Θωρηκτό Ποτέμκιν

Το πολεμικό πλοίο Πρίγκιπας Ποτιόμκιν της Ταυρίδας (ρωσικά: Князь Потёмкин-Таврический), γνωστό παγκοσμίως ως Θωρηκτό Ποτέμκιν, ήταν θωρηκτό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, υπαγόμενο στο στόλο της Μαύρης Θάλασσας.

Το Ποτέμκιν έγινε γνωστό τον Ιούνιο του 1905, όταν το κατώτερο πλήρωμα στασίασε εναντίον των αξιωματικών, ύψωσε κόκκινη σημαία και αγκυροβόλησε στα ανοιχτά της Οδησσού, καλώντας τους ναυτικούς των υπόλοιπων πλοίων και τους πολίτες σε γενικευμένο ξεσηκωμό εναντίον του τσάρου. Αν και τελικά η εξέγερση έληξε άδοξα με τη φυγή των στασιαστών στη Ρουμανία, ο απόηχός της υπήρξε μεγάλος τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, σε βαθμό που θεωρείται προάγγελος της Επανάστασης του 1917.

η μουσική από την 11η συμφωνία του Σοστακόβιτς, που στηρίζεται στο παγκόσμια γνωστό επαναστατικό Ρωσικό τραγούδι "Επέσατε θύματα αδέλφια Εσείς σε άνιση μάχη 

Η ταινία

Η περίφημη σκηνή με το καροτσάκι στις Σκάλες της Οδησσού, από το Θωρηκτό Ποτέμκιν(1925) του Σεργκέι Αϊζενστάιν.

Το 1925, ο σκηνοθέτης Σεργκέι Αϊζενστάιν γύρισε την κινηματογραφική ταινία Θωρηκτό Ποτέμκιν, η οποία εξιστορεί το χρονικό των τεσσάρων πρώτων ημερών της ανταρσίας. Χωρίζεται στα εξής πέντε κεφάλαια:

• Άντρες και Έντομα, όπου οι ναύτες αρνούνται να φάνε το κρέας.
• Δράμα στο Κατάστρωμα, με την εξέγερση των ναυτών και τη δολοφονία του Βακουλεντσούκ από το βίαιο αξιωματικό.
• Ένας Νεκρός Ζητά Δικαιοσύνη, με τους εργάτες της Οδησσού να θρηνούν το Βακουλεντσούκ.
• Οι Σκάλες της Οδησσού, όπου οι στρατιώτες του τσάρου κατασφάζουν το λαό.
• Συνάντηση με τους Διώκτες, κατά την οποία τα πληρώματα των πλοίων που καταδιώκουν το Ποτέμκιν, επευφημούν τους εξεγερμένους συναδέλφους τους.

Στο Ποτέμκιν ο Αϊζενστάιν εφάρμοσε επαναστατικές τεχνικές στην αφήγηση, όπως η ρεαλιστική (για τα δεδομένα της εποχής) περιγραφή των συγκρούσεων και η απεικόνιση των χαρακτήρων με τέτοιο τρόπο, ώστε ο θεατής να ταυτίζεται με τους εξεγερμένους. Το πλέον καινοτόμο όμως στοιχείο, το οποίο χωρίς υπερβολή διαμόρφωσε το σύγχρονο κινηματογράφο, ήταν το νευρώδες μοντάζ - μέχρι τότε, οι ταινίες έμοιαζαν περισσότερο με κινηματογραφημένα θεατρικά έργα.

Κατά την αρχική προβολή της ταινίας στις σοβιετικές αίθουσες, το κοινό σοκαρίστηκε και η επιτυχία ήταν μάλλον μικρή. Όταν όμως προβλήθηκε σε διεθνή φεστιβάλ και παρά τον καθαρά προπαγανδιστικό χαρακτήρα της, ο Αϊζενστάιν γνώρισε την αποθέωση. Ακόμα κι ο ναζί Γιόζεφ Γκαίμπελς παρατήρησε πως αυτό το υπέροχο φιλμ δεν έχει όμοιό του (...) εάν κάποιος δεν έχει στέρεα πολιτική στάση, θα μπορούσε να γίνει μπολσεβίκος παρακολουθώντας το.

Σήμερα, το Θωρηκτό Ποτέμκιν θεωρείται ένα από τα διαχρονικά αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Σκηνές από την ταινία έχουν αναπαραχθεί εν είδει φόρου τιμής σε πλήθος μεταγενέστερων ταινιών, όπως στους Αδιάφθορους (Μπράιαν ντε Πάλμα), τοΜπραζίλ (Τέρι Γκίλιαμ), τον Πόλεμο των Άστρων 3 (Τζορτζ Λούκας) κ.ά.

Όπως λέει και ο Μαρκ Φερρό, «...στην περίπτωση του Θωρηκτού Ποτέμκιν ο θρύλος κατόρθωσε να προσλάβει τα χαρακτηριστικά της ιστορίας». Ο ίδιος ο σκηνοθέτης της παραδέχεται πως το περιστατικό αυτό τηε εξέγερσης είχε περιπέσει σε λήθη [...] αμυδρά το θυμούνταν και συζητούσαν γι΄αυτή ακόμα λιγότερο Έτσι, η σφαγή δεν διαδραματίστηκε ποτέ στις σκάλες Ρισελιέ, ενώ αποσιωπάται το άδοξο τέλος του αήττητου πλοίου.^[1]

Πηγή: