοι,

χωρίς να μιλήσουμε βρεθήκαμε στον παλιατζή,

βρήκαμε το μήνυμα τ΄ αγοράσαμε,

ψάξαμε και για το περιτύλιγμα

και κάναμε ξανά τ΄ όμορφο δέμα.

*Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε στη Γερμανία το 1974. Ένα χρόνο αργότερα με την οικογένειά του εγκαθίσταται στην Ελλάδα. Στην αρχή στην Αθήνα και μετά στο Αγρίνιο, τόπο καταγωγής του, μέχρι την επιστροφή στη Γερμανία το 1996 όπου ζει και εργάζεται από τότε. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα Γερμανικά κι έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικά και ανθολογίες του εξωτερικού. Μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί και σε διάφορα ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά ("Ποίηση", "Μανδραγόρας", "Δέντρο", "Ακτή", "Γραφή"). Επιμελείται ραδιοφωνικές εκπομπές στη Γερμανία στις οποίες παρουσιάζει Έλληνες ποιητές και μουσικούς (μεταξύ άλλων τους Νίκο Καββαδία, Νικόλα Άσιμο και Μίκη Θεοδωράκη). Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Βισλάβα Σιμπόρσκα, Έριχ Φριντ, Λι Τάι Πε καθώς και Ινδιάνους ποιητές. "Η χώρα των κοιμωμένων υδάτων" (εκδ. "Μανδραγόρας", 2001) πρόκειται σύντομα να εκδοθεί και στη Γερμανία.