Μανόλης Αναγνωστάκης: Ο ποιητής και η πολιτεία του

http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=2467

Με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από τον θάνατο του Μανόλη Αναγνωστάκη, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus, τίμησε τη μνήμη του μεγάλου ποιητή.
 
Στην εκδήλωση μνήμης συμμετείχαν και μίλησαν: για τη σατιρική ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη ο καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ευριπίδης Γαραντούδης, για τη λογοτεχνική κριτική του ο ποιητής και κριτικός Νάσος Βαγενάς, για την υπόλοιπη συγγραφική δραστηριότητά του ο μελετητής λογοτεχνίας Γιώργος Ζεβελάκης. Τέλος, ο σκηνοθέτης και πεζογράφος Λάκης Παπαστάθης θα μιλήσει για τις συνεντεύξεις που είχε παραχωρήσει ο ποιητής στην τηλεοπτική εκπομπή «Παρασκήνιο», ενώ παράλληλα θα υπάρχει προβολή αποσπασμάτων από αυτές τις συνεντεύξεις, με τον Μανόλη Αναγνωστάκη να μιλά για την τέχνη του και την εποχή του. Την εκδήλωση, την οποία επιμελήθηκε ο  Νάσος Βαγενάς, συντόνισε  η καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ, Χριστίνα Ντουνιά.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης υπήρξε ένας από τους κορυφαίους ποιητές και δοκιμιογράφους της μεταπολεμικής γενιάς. Φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, ενώ χαρακτηρίστηκε ο «ποιητής της ήττας» αφού οι στίχοι του αποτύπωσαν τη διάψευση των οραμάτων της Αριστεράς. «Δεν είναι ποίηση της ήττας. Είναι μια αγωνία για την εποχή», έλεγε ο ίδιος. «Κατά καιρούς μ’ έχουν χαρακτηρίσει καθαρά πολιτικό ποιητή. Προσωπικά δεν νομίζω ότι είμαι πολιτικός ποιητής. Είμαι ερωτικός και πολιτικός μαζί. Συνδυάζονται αυτά τα δύο. Είναι η εποχή που τα συνδύαζε αυτά τα δύο. Δηλαδή δεν μπορούσε να είναι κανείς ερωτικός ποιητής, ξεχνώντας το πολιτικό πλαίσιο εκείνης της εποχής που ήταν φουντωμένα τα πολιτικά πάθη. Υπήρχε το πολιτικό στοιχείο μέσα, η έκφραση της πολιτικής, μέσα από μια ερωτική κατάσταση όμως. Δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής. Αισθάνομαι την ποίηση σαν τρόπο έκφρασης επειδή δεν μπορούσα να εκφραστώ διαφορετικά. Δηλαδή ήταν η εποχή τόσο πιεσμένη, τόσο δύσκολη, που μόνο εκφράζοντας τον πόνο του μπορούσε κανείς να την αντέξει». 

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 10 Μαρτίου του 1925. Σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Την διετία 1943-1944 διετέλεσε αρχισυντάκτης του περιοδικού «Ξεκίνημα», του εκπολιτιστικού ομίλου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν τα πρώτα του γραπτά στο περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα». 
Το 1948 φυλακίστηκε για την έντονη δράση του στο φοιτητικό κίνημα. Το επόμενο έτος καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο, όμως απελευθερώθηκε με την γενική αμνηστία το 1951. Τα χρόνια 1955-1956 ειδικεύτηκε ως ακτινολόγος στην Βιέννη και στη συνέχεια άσκησε το επάγγελμα του ακτινολόγου στην Θεσσαλονίκη. Την περίοδο 1959 - 1961 εξέδωσε το περιοδικό «Κριτική» ενώ υπήρξε μέλος της εκδοτικής ομάδας των «Δεκαοκτώ κειμένων» (1970), των «Νέων Κειμένων» και του περιοδικού «Η Συνέχεια» (1973). Το 1978 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τιμήθηκε με το «Κρατικό Βραβείο Ποίησης» (1986) και το «Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας» (2002), ενώ αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης έφυγε από τη ζωή στις 23 Ιουνίου του 2005, στην Αθήνα. Άφησε πίσω του 88 δημοσιευμένα ποιήματα που γράφτηκαν από το 1941 έως το 1971. Το 1979 κυκλοφόρησε ο συγκεντρωτικός τόμος των ποιημάτων του, και το 1983 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό σχόλιο «Y.Γ.» σε ιδιωτική έκδοση. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ενώ μελοποιήθηκαν από συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Μιχάλης Γρηγορίου, ο Γιάννης Μαρκόπουλος και ο Δημήτρης Παπαδημητρίου.