Γιάννης Σκαρίμπας "Το Θείο Τραγί"

Γράφει ο Δημήτρης Παλάζης

Πηγή

Το Θείο Τραγί εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1933 και είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Γιάννη Σκαρίμπα (1893 – 1984), μικρό σε έκταση. Ο ήρωας, που ονομάζεται Γιάννης – συνονόματος του συγγραφέα -, επέλεξε συνειδητά το ρόλο του περιπλανώμενου αλήτη, παρά την παιδεία που φαίνεται ότι διαθέτει...

Μετά από πολλές περιπλανήσεις, επιστρέφει διαβάτης από τα πάτρια εδάφη, συναντά την αδερφή του και κατόπιν μένει για κάμποσο καιρό στο αρχοντικό που ζει ένας παλιός ανεκπλήρωτος έρωτας, παντρεμένη τώρα πια. Η διεισδυτική ματιά του αφηγητή Γιάννη εμπλέκεται στην καθημερινότητα χαρίζοντάς μας στιγμές επίγνωσης του ανθρώπινου γίγνεσθαι. Όταν έρθει η ώρα ν' αναχωρήσει, αφήνει πίσω του απρόσμενα μια καινούργια ζωή και βαδίζει προς το δικό του δρόμο της επιθυμίας και της επιλογής. Είναι ένας περαστικός, μια φωτογραφία του εφήμερου που αποτυπώνει το σχήμα της στο πέρασμά της, προορισμένη να λησμονηθεί από τους ανθρώπους, που συνεχίζουν κάθε φορά τη ζωή τους απορρίπτοντας το περαστικό και το καίριο χάριν του σταθερού, του συνηθισμένου, του προβλέψιμου, από τη θέση που ο καθένας βρίσκεται.
Πρόκειται έναν αντιήρωα που γυρνάει από τόπο σε τόπο, αρνείται την κοινωνία και τις συμβατικότητές της, θέλοντας να πείσει τον αναγνώστη για τη μαύρη ψυχή του, και που στο τέλος κινδυνεύει από την καλοσύνη κάποιων συνανθρώπων του να κερδηθεί από την τάξη των αγγέλων. Ο πραγματικός του στόχος όμως είναι να ‘κουνήσει’ τις καθιερωμένες αξίες, να τονίσει το ‘δήθεν’ τους, τα όρια και την κατασκευή τους.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να μιλήσει κανείς για τον Γιάννη Σκαρίμπα, χωρίς να αναφερθεί στην ιδιόλεκτο του συγγραφέα. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι κυρίαρχη στα γραπτά του και βασικός συμμέτοχος στην ατμόσφαιρα που δημιουργεί, στην αριστοτεχνική ανάμειξη του φανταστικού με το πραγματικό, του δραματικού με τη σάτιρα, την ειρωνεία, την παρωδία. Ύφος πρωτότυπο, ακόμα και μέχρι σήμερα, με υπερρεαλιστικές αιχμές, ποιητική ατμόσφαιρα γεμάτη εικόνες που θυμίζουν λαϊκές ζωγραφιές. Εκτός αυτού διαθέτει μια ηχητική δυναμική και μια ξεχωριστή μουσική δυναμικότητα (κάπου διέκρινα και δεκαπεντασύλλαβο ενσωματωμένο στη ροή του λόγου).

Επιστροφή, λοιπόν, στις πηγές της νεοελληνικής λογοτεχνίας, που έχει να προσφέρει πολύ περισσότερα απ’ ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς, με γνώμονα τα ίδια τα κείμενα. Τα νεωτερικά επιτεύγματα εκείνης της εποχής έχουν μετατραπεί σήμερα σε ευρήματα, σαν να είναι ο συγγραφέας ένα είδος εφευρέτη και το μυθιστόρημα ένα είδος τεχνουργήματος, κατάλληλου για την προσέλκυση αναγνωστικού κοινού. Είναι όμως αυτό πραγματική λογοτεχνία; Κείμενα σαν Το Θείο Τραγί δίνουν την απάντηση.

Διαβάστε εδώ

Έργα του Γιάννη Σκαρίμπα


Το θείο Τραγί, Γ. Σκαρίμπα


Τράτα Κουλουριώτικη, Γ. Σκαρίμπας (διήγημα)


Ο καπετάν Σουρμελής, ο Στουραϊτης, Γ. Σκαρίμπας (διήγημα)


Πάπια του γιαλού, Γ. Σκαρίμπας (διήγημα)


Ούλοι μαζί και ο Έρωτας, Γ. Σκαρίμπας (διήγημα)


Σκλάβος στην Χαλκίδα, Γ. Σκαρίμπας (διήγημα)


Ο Βοϊδάγγελος, Γ. Σκαρίμπας (διήγημα)  

Μελέτες για το έργο του Γ. Σκαρίμπα
Παραδοξολογίες και γλωσσικές ακροβασίες στο πεζογραφικό έργο του Γιάννη Σκαρίμπα, Χαρά Νικολακοπούλου


Οι απηχήσεις του Ε.Α. Πόε στο έργο του Γιάννη Σκαρίμπα, Χριστίνα Ντουνιά


Το σόλο της Χαλκίδος, Γιάννης Σκαρίμπας Α. Θηβαίος


Ο αστεϊσμός στον Γ. Σκαρίμπα, Α. Θηβαίος
Ζητήματα ταυτότητας στο πεζογραφικό έργο του Γιάννη Σκαρίμπα, Eλένη Κόλλια,