Από τις πιο πολυδιαβασμένες μελέτες των τελευταίων ετών στη Γαλλία, στο βιβλίο αυτό οι Ντελέζ-Γκουατταρί αναλύουν μέσα από ψυχαναλυτικές, οικονομικές και κοινωνιολογικές αναλύσεις, τη σχέση της επιθυμίας με την πραγματικότητα και ειδικότερα της καπιταλιστικής κοινωνίας. Ο Αντι-Οιδίποδας χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες: στην πρώτη οι συγγραφείς ερμηνεύουν πώς η «υλιστική ψυχιατρική» διαμορφώνεται στο ασυνείδητο αναφορικά με σχέση της με την κοινωνία και τις παραγωγικές της διαδικασίες . Στη δεύτερη ενότητα θα δούμε μια κριτική της ψυχανάλυσης του Σίγκμουντ Φρόιντ, αναφορικά με το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα, ενώ στην τρίτη επιχειρείται μια νέα προσέγγιση πάνω στην υλιστική θεωρία του Καρλ Μαρξ για την ιστορία και την κοινωνίας της παραγωγής. Στο τελευταίο κεφάλαιο αναπτύσεται το κριτικό πεδίο που αποκαλούν “σχιζοανάλυση”.
Οι συγγραφείς αντλούν ενδιαφέρον από πολλούς στοχαστές (τους οποίους ταυτόχρονα και επικρίνουν), όπως οι Louis Althusser, Michel Foucault, Ζακ Λακάν, Wilhelm Reich, RD Laing, David Cooper, Carl Jung, Melanie Klein, Jean Oury, Georges Bataille, Karl Jaspers, Louis Hjelmslev, Charles Sanders Peirce, Gregory Bateson, Pierre Clastres, Claude Levi – Strauss, Pierre Klossowski, Jean – François Lyotard, Jacques Monod, Lewis Mumford, Victor Turner και Baruch Spinoza.
Αναμφισβήτητα κανείς πλέον δεν μπορεί να αγνοήσει πόσο έχουν πληθύνει οι αναφορές σ’ αυτό το ενδιαφέρον. Είναι αλήθεια ότι, την εποχή της κυκλοφορίας της, αυτή η μελέτη πήγαινε κόντρα στην κυριαρχία της σκέψης του Φρόυντ και του Μαρξ στην επιστημολογία των ανθρωπιστικών σπουδών. Δεν ήταν εύκολο να υποστηρίζει κανείς τότε ότι το οιδιπόδειο είναι: “Η ιστορία μιας μακρόχρονης πλάνης, που μπλοκάρει τις παραγωγικές δυνάμεις του ασυνείδητου, τις κάνει να παίζουν σ’ ένα θέατρο σκιών όπου χάνεται η επαναστατική δύναμη της επιθυμίας, τις φυλακίζει μέσα στο σύστημα της οικογένειας”.
Deleuze, Gilles
(Ζιλ Ντελέζ, 1925-1995)
Ο Ζιλ Ντελέζ (Gilles Deleuze) γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1925 στο Παρίσι. Αρχικά δίδαξε φιλοσοφία σε λύκεια (Amiens, Orléans, Louis le Grand) μέχρι το 1957. Το 1953 δημοσίευσε την πρώτη του μονογραφία, το Εμπειρισμός και υποκειμενικότητα. Δοκίμιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιουμ. Από το 1960 έως το 1964 εργάστηκε στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (Centre Nationale de Recherce Scientifique). Το 1962 δημοσίευσε το Ο Νίτσε και η φιλοσοφία. Από το 1964 έως το 1969 ήταν καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Λυών. Το 1968 δημοσίευσε δύο διατριβές, τοΔιαφορά και επανάληψη (με επιβλέποντα τον Μωρίς ντε Γκαντιγιάκ [Maurice de Gandillac]) και το Ο Σπινόζα και το πρόβλημα της έκφρασης (με επιβλέποντα τον Φερντινάν Αλκιέ [Ferdinand Alquié]). To 1969 έγινε μέλος του ριζοσπαστικού Πανεπιστημίου Paris VIII στην Βενσέν (κατόπιν πρότασης του Μισέλ Φουκώ), όπου παρέμεινε μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1987. Εκεί γνώρισε τον Φελίξ Γκουαταρί (Felix (Guattari), με τον οποίο συνέγραψε τέσσερα βιβλία. Το 1992 επιδεινώθηκε σοβαρά η πνευμονική πάθηση από την οποία έπασχε ήδη από το 1968. Στις 4 Νοεμβρίου του 1995 ο Ντελέζ αυτοκτόνησε.
Κυριότερα έργα του: Différence et répétition (1968), Ο Σπινόζα και το πρόβλημα της έκφρασης (1969),Logique du sens (1969), Ο Αντι-Οιδίπους (1972), Mille Plateaux (1980, σε συνεργασία με τον Γκουαταρί), Η πτύχωση. Ο Λάιμπνιτς και το μπαρόκ (1988), Τι είναι φιλοσοφία; (1992, σε συνεργασία με τον Γκουαταρί).
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΝΤΕΛΕΖ
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΤΕΛΕΖ
Εμπειρισμός και υποκειμενικότητα. Δοκίμιο για την ανθρώπινη φύση κατά τον Χιουμ, μτφρ.-επιλεγόμενα-σχόλια Παναγιώτης Πούλος, Ολκός, Αθήνα 1995.
Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001 [1. G. Caccia, Εισαγωγικό σημείωμα», 2. G. Deleuze, «Οι κοινωνίες του ελέγχου», 3. G. Deleuze, «Γράμμα για μια δριμεία κριτική», 4. A. Negri, «Το χρονικό ενός περάσματος», 5. G. Agamben, «Ντελέζ», 6. G. Deleuze – F. Guattari, «Νομαδολογία», 7. G. Deleuze, «Για τον Φελίξ», 8. Α. Negri, «Χάοσμος», 9. F. Berardi-“Bifo”, «Χαρτογραφώντας δρόμους που ανοίγονται».]
Η κριτική φιλοσοφία του Καντ. Η θεωρία των ικανοτήτων, μτφρ. Ελένη Περδικούρη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2000.
Η πτύχωση. Ο Λάιμπνιτς και το μπαρόκ, μτφρ. Νίκος Ηλιάδης, Πλέθρον, Αθήνα 2006.
Η φιλοσοφία του noir, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2010.
Κινηματογράφος Ι. Η εικόνα-κίνηση, μτφρ. Μιχάλης Μάτσας, επιμ. Κική Καψαμπέλη, επίμετρο Γιάννης Πρελορέντζος, Εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2009.
Κινηματογράφος ΙΙ. Η χρονο-εικόνα, μτφρ. Μιχάλης Μάτσας, επιμ. Κική Καψαμπέλη, Νήσος, Αθήνα 2010.
Ο Μπερξονισμός, μτφρ. Γιάννης Πρελορέντζος, Scripta, Αθήνα 2010.
Ο Νίτσε και η φιλοσοφία, μτφρ. Γιώργος Σπανός, επιμ. Φώτης Σιατίτσας – Άρης Στυλιανός, Πλέθρον, Αθήνα 2002.
Ο Προυστ και τα σημεία, μτφρ. Καίτη Χατζηδήμου – Ιουλιέτα Ράλλη, θεώρηση της μετάφρασης, Π. Α. Ζάννας, Ράππας, Αθήνα 1982.
Ο Σπινόζα και το πρόβλημα της έκφρασης, μτφρ. Φ. Σιατίτσας, επιστ. επιμέλεια Άρης Στυλιανού, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα 2002.
Σπινόζα. Πρακτική φιλοσοφία, μτφρ. Κική Καψαμπέλη, επιμ. Γεράσιμος Βώκος – Παναγιώτης Πούλος, Εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 1996.
Φουκώ, μτφρ. Τάσος Μπέτζελος, Πλέθρον, Αθήνα 2005.
ΒΙΒΛΙΑ ΤΩΝ ΝΤΕΛΕΖ ΚΑΙ ΓΚΟΥΑΤΑΡΙ
Gilles Deleuze-Felix Guattari, Για τον καπιταλισμό και την επιθυμία …με μια παρέμβαση του Pierre Clastres, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2015.
Καπιταλισμός και σχιζοφρένεια. Ο Αντι-Οιδίπους [pdf], μτφρ. Καίτη Χατζηδήμου – Ιουλιέτα Ράλλη, θεώρηση της μτφρ. Γιάννης Κρητικός, Εκδόσεις Ράππα, Αθήνα 1981.
Κάφκα. Για μια ελάσσονα λογοτεχνία, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1998.
Τι είναι φιλοσοφία; μτφρ. Σταματίνα Μανδηλαρά, επιμ. Πάρις Μπουρλάκης, Εκδόσεις Καλέντη, Αθήνα 2004.
ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΝΤΕΛΕΖ
«Για τον Φελίξ» (1992-3), στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 36-37.
«Γράμμα για μια δριμεία κριτική» (1990), στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 17-20.
Εισαγωγή (και επιλογή κειμένων) στο Φρίντριχ Νίτσε, Φιλοσοφικά αποσπάσματα, μτφρ. Ζήσης Σαρίκας, Εξάντας, Αθήνα 1993.
«Επιθυμία και ηδονή» στο Gilles Deleuze, Φουκώ, μτφρ. Τάσος Μπέτζελος, Πλέθρον, Αθήνα 2005, σσ. 229-244.
Επίλογος στο Michel Tournier, Παρασκευάς ή στις μονές του Ειρηνικού, μτφρ. Χρήστος Γ. Λάζος, Εξάντας, Αθήνα 1986.
«Επίμετρο» στο Pierre Klossowski, Πρόταση και απόδοση, μτφρ.-επιμ. Δημήτρης Γκινοσάτης, Futura, Αθήνα 2005.
«Ζιλμπέρ Σιμοντόν: Το άτομο και η φυσικό/βιολογική του γένεση: Διαφορά και επανάληψη», στο Μιχάλης Μπαρτσίδης (επιμ.), Διατομικότητα. Κείμενα για μια οντολογία της σχέσης, Nήσος, Αθήνα 2014.
«Ζωγραφική και αίσθηση», στο συλλογικό τόμο Έννοιες της τέχνης τον 20ο αιώνα, επιστημ. επιμέλ.-εισαγωγή Παναγιώτης Πούλος, Αθήνα 2006.
«“Η δίκη της Ζαν ντ’ Αρκ”: Κατακερματισμός και αναπαράσταση», στο Μ. Δημόπουλος, Θ. Λιναράς, Α. Κυριακίδης (επιμ.), Robert Bresson, μτφρ. Τ. Δημητρούλια, Ε. Καλλιφατίδη, Μπ. Κολώνας, Χ. Κουτούλας, Θ. Λιναράς, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσ/νίκης, Θεσ/νίκη 1999.
«Λογοτεχνία και ζωή», μτφρ. Θοδωρής Χιώτης, Περιοδικό Ποίηση, τχ. 27, Άνοιξη- Καλοκαίρι 2006, σς. 224-230.
«Οι κοινωνίες του ελέγχου» (1990), στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 9-16.
«Πώς αναγνωρίζουμε τον στρουκτουραλισμό;», στο François Châtelet, Η φιλοσοφία, Τόμος Δ’, Ο εικοστός αιώνας, μτφρ. Κ. Παπαγιώργης, Εκδόσεις «Γνώση», Αθήνα 1990.
ΑΡΘΡΑ ΤΩΝ ΝΤΕΛΕΖ ΚΑΙ ΓΚΟΥΑΤΑΡΙ
«Ένας Οιδίπους υπερβολικά μεγάλος», στο Φραντς Κάφκα. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, Ευθύνη, Αθήνα 1983.
«Νομαδολογία», στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 28-35.
ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΝΤΕΛΕΖ ΚΑΙ ΓΚΟΥΑΤΑΡΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
«Η αιχμαλώτιση της πολεμικής μηχανής», απόσπασμα από το Mille Plateaux, 1980, μτφρ. Ά. Γαβριηλίδης, Κοινωνικό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης, 2013.
«Κράτη και επαναστάσεις στη Δύση και την Ανατολή», απόσπασμα από το Mille Plateaux, 1980 (σσ. 477-480), μτφρ. Ά. Γαβριηλίδης, Weltschmerz K. & Nous, 2 Νοεμβρίου 2013.
ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΝΤΕΛΕΖ
Σωτήρης, Παναγιώτης, «Μορφές εμπειρισμού σε ριζοσπαστικά φιλοσοφικά ρεύματα: Ντελέζ, Φουκώ, Νέγκρι», Αριάδνη, Επιστημονική Επετηρίδα Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, τόμος 11, 2005, σσ. 301-325.
———–, «Ο νομαδικός εμπειρισμός του Ζ. Ντελέζ», Θέσεις, τχ. 82, Ιανουάριος-Μάρτιος 2003.
Agamben, Giorgio, «Ντελέζ» (1996), στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 26-7.
Badiou, A., «Gilles Deleuze, 1925-1995», στο A. Badiou, Μικρό φορητό πάνθεον, μτφρ. Β. Μπιτσώρης, Άγρα, Αθήνα 2010, σσ. 115-120.
Caccia, Giuseppe, «Εισαγωγικό σημείωμα» (1996), στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 5-7.
Μασερέ, Πιέρ, «Ο Φουκώ με τον Ντελέζ. Η αιώνια επιστροφή του αληθούς», στο Gilles Deleuze, Φουκώ, μτφρ. Τάσος Μπέτζελος, Πλέθρον, Αθήνα 2005, σσ. 245-261.
Negri, Antonio, «Το χρονικό ενός περάσματος» (1988), στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 21-25.
——–, «Χάοσμος» (1996) (για το Τι είναι φιλοσοφία;), στο Gilles Deleuze, Η κοινωνία του ελέγχου, επιμ. Παναγιώτης Καλαμαράς, Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα 2001, σσ. 38-41.
Newman, Saul, «Πόλεμος και κράτος: Ο αναρχισμός του Στίρνερ και του Ντελέζ», ιστοχώρος Rebel[Αγγλικό κείμενο].
ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΝΤΕΛΕΖ
Καββαθάς, Διονύσης, «Δαμάζοντας τα κύματα» (1. Deleuze/Guattari, Τι είναι φιλοσοφία; 2. Deleuze,Φουκώ, 3. Deleuze, Η πτύχωση. Ο Λάιμπνιτς και το μπαρόκ), Το Βήμα / «Βιβλία», Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2006.
————, «Το αντιδιαλεκτικό πάθος της διαφοράς» (G. Deleuze, Ο Νίτσε και η φιλοσοφία), Το Βήμα, 29 Σεπτεμβρίου 2002.
Τερζάκης, Φώτης, «Το κινούμενο ως εικόνα» (G. Deleuze, Κινηματογράφος Ι. Η εικόνα-κίνηση),Ελευθεροτυπία / «Βιβλιοθήκη», Παρασκευή 22 Ιανουαρίου 2010.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου