Πηγή εικόνας:http://www.filologikos-istotopos.gr/2015/01/02/schimata-logou/
Α) Παρομοίωση είναι το σχήμα λόγου το οποίο εντοπίζει μια ομοιότητα. Χαρακτηριστικές λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι : σαν, όπως, καθώς (και σε παλαιότερα κείμενα το ως).
Π.χ. Είναι έφηβος αλλά σκέφτεται σαν ενήλικος.
Β) Συνεκδοχή είναι το εκφραστικό-λογοτεχνικό σχήμα κατά το οποίο ένας όρος αντικαθίσταται από έναν άλλο, με τον οποίο βρίσκεται σε σχέση γενικού προς ειδικό ή αντίστροφα. Η πιο συνηθισμένη μορφή συνεκδοχής είναι η χρήση του μέρους αντί για το όλο (pars pro toto) ή του ενός αντί για τους πολλούς.
Πιο συγκεκριμένα:
- Μέρος αντί για όλο:
- Να βάλω ένα κεραμίδι πάνω απ’ το κεφάλι μου (εννοούνται σπίτι ολόκληρο, όχι μόνο στέγη, και να καλυφθώ ολόκληρος, όχι μόνο το κεφάλι μου)
- Κατά κεφαλήν (ενν. κατ' άτομο)
- Ένα για πολλά:
- Ο Έλληνας έχει φιλότιμο (εννοούνται όλοι οι Έλληνες)
- Το είδος για το γένος (κάτι ειδικότερο για κάτι γενικότερο):
- να βγάλω το ψωμί μου (εννοείται κάθε είδος τροφής)
- Το γένος για το είδος (κάτι γενικότερο για κάτι ειδικότερο):
- αυτό το πλάσμα (για έναν άνθρωπο)
Γ) Μετωνυμία : σχήμα λόγου κατά το οποίο μία λέξη αντικαθίσταται με μία άλλη λέξη ή έκφραση που έχει διαφορετική αλλά σχετιζόμενη σημασία π.χ. λέγοντας «Μέγαρο Μαξίμου» εννοούμε τον πρωθυπουργό και τους στενούς του συνεργάτες.
Συνηθισμένες περιπτώσεις μετωνυμίας :
- η πρωτεύουσα μιας χώρας αντί για την κυβέρνησή της. Π.χ. Η Άγκυρα απέσυρε τον πρεσβευτή της στις ΗΠΑ
- το περιέχον αντί του περιεχόμενου: Π.χ. Κάτσε να πιούμε ένα ποτήρι
- ο δημιουργός ή ο εφευρέτης αντί του έργου του, της εφεύρεσής του. Π.χ. Διαβάζω Όμηρο (διαβάζω την Ιλιάδα ή την Οδύσσεια). Κρατούσε Καλάσνικοφ(όπλο του οποίου ο κατασκευαστής λεγόταν Καλάσνικοφ).
Δ) Μεταφορά: σχήμα λόγου κατά το οποίο οι ιδιότητες ενός στοιχείου Α αποδίδονται ("μεταφέρονται") σε ένα στοιχείο Β, το οποίο έχει διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά από το Α.
Παράδειγμα: Στην πρόταση «ο αντίπαλος έγινε λαγός» υπάρχει μεταφορά μιας ιδιότητας του μη ανθρώπινου ουσιαστικού «λαγός» (της ταχύτητας με την οποία φεύγει καταδιωκόμενος) στο ανθρώπινο υποκείμενο του ρήματος «έγινε».
Ε) Σχήμα λιτότητας : σχήμα λόγου κατά το οποίο, αντί για μια λέξη ή φράση, χρησιμοποιούμε την αντίθετή της μαζί με άρνηση.
π.χ. Δεν είναι ευχαριστημένος (είναι δυσαρεστημένος).
Στ) Υπερβολή: σχήμα λόγου κατά το οποίο λέμε κάτι που ξεπερνά το πραγματικό, για να προκαλέσουμε εντύπωση.
π.χ.Ψήλωσε τόσο που δε θα περνά από την πόρτα.
Ζ) Ειρωνεία: σχήμα λόγου κατά το οποίο λέμε κάτι, εννοώντας το εντελώς αντίθετο.
π.χ. Δεν υπήρξε στην ιστορία πιο δημοκρατικός άνθρωπος από τον Χίτλερ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου