Η Τυραννία Του Χατζή Αλή Χασεκή Στην Τουρκοκρατούμενη Αθήνα 1772-1796

Πηγή:http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/literature_history/search.html?details=77

«Το Χρονικό της Σκλαβωμένης Αθήνας στα χρόνια 
της τυρανίας του Χατζαλή» του Π. Σκουζέ (εξώφυλλο).

[…] Ο Σκουζές (1776-1847) μας άφησε δύο έργα, απομνημονεύματα και τα δυο, παρόμοια περίπου αναμεταξύ τους, έτσι που να εικάζεται ότι το δεύτερο γράφθηκε με την εντύπωση ότι το πρώτο είχε χαθεί· πληρέστερο είναι το παλαιότερο, γραμμένο στα 1841. Ο Σκουζές αφηγείται τα ιστορικά των Αθηνών από τον καιρό της τυραννίας του Χασεκή και συνεχίζει με την αυτοβιογραφία του. Πρόκειται για ένα έργο που το διέπει ο ίδιος προσωπικός τόνος, ο πόνος για τα βάσανα της Αθήνας και γενικά των ραγιάδων. Ο λόγος του Σκουζέ, σημαδεμένος από τις ατέλειες της λαϊκής γλώσσας του καιρού του, φανερώνει όμως μια πραγματική συγγραφική προσωπικότητα. Είναι παραστατικός, γοργός, γεμάτος αφέλεια. Η διάρθρωση της φράσης και της σύνθεσης δεν υπακούει σε κανόνες της συγγραφικής τέχνης, ούτε στους νόμους της λογικής, αλλά εξαρτάται αποκλειστικά από τους ψυχολογικούς συνειρμούς. Έτσι παρουσιάζει συχνά μια κυκλική έκθεση, όπου σε διαδοχικά στρώματα αρτιώνεται η αφήγηση.

[…] Σκέψη και λέξη χωρίς διανθίσεις, μόνο με ουσία: η παράθεση είναι συχνή και δίνει συχνά στην αφήγησή του χαρακτήρα ελλειπτικό· όμως έτσι φθάνουμε σ’ ένα όριο συγγραφικό, την σύνθεση μέσα στην λιτότητα. Θαυμάζει κανείς, όταν βρίσκεται μπροστά σε συγγραφικές ιδιοφυΐες σαν του Σκουζέ και του Μακρυγιάννη· […]

 Κ.Θ. Δημαράς, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Από τις πρώτες ρίζες ως την εποχή μας, Εκδόσεις «Γνώση», Αθήνα 2000 (9η έκδ.), 327-328.

 Αποσπάσματα από τα «Απομνημονεύματα» του Παναγή Σκουζέ.

Η ζωή του ως τα 1794 που πεθαίνει ο πατέρας του είναι όμοια με τη ζωή χιλιάδων παιδιών, που δουλεύουν γύρω στις 15 ώρες τη μέρα για λίγα άσπρα το μήνα. Περνά διαδοχικά από πολλά και περίεργα επαγγέλματα, για να εξασφαλίσει ένα κομμάτι ψωμί, ώσπου φτάνει στη Σμύρνη. […]

[…] το γύρισμα του αιώνα τον βρίσκει να κυβερνά μια γολέτα, που κάνει ταξίδια ανάμεσα Σμύρνη, Σύρο και Τριέστι. Σιγά-σιγά απλώνει τα πανιά του σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και στα 1803 με 1804 είναι πλοίαρχος στο καράβι του Δημητρίου Χριστοφόρου […].

Με τον καιρό απόχτησε δικιά του κορβέτα […]. Μ’ αυτό το πλοίο λοιπόν, τον καιρό που ο Ναπολέων πολεμούσε στην Ισπανία κι ο Νέλσων με τον αγγλικό στόλο είχε αποκλείσει τα ισπανικά παράλια, ο Παναγής Σκουζές επιδόθηκε στο εμπόριο (λαθρεμπόριο θα ήταν σωστότερο) του σταριού με τους Ισπανούς. […]

[…] η περιουσία που αποχτά μ’ αυτή του την εμπορική και ναυτιλιακή δραστηριότητα ο Παναγής Σκουζές είναι πολύ σημαντική. Τα χρήματά του τα τοποθετεί στην αγορά κτημάτων στην Αττική. […]

 Θανάσης Χ. Παπαδόπουλος, «Εισαγωγικά». Παναγής Σκουζές, Απομνημονεύματα. Η τυραννία του Χατζή-Αλή Χασεκή στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα (1772-1796), επιμ.-εισαγ.-σχόλια: Θανάσης Χ. Παπαδόπουλος, Κέδρος, Αθήνα 1975, 27-28.

[…] με την έκρηξη της επανάστασης αγοράζει με δικά του χρήματα ένα φορτίο όπλα στην Ιταλία και τα μεταφέρει στην Ελλάδα με ένα Ολλανδικό πλοίο, κρυμμένα κάτω από εμπορεύματα, για τον εξοπλισμό των Αθηναίων. […] Τον καιρό που ο Κιουταχής πολιορκούσε την Ακρόπολη ο Παναγής ήταν ανάμεσα στους πολιορκημένους και πήρε μέρος σε όλες τις μάχες για την υπεράσπισή της […].

[…] Στα 1830, ύστερα από τη Συνθήκη του Λονδίνου, αγόρασε από τους Τούρκους που έφευγαν από την Αθήνα μεγάλες εκτάσεις, που αποτέλεσαν τη βάση της κτηματικής περιουσίας της οικογένειας Σκουζέ. Επιδόθηκε επίσης σε εμπορικές, κτηματικές και τραπεζικές εργασίες. […] Τέλος, ύστερα που η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του Ελληνικού Βασιλείου, ο Σκουζές ίδρυσε την ομώνυμη Τράπεζα που είναι από τα πρώτα πιστωτικά ιδρύματα που ιδρύθηκαν στη χώρα και που έπαιξε ένα όχι ασήμαντο και ευεργετικό ρόλο στην προσπάθεια για εξυγίανση κι ανόρθωση της οικονομικής ζωής της χώρας γενικά και του εμπορίου ειδικότερα.

Με την ιδιότητα του τραπεζίτη και του εμπόρου πήρε μέρος στις συζητήσεις και τις προκαταρκτικές εργασίες για την ίδρυση Εθνικής Τραπέζης. […]

Ο Παναγής Σκουζές πέθανε στα 1847 σε ηλικία 70 χρονών. Η ιστορία του και η ιστορία ολόκληρης της οικογένειας Σκουζέ (από τον καιρό της Βενετικής κατάληψης της Αθήνας ακόμη) είναι ένα κομμάτι της ιστορίας της ελληνικής αστικής τάξης: των θριάμβων της και των καταστροφών της. […]

 Θανάσης Χ. Παπαδόπουλος, «Εισαγωγικά». Παναγής Σκουζές, Απομνημονεύματα. Η τυραννία του Χατζή-Αλή Χασεκή στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα (1772-1796), επιμ.-εισαγ.-σχόλια: Θανάσης Χ. Παπαδόπουλος, Κέδρος, Αθήνα 1975, 29-30.