Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΧΡΗΣΤΟΥ

ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ, ΜΕ ΕΝΑ ΔΟΚΙΜΙΟ ΤΟΥ ABRAHAM FLEXNER

ORDINE NUCCIO

Δεν αληθεύει, ούτε και σε περίοδο κρίσης, πως μόνο ό,τι είναι πηγή κέρδους είναι και χρήσιμο. Στις εμπορευματικές δημοκρατίες μας υπάρχουν κάποιες γνώσεις που έχουν τη φήμη των "άχρηστων", οι οποίες στην πραγματικότητα αποκαλύπτουν μια εκπληκτική χρησιμότητα. Σε αυτό το φλογερό κείμενο, ο Νούτσιο Όρντινε εφιστά την προσοχή μας στη χρησιμότητα του άχρηστου και στην αχρηστία του χρήσιμου. Μέσα από τους στοχασμούς μεγάλων φιλοσόφων (Πλάτων, Αριστοτέλης, Ζουάνγκ-ζι, Πίκο ντέλλα Μιράντολα, Μονταίνιος, Μπρούνο, Καμπανέλλα, Μπέηκον, Καντ, Τοκβίλ, Νιούμαν, Πουανκαρέ, Χάιντεγκερ, Μπατάιγ) και σπουδαίων συγγραφέων (Οβίδιος, Δάντης, Πετράρχης, Βοκκάκιος, Αλμπέρτι, Αριόστο, Μορ, Σαίξπηρ, Θερβάντες, Μίλτον, Λέσσινγκ, Λεοπάρντι, Ουγκό, Γκωτιέ, Ντίκενς, Χέρτσεν, Μπωντλαίρ, Στήβενσον, Οκακούρα Κακούζο, Γκαρθία Λόρκα, Μάρκες, Ιονέσκο, Καλβίνο, Φόστερ Ουώλλας), ο Νούτσιο Όρντινε δείχνει πως η εμμονή της κατοχής και η λατρεία της χρησιμότητας καταλήγουν να στραγγίζουν το ανθρώπινο πνεύμα, αποσταθεροποιώντας και βάζοντας σε κίνδυνο τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, την τέχνη και τη δημιουργικότητα, καθώς και θεμελιώδεις αξίες όπως η dignitas hominis, η αγάπη και η αλήθεια. Ο Άμπρααμ Φλέξνερ, στο συναρπαστικό κείμενό του, που μεταφράζεται πρώτη φορά εδώ, μας θυμίζει ότι μόνο οι επιστήμες μας διδάσκουν τη χρησιμότητα του άχρηστου. Χωρίς το δωρεάν και το άχρηστο, πνίγοντας εκείνες τις πολυτέλειες που θεωρούνται περιττές, πολύ δύσκολα ο homo sapiens θα καταφέρει να κάνει πιο ανθρώπινη την ανθρωπότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

" Τίποτα δεν είναι πιο χρήσιμο από αυτή την τέχνη που δεν έχει χρησιμότητα". (ΟΒΙΔΙΟΣ)
"Για να γνωρίζουμε τι είναι χρήσιμο πρέπει να ξέρουμε τι είναι άχρηστο". (ΖΟΥΑΝΓΚ-ΖΙ)
"Πολλές φορές ο ζήλος που βάζουν οι άνθρωποι σε δραστηριότητες που φαίνονται άνευ σημασίας, χωρίς άλλο σκοπό πέρα από την ψυχαγωγία ή την ικανοποίηση να λύσουν ένα δύσκολο πρόβλημα, αποδεικνύεται ουσιαστικός σε ένα πλαίσιο που κανείς δεν είχε προβλέψει, με συνέπειες που οδηγούν μακριά. Αυτό ισχύει για την ποίηση και την τέχνη, όπως ισχύει για την επιστήμη και την τεχνολογία". (ΙΤΑΛΟ ΚΑΛΒΙΝΟ)

"Ο Νούτσιο Όρντινε έγραψε το τέλειο βιβλίο για να πάει καλά η χρονιά: Σας ευχόμαστε ολίγη αχρηστία!" (J. BIRNBAUM, διευθυντής του Le Monde des Livres, 4.1.2013)
"Είμαστε ευγνώμονες στον Ν. Όρντινε (άριστο επιμελητή, ανάμεσα στις πολλές αξίες εγκωμίων εργασίες του και η έκδοση των έργων του Τζορντάνο Μπρούνο) για το μανιφέστο του, τη Χρησιμότητα του άχρηστου". (F. SAVATER, El Pais)
"Ένα βιβλίο χρήσιμο... οδηγός σε αυτή τη ζωή τη ρημαγμένη από την κρίση, από τα άγχη της αποδοτικότητας και της αποτυχίας". (ROBERTO SAVIANO)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ του Νούτσιο Όρντινε
Σημείωση
Η ΧΡΗΣΙΜΗ ΑΧΡΗΣΤΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Όποιος δεν έχει δεν είναι
Οι γνώσεις χωρίς κέρδος είναι άχρηστες!
Τι είναι το νερό; Ένα ανέκδοτο του Φόστερ Ουώλλας
Τα χρυσά ψαράκια του συνταγματάρχη Μπουενδία
Δάντης και Πετράρχης: Η λογοτεχνία δεν πρέπει να υπηρετεί το κέρδος
Η λογοτεχνία της ουτοπίας και τα χρυσά ουροδοχεία
Τζιμ Χώκινς: Κυνηγός θησαυρών ή συλλέκτης νομισμάτων;
Ο έμπορος της Βενετίας: Οι λίβρες σάρκας, το βασίλειο του Μπελμόντε και η ερμηνευτική του Σειληνού
Αριστοτέλης: Η γνώση δεν έχει πρακτική χρησιμότητα
Πούρος θεωρητικός η φιλόσοφος-βασιλιάς; Οι αντιφάσεις του Πλάτωνα
Καντ: Η απόλαυση του ωραίου είναι ανιδιοτελής
Οβίδιος: Τίποτα δεν είναι πιο χρήσιμο από τις άχρηστες τέχνες
Μονταίνιος: "Δεν υπάρχει τίποτα άχρηστο", "ούτε η ίδια η αχρηστία"
Λεοπάρντι flaneur: Η επιλογή του άχρηστου εναντίον του ωφελιμισμού ενός "αιώνα υπεροπτικού και ανόητου"
Θεόφιλος Γκωτιέ: "Ό,τι είναι χρήσιμο είναι άσχημο" όπως "το αφοδευτήριο"
Μπωντλαίρ: Ο χρήσιμος άνθρωπος είναι χυδαίος
Ο κατά της ποίησης Τζων Λοκ
Βοκκάκιος: "Ψωμί" και ποίηση
Γκαρθία Λόρκα: Είναι αλόγιστο να ζεις χωρίς την τρέλα της ποίησης
Η τρέλα του Δον Κιχώτη, ήρωα του άχρηστου και του αδικαιολόγητου
Η πραγματικότητα του Κόκταουν: Η κριτική του Ντίκενς στον ωφελιμισμό Χάιντεγκερ: Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το άχρηστο
Η μη χρησιμότητα και η ουσία της ζωής: Ο Ζουάνγκ-ζι και ο Κακούζο Οκακούρα
Ευγένιος Ιονέσκο: Το χρήσιμο είναι ένα άχρηστο βάρος
Ίταλο Καλβίνο: Το άνευ σημασίας αποδεικνύεται ουσιαστικό
Εμίλ Σιοράν και ο πλαγίαυλος του Σωκράτη
ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ-ΠΕΛΑΤΕΣ
Η αποδέσμευση του κράτους
Οι φοιτητές - πελάτες
Τα πανεπιστήμια - επιχειρήσεις και οι καθηγητές - γραφειοκράτες
Ουγκό: Η κρίση ξεπερνιέται όχι κόβοντας τα κονδύλια για την κουλτούρα αλλά διπλασιάζοντάς τα
Τοκβίλ: Οι "εύκολες ομορφιές" και οι κίνδυνοι των εμπορικών δημοκρατιών
Χέρτσεν: Οι αιώνιοι έμποροι
Μπατάιγ: Τα όρια του χρήσιμου και η ζωτικότητα του περιττού
Κατά της επαγγελματοποίησης του πανεπιστημίου: Τζων Χένρυ Νιούμαν
Σε τι χρησιμεύουν οι γλώσσες του παρελθόντος; Τζων Λοκ και Αντόνιο Γκράμσι
Η προγραμματισμένη εξαφάνιση των κλασικών
Η συνάντηση με έναν κλασικό μπορεί να αλλάξει τη ζωή
Οι απειλούμενες βιβλιοθήκες: Η πολύκροτη υπόθεση του Warburg Institute
Η εξαφάνιση των ιστορικών βιβλιοπωλείων
Η αναπάντεχη χρησιμότητα των άχρηστων επιστημών
Τι αποκομίζουμε από ένα θεώρημα; Από τον Ευκλείδη στον Αρχιμήδη
Πουανκαρέ: "Η επιστήμη δεν μελετά τη φύση" για να δημιουργήσει το "χρήσιμο"
"Η γνώση είναι ένας πλούτος που μπορεί να περάσει σε άλλους χωρίς εσύ να φτωχύνεις"
Η ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΣΚΟΤΩΝΕΙ: DIGNITAS HOMINIS, ΑΓΑΠΗ, ΑΛΗΘΕΙΑ
Η φωνή των κλασικών
Dignitas hominis: Η ψευδαίσθηση του πλούτου και η εκπόρνευση της Γνώσης
Η αγάπη για την κτήση σκοτώνει τον έρωτα
Η κατάκτηση της αλήθειας σκοτώνει την αλήθεια
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Παράρτημα
ABRAHAM FLEXNER
Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΧΡΗΣΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Βιογραφικό σημείωμα του A. Flexner