Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΤΡΙΣΤΡΑΜ ΣΑΝΤΙ

 γράφει ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης

Συγγραφέας: Lawrence Sterne (Λώρενς Στερν)
Tίτλος: Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΤΡΙΣΤΡΑΜ ΣΑΝΤΙ, Κυρίου από σόϊ
Eκδότης: Gutenberg Orbis Literae (Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη)
Xρονολογία έκδοσης: 1992
Ημερομηνία καταχώρησης: Τρίτη, 6 Μαρτίου 2007

Ο Βρετανός Λώρενς Στερν (Lawrence Sterne) έζησε από το 1713 έως το 1768? ήταν κληρικός στο Γιορκσάιαρ, έπινε κρασί, του άρεσαν οι καλές παρέες, τα ταξίδια και τα τραγούδια. Το μοναδικό του μυθιστόρημα «Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντι, κυρίου από σόϊ» παραμένει ένα από τα πιο ζωντανά, ανατρεπτικά βιβλία που γράφτηκαν ποτέ στην αγγλική γλώσσα και που αγαπήθηκαν και μισήθηκαν όσο άλλο κανένα. Εδώ ο Τρίστραμ, που το όνομά του ξεκινάει από την λατινική λέξη «θλίψη», προσπαθεί να μας εξιστορήσει την ζωή του ξεκινώντας από την στιγμή της σύλληψής του, όταν η μητέρα του νοιαζόταν περισσότερο αν ο σύζυγός της είχε ξεχάσει να κουρδίσει το ρολόι τους παρά στο τι έκανε. Μόνον που αυτή η σκηνή δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί σύντομα ούτε μέσα σε ένα κεφάλαιο, όπως μας υπόσχεται ο Τρίστραμ. Συνεχώς αναβάλλει το θέμα του, παρεκτρέπεται μιας αρχικής σκηνής, προτρέχει στα επόμενα και μοιάζει να μην ενδιαφέρεται καθόλου για οποιαδήποτε λογική ή χρονολογική συνέπεια στη αφήγησή του. Έτσι, μέσα σε 300 σελίδες, μόλις που κατορθώνει να προχωρήσει από την στιγμή της σύλληψής του στην ηλικία των επτά, αφήνοντας ακόμη και την εισαγωγή του βιβλίου του για το τρίτο κεφάλαιο. Στο μεταξύ έχει περιγράψει καταδιασκεδάζοντας οτιδήποτε έχει υποπέσει στην αντίληψή του, από ετυμολογικές εξηγήσεις λέξεων μέχρι τις μύτες των συνανθρώπων του και την σχέση με τον χαρακτήρα τους.

Δυο βασικοί «χαρακτήρες» που αναφέρονται τακτικά στο βιβλίο είναι ο πατέρας του Τρίστραμ, ο Γουόλτερ, με τις απίστευτες θεωρίες του και ο θείος του ο Τόμπι, ο οποίος γυρίζει τραυματισμένος από το πόλεμο και ασχολείται με θεωρίες πολέμου και αμυντικών οχυρώσεων. Η σχέση του θείου Τόμπι με την χήρα θα απασχολήσει επί μακρόν τον Τρίστραμ που μοιάζει να μην βιάζεται να προχωρήσει η ιστορία του. Αφήνει κενές σελίδες, απαρριθμεί κεφάλαια χωρίς να υπάρχει κείμενο, παραθέτει σκίτσα, καταλογοποιεί ονόματα και αντικείμενα, επανασχεδιάζει ασταμάτητα το υλικό του αφήνοντας έκθετο κάθε προηγούμενο επεισόδιο.

Αυτό το τεράστιο, ανατρεπτικό, αδέσποτο, διασκεδαστικό μυθιστόρημα θα βρει συνειδητούς πειραματιστές στους επόμενους αιώνες. Τον Τζέιμς Τζόις με τον «Οδυσσέα», τον Ίταλο Σβέβο με την «Συνείδηση του Ζήνωνα», τον Σάλμαν Ρουσντί στα «Παιδιά του μεσονυχτίου». Αλλά και μήπως πριν τον Στερν δεν είχε προηγηθεί ο Φρανσουά Ραμπελαί (1494-1553) με τα δικά του χυμώδη «γιγαντουργήματα Γαργαντούας (1535) και Πανταγκρυέλ (1532)» για να μην ξεχνάμε και τον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες;

Για τους λόγους που προαναφέραμε το βιβλίο θεωρείτο unfilmable δηλαδή «ακατάλληλο για ταινία» και όχι φυσικά λόγων των τολμηρών σκηνών του. Όμως ο Βρετανός σκηνοθέτης Michael Winterbottom (Τζουντ, Ο δρόμος για το Γκουαντάναμο, 9 τραγούδια) το 2005 γύρισε σε ταινία το βιβλίο του Στερν, χαρακτηρίζοντάς την ως κωμωδία. Πρόσθεσε μάλιστα και τον υπότιτλο A cock and a bull story. Η ταινία ήταν υποψήφια για αρκετά διεθνή βραβεία όμως κέρδισε την Χρυσή Τουλίπα στο Διεθνές Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης το 2006!!