Πηγή:http://diastixo.gr/
Ο Γιάννης Η. Παππάς είναι φιλόλογος, ποιητής, μεταφραστής και υπεύθυνος των Εκδόσεων Διαπολιτισμός στην Πάτρα. Η τελευταία δουλειά του, το βιβλίο Η τρέλα και το παράλογο στην ελληνική λογοτεχνία, είναι μια ξεχωριστή ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων από τον Διονύσιο Σολωμό μέχρι τους σύγχρονους ποιητές και πεζογράφους, η οποία κερδίζει τον αναγνώστη από τις πρώτες κιόλας σελίδες.
Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε η ανθολογία Η τρέλα και το παράλογο στην ελληνική λογοτεχνία. Τι περιέχει η συγκεκριμένη έκδοση;
H ανθολογία περιέχει διηγήματα, αποσπάσματα από μυθιστορήματα, καθώς και ποιήματα Ελλήνων συγγραφέων με θέμα την τρέλα. Ξεκινάει από τον Σολωμό και φτάνει μέχρι τους σύγχρονους συγγραφείς. Το εύρος της είναι πολύ μεγάλο και αρκετά αντιπροσωπευτικό. Αυτό την κάνει να είναι μια πληρέστατη ανθολογία για το θέμα της τρέλας και του παραλόγου. Η κατάταξη είναι χρονολογική, για να δούμε το θέμα σε σχέση με τον χρόνο που γράφτηκε το κάθε κείμενο. Πρώτα έχουμε τους πεζογράφους και μετά τους ποιητές. Ανθολογούνται περίπου 80 συγγραφείς και αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της έκδοσης της ανθολογίας;
Ο μεγαλύτερος αδερφός μου, ο Βαγγέλης Παππάς, που έγραψε και την εισαγωγή του βιβλίου, είναι ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής με έδρα τα Γιάννενα και πάντα συζητούσαμε θέματα σχετικά με την τρέλα, το παράλογο και το πώς οι καταστάσεις αυτές αντανακλώνται στη λογοτεχνία. Πάντα λοιπόν θέλαμε να κάνουμε κάτι σχετικό, μέχρι που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και συναντηθήκαμε και οι δύο στη δημιουργία του συγκεκριμένου βιβλίου. Προσωπικά το θεωρώ επιτυχία, γιατί δεν ήταν εύκολο να τον πείσω για την αξία και τη χρησιμότητα του εγχειρήματος.
Η λογοτεχνία κατά την άποψή μου πρέπει να είναι ανθρωπιστική, να έχει δηλαδή ως κέντρο τον άνθρωπο και τα προβλήματά του. Διαφορετικά, εμένα προσωπικά δεν μ’ ενδιαφέρει.
Πώς καταφέρατε να ανακαλύψετε ποιοι συγγραφείς έχουν γράψει για το παράλογο και την τρέλα;
Οι ανθολογίες έχουν ένα σοβαρό πρόβλημα. Πόσους θα συμπεριλάβεις και σε πόσες σελίδες θα βγει το βιβλίο. Ένας σωστός ανθολόγος πρέπει, κατά την άποψή μου, να έχει μια συνολική εικόνα του θέματος και να κάνει μεγάλη ερευνητική δουλειά. Η προετοιμασία του συγκεκριμένου βιβλίου απαίτησε αρκετό χρόνο και κόπο για να γίνει. Βέβαια, πάντοτε στις ανθολογίες υπάρχει το θέμα της πληρότητας. Ποτέ δεν μπορείς να τους βάλεις όλους. Πιστεύω όμως ότι το αποτέλεσμα μας δικαιώνει.
Η τρέλα υπήρχε και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχει ο λογικός νους. Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι προσπαθούσαν από παλιά να την κατανοήσουν ανάλογα με τις κοινωνικές, πολιτισμικές, πολιτικές, ιδεολογικές και θρησκευτικές αξίες που επικρατούσαν στην κάθε χρονική περίοδο;
Η τρέλα θα υπάρχει, γιατί πάντα θα υπάρχουν οι ιδιαιτερότητες και οι διαφορετικότητες. Η απόσταση της τρέλας από τη λογική είναι πολλές φορές μικρή. Προσπαθούμε να την κατανοήσουμε με επιστημονικές προσεγγίσεις και όχι με τη μεταφυσική ή τη θρησκεία. Όμως και σήμερα δεν πιστεύω ότι έχει γίνει κατανοητό από την κοινωνία το πρόβλημα της ψυχικής υγείας. Αρκεί να σκεφτούμε τις έντονες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών στην προσπάθεια ίδρυσης κέντρων φιλοξενίας μέσα στις πόλεις ή στα χωριά. Ακόμη ο ψυχικά πάσχων μάς προκαλεί φόβο και δεν θέλουμε να τον έχουμε δίπλα μας. Ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας υποστηρίζει ακόμη τον εγκλεισμό αυτών των ανθρώπων σε άσυλα.
Στον Μεσαίωνα ο τρελός ήταν στο περιθώριο της κοινωνίας, επειδή θεωρούσαν ότι αναγνώριζαν σ' αυτόν ένα σημάδι από τον Θεό. Σήμερα ποια είναι η αντίληψη της κοινωνίας;
Αυτό θα μπορούσε να το απαντήσει καλύτερα κάποιος ειδικός. Πιστεύω όμως ότι έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες αποασυλοποίησης των ατόμων αυτών και ένταξής τους στην κοινωνία. Είναι ένα ζήτημα αρκετά δύσκολο, ειδικά τώρα στην εποχή του Μνημονίου, όπου οι ψυχιατρικές δομές εγκαταλείπονται και οι άνθρωποι αυτοί σιγα σιγά αφήνονται στην τύχη τους. Θα τολμούσα να πω ότι σήμερα, λόγω της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας που ζούμε, στον τομέα της ψυχικής υγείας επιστρέφει ένας πιο ήπιος Μεσαίωνας. Ως αντίληψη εννοώ. Δηλαδή, ότι δεν χρειάζεται και τόσο μεγάλη φροντίδα για τους ανθρώπους αυτούς. Σιγά σιγά τους θεωρούμε «άχρηστους» για την κοινωνία, επειδή με οικονομικούς όρους, που είναι η κυρίαρχη αντίληψη σήμερα, οι άνθρωποι αυτοί δεν προσφέρουν τίποτα. Αλλά ο πολιτισμός μιας κοινωνίας φαίνεται κυρίως στον τρόπο που αντιμετωπίζει τη διαφορετικότητα και γενικά τον «άλλο».
Με συγκλόνισε το γεγονός ότι μερικοί από τους συγγραφείς που περιλαμβάνει η ανθολογία ήταν τρόφιμοι σε ψυχιατρείο. Πού βρήκαν τη δύναμη να γράψουν αυτά τα υπέροχα κείμενα;
Αυτό είναι ένα από τα ζητούμενα. Δεν ξέρω και γω, αλλά φαντάζομαι μέσα στο μυαλό τους πάντα θα υπήρχαν οι ιστορίες αυτές και σε χρονικά σημεία που θα ήταν σε θέση να γράψουν, ασχολήθηκαν με τα κείμενα αυτά.
Από τους Νεοέλληνες πεζογράφους πρώτοι ασχολήθηκαν με την τρέλα οι Δημήτριος Βικέλας, Αργύρης Εφταλιώτης και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Τι ήταν αυτό που τους έκανε να ασχοληθούν με το παράλογο;
Οι συγγραφείς πάντοτε ασχολούνται με θέματα που τους απασχολούν ή βλέπουν γύρω τους. Οι τρελοί ή, καλύτερα, οι ψυχικά πάσχοντες ήταν και θα είναι ένα κομμάτι, μικρό βέβαια, της κάθε κοινωνίας. Δεν θα μπορούσε η λογοτεχνία να μην απεικονίσει τέτοιες καταστάσεις.
Οι ιστορίες που περιλαμβάνετε είναι γεμάτες πόνο και θλίψη. Μήπως έχει δίκιο ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης που γράφει «Δεν έχουν τελειωμό τα βάσανα του κόσμου»;
Η λογοτεχνία για να είναι ουσιαστική θα πρέπει να είναι αληθινή, ρεαλιστική. Να πατάει πάνω σε γερές βάσεις, που δεν είναι τίποτε άλλο από τα προβλήματα των ανθρώπων. Η λογοτεχνία κατά την άποψή μου πρέπει να είναι ανθρωπιστική, να έχει δηλαδή ως κέντρο τον άνθρωπο και τα προβλήματά του. Διαφορετικά, εμένα προσωπικά δεν μ' ενδιαφέρει.
Απ' ό,τι γνωρίζω, από το πρωί μέχρι το βράδυ ασχολείστε με τα βιβλία. Πώς αξιοποιείτε τον ελεύθερο χρόνο σας;
Ο δικός μου ελεύθερος χρόνος είναι συνδυασμένος με τη γραφή και τη μελέτη. Απ' όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, πάντα έτσι ήταν. Αυτό μ' ευχαριστεί, αυτό με γεμίζει και γι' αυτό δεν με κουράζει καθόλου. Ίσα ίσα, η ενασχόληση αυτή μου δίνει ενέργεια και με ανατροφοδοτεί. Βέβαια, το ξέρουν όσοι γράφουν, η διαδικασία της γραφής είναι μια επίπονη διαδικασία. Χρειάζονται ψυχικές δυνάμεις για να αντέξεις και να μην απογοητευτείς. Πρέπει όμως να πιστεύεις και να αγαπάς πολύ αυτό που κάνεις και να μην κάνεις πίσω ούτε μια στιγμή.
Πέρα από επιμελητής, είστε ποιητής και μεταφραστής. Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;
Αυτόν τον καιρό, είναι έτοιμο προς έκδοση ένα βιβλίο για τον ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη το οποίο περιλαμβάνει, πρώτη φορά, όλα τα ποιήματά του, με αρκετά ανέκδοτα ποιήματα. Είναι μια έκδοση πολύ σημαντική με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 70 χρόνων από τον θάνατό του. Επίσης, θα βγουν δύο βιβλία μετάφρασης που αφορούν τον μεγάλο Ιταλό ποιητή Τζιουζέπε Ουνγκαρέτι.
Είστε υπεύθυνος στις Εκδόσεις Διαπολιτισμός, που έχουν έδρα την Πάτρα. Ποια είναι η δράση τους στην πόλη που διαμένετε αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα;
Προσπαθούμε να εκδίδουμε βιβλία που έχουν κάποιο ενδιαφέρον για την τοπική και όχι μόνο κοινωνία. Δεν έχουμε στενά τοπική στόχευση, γι' αυτό και έχουμε εκδώσει και βιβλία για άλλες περιοχές (π.χ. την Άρτα), μυθιστορήματα, δοκίμια, ποιητικές συλλογές κ.ά. Όταν υπάρχει κάτι καλό για να εκδοθεί, το εκδίδουμε. Δεν το βλέπουμε μόνο εμπορικά. Είμαστε ένας μικρός εκδοτικός οίκος και προσπαθούμε να δίνουμε έμφαση στο περιεχόμενο και στην ποιότητα.
Μάθαμε ότι για το βιβλίο Η τρέλα και το παράλογο στην ελληνική λογοτεχνία θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις σε διάφορες πόλεις. Θα μας κάνετε μια μικρή αναφορά;
Προς το παρόν προγραμματίζουμε μια εκδήλωση στην Πάτρα, μία στην Αθήνα και μία στα Γιάννενα. Θα δούμε στην πορεία αν μπορέσουμε να πάμε και αλλού. Εμείς θα το θέλαμε πολύ.
Η τρέλα και το παράλογο στην ελληνική λογοτεχνία
Από τον Σολωμό μέχρι τις μέρες μας
επιμέλεια: Γιάννης Η. Παππάς
Διαπολιτισμός
396 σελ.
Τιμή € 25,00
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου