«Ισα – ίσα, κείνο που κάνει στα μάτια μου την τέχνη πολύτιμη, είναι η απόλυτη ελευθερία που έχει να σοφίζεται και να φτιάχνει πράματα που δεν υπήρχαν πριν να τα φτιάξει νέα πράματα κι όλο νέα κι όλο νέα».
(Απόσπασμα από την εισαγωγή Pedro Cazas)
Το θρυλικό διήγημα Pedro Cazas γράφτηκε από τον Φώτη Κόντογλου στο Παρίσι το 1918 και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1920 στο Αϊβαλί, με τη φροντίδα του φίλου του Στρατή Δούκα. Η κυκλοφορία αυτού του έργου επέβαλε αμέσως τον Κόντογλου στους λογοτεχνικούς κύκλους. «Μια πόρτα ανατολίτικη άνοιξε στη μίζερη, μικρόπνοη κλεισμένου χώρου λογοτεχνία μας και μπήκε μια μεγάλη αναπνοή», έγραψε για το έργο αυτό ο Νίκος Καζαντζάκης.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, που σχεδόν ένα αιώνα πριν το διάβασε και το ξεχώρισε, σημειώνει: «τὴν ἀγάπη μου γι᾿ὅ,τιἀποτελεῖ μία καταφρόνεση τῆς στεγνῆς λογικῆς, μιὰ περιπέτεια τοποθετημένη πέρα ἀπὸ τὰ σύνορα τοῦφρόνιμου καὶ τοῦ γνώριμου, τὸ κέντρισμα γι᾿ αὐτὸ τὸ παιχνίδι τοῦ῾θαυμαστοῦ᾿ ποὺ λέω νὰ μὴν τὸ σταματήσω ποτέ μου, δὲν μπορῶ νὰ ξεχάσω, μοῦ τό ῾δωσε πρώτη φορὰ ὁ Pedro Kazas τοῦ Κόντογλου, τότε ποὺ μαθητὴςἀκόμα βυθιζόμουνα μὲ μία παράξενη καὶ ἀλλόκοτη γοητεία στὶς σελίδες του. Σήμερα, ὕστερα ἀπὸ τόσα χρόνια, δὲν παύω νὰ κηρύχνω τὴ μεγάλη σημασία ποὺ ἔχει ὁλόκληρο πιὰ τὸ ἔργο τοῦ Κόντογλου γιὰ τὴ γενιά μας, ἔργοἀπὸ τὰ λίγα ἐκεῖνα ποὺ ἀφήνουν τὴν ἀπολησμονημένη φωνὴ τῆς Ἀνατολῆς νὰ ξανακουστεῖ καὶ πάλι μ᾿ὅλα τὰδικαιώματα καὶ νὰ μᾶς θυμίσει ποιὰ μπορεῖ νά ναι ἡ σωστὴ θέση ἑνὸς τόπου ποὺ εἶναι προορισμένος ἀπὸ τὴνἴδια του τὴν παράδοση νὰ στέκει κυρίαρχα ἀνάμεσα στὰ δυὸ μεγάλα ρεύματα ποὺ τὸ διαπερνᾶνε, νὰ τὰζυγιάζει, νὰ τὰ κρίνει, νὰ κρατάει ὅ,τι καλύτερο ἔχουνε, νὰ τὰ συγχωνεύει καὶ τελικὰ νὰ τὰ ξαναδίνει – προσθέτοντας τὸ μεράκι τῆς ψυχῆς του – σὲ μίαν ἀμίμητη καὶ μοναδικὴ σύνθεση».
ΠΕΔΡΟ ΚΑΖΑΣ
Ιστορία απίστευτη βγαλμένη από κάποιο χειρόγραφο, που βρέθηκε στο Οπόρτο,
και ζωγραφισμένη από το ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ
Όσοι δεν είναι της ίδιας γνώμης με μένα, θα ’ταν άδικος κόπος να μου το κράξουν. Θα τους έστελνα όμως σίγουρα στο διάολο, αν καταπιάνουνταν να μου γυρίσουν τις αντιπάθειές μου σε συμπάθειες. Γιατί έχω την πίστη μου, μια θεόστραβη πίστη στο Θεό μου και μονάχα σ’ εκείνον. Δε γίνεται τρόπος να με λυγίσει μπροστά σε ξένα είδωλα καμιά δύναμη. Ας μ’ αφήσουν λοιπόν ήσυχο, και δεν πιθυμώ διόλου να πιάνουν τα βιβλία μου όσοι έχουν διαφορετικά γούστα από μένα. Οι λίγοι, που αισθάνουνται όπως εγώ, μου φτάνουν, και γι’ αυτουνούς γράφω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου