.JPG)
Τρίτη 2 Ιανουαρίου 2024
Σάββατο 23 Δεκεμβρίου 2023
Παρασκευή 10 Νοεμβρίου 2023
Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2023
.jpeg)
Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου 2023
Δευτέρα 7 Αυγούστου 2023
Έκτορας Πανταζής "Το τραγούδι του Αχιλλέα"
H θρυλική ασπίδα του Αχιλλέα για την οποία ο Όμηρος αφιέρωσε 134 στίχους στην Ιλιάδα
Μες στα μάγια σου τα βράδια κάνω τη δική μου βάρδια μες στα μάγια σου μες στα βράδια σου.“Βάζεις το πόδι σου στο φρένο και στο γκάζι ταυτόχρονα”, τον προειδοποίησε ένας φίλος. Τον Προυστ δεν τον ένοιαζε –αν χρειαζόταν κάτι, αυτό ίσως ήταν η δουλειά να είναι οδυνηρή. Πίστευε πως το να υποφέρεις έχει αξία και ότι είναι η ρίζα της υψηλής τέχνης. Όπως έγραψε στον τελευταίο τόμο του Αναζητώντας το Χαμένο Χρόνο, “τα έργα ενός συγγραφέα θυμίζουν το νερό στα αρτεσιανά κανάλια που ανεβαίνει σε ύψος ανάλογο με το βάθος στο οποίο ο πόνος έχει διαπεράσει την καρδιά του”.
Με μόνο ένα παράδειγμα δε φτάνει όμως χρειάζεται τώρα να μάθουμε πώς η Προοπτική είναι συμβολικός τρόπος αναπαράστασης, και σε ποια τεχνάσματα βασίστηκε. Στις Μελέτες Εικονολογίας ο Έρβιν Πανόφσκι αποδεικνύει -προσκομίζοντας στοιχεία πραγματολογικά τεχνικά,- ότι η μελέτη της σημασίας ενός έργου τέχνης στα συμφραζόμενα του παρελθόντος κάνει το συγκεκριμένο έργο όχι μόνο πιο οικείο, κατανοητό, αλλά και πιο όμορφο. Ο δικός μας ο Π. Α. Μιχελής μελετά και διδάσκει τη βυζαντινή τέχνη με σκοπό να εξηγήσει τη γοητεία της, τη “χαρακτηριστική της ομορφιά” - που για μεγάλο διάστημα ήταν παραγνωρισμένη- αλλά και τη σημασία της τόσο για την κατανόηση της αληθινής πορείας του δυτικού πολιτισμού όσο και την αντίληψη της σύγχρονης τέχνης. Βασίζοντας την ανάλυσή του στην αισθητική κατηγορία του «υψηλού», που νεοπλατωνικότατα κατά τον συγγραφέα διέπει τη βυζαντινή τέχνη, σε αντιδιαστολή με την κατηγορία του «ωραίου» από την οποία εμπνέεται η αρχαία ελληνική τέχνη, ο Μιχελής εκφράζει τις κριτικές απόψεις του για τη φιλοσοφία της ιστορίας της τέχνης, μέσω της «αισθητικής θεώρησης της ιστορίας της τέχνης». Δες παράλληλα σε μετάφραση του φίλου Μ. Κοπιδάκη Διονύσιος Λογγίνος, ο θεμελιωτής της αισθητικής, με το κατηγόρημα που εισηγήθηκε στην ανάλυση της Τέχνης, το Ύψος, είτε Υπέροχο, με αυτό προσπέλασε ο Καντ την τρίτη του Κριτική, πάνω που είχε καταλήξει ότι δεν επιδέχεται θεωρητικής ανάπτυξης, εννοούσε φιλοσοφικής τεκμηρίωσης, πιθανόν με το έργο αυτό εδώ, άνοιξαν τα μάτια του στη σύλληψη του Υψηλού.
Ο Μιχελής είναι απαραίτητος για να εννοήσουμε τη σχέση Βυζαντινής Τέχνης και Νεοπλατωνισμού. Το τελευταίο φιλοσοφικό ρεύμα πιθανόν να μην εξέλιπε ποτέ από την Ιστορία της Φιλοσοφίας, δηλαδή είναι σε όλους τους μεγάλους φιλοσόφους καλλιτέχνες συγγραφείς παρόν. Ο Καντ, και μόνο με το Υψηλόν πληρώνει χρέη στον Πλωτίνο και στον Λογγίνο. Ο Χέγκελ στον Πρόκλο, (ίσως και με τη μεσολάβηση Κουζάνου και Έκκαρτ), με τη θέση- αντίθεση -σύνθεση (Μονή πρόοδος επιστροφή στον Πρόκλο), το φανερώνει άλλωστε στην Ιστορία της Φιλοσοφίας του όπου του επιφυλάσσει εξέχουσα θέση και σε έκταση πραγμάτευση, και αποδίδει μέγιστο σεβασμό. Ο Μπέρξον στον Πλωτίνο ειδικά στα Περί χρόνου, απ' όπου επωφελείται και ο Χάιντεγγερ, επίσης ο Αντώ. Για να το δούμε στη συνέχεια σε μια σειρά συγγραφές, και ζωγράφους κ.λ.π.
Το βαθύτερο ρεύμα, οι τεχνοτροπίες, σε όλη τη διάρκεια, αφού με τους πατέρες της εκκλησίας έχει ήδη ενσωματωθεί σε όλο το τυπικό, και στους Φιλοσόφους: Ψελλός, Πλήθων, όλο το Βυζάντιο είναι Νεοπλατωνισμός μέχρι την εισαγωγή του Νεοαριστοτελισμού, που ήρθε από τη Δύση (κάτω από την άγρυπνη σκέπη του Πατριαρχείου μια αριστοτελίζουσα θεολογία, όπως άλλωστε και στη Δύση, που βρίσκει τον εκφραστή της στο πρόσωπο του Θεόφιλου Κορυδαλέα (1574-1646)[12]: “…αποτελεί τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι το νεωτερικό πνεύμα του Κορυδαλέα, ο οποίος δεν επιθυμούσε να καθυποτάξει τη φιλοσοφική έκφραση στις επιταγές της θεολογικής ορθοδοξίας και έδινε έμφαση στη δημιουργική αναστροφή με τα κλασικά κείμενα, για την καλύτερη αναζήτηση της αλήθειας μέσω του φιλοσοφικού στοχασμού, μετατρέπεται σε δογματική τροχοπέδη από τους εκπροσώπους της ιερατικής αυθεντίας ), η Φλωρεντία επίσης, ο Φικίνο μετέφρασε Πλάτωνα, Πλωτίνο, ο Μαλατέστα θα πάρει το λείψανο του Πλήθωνα στην Ιταλία, εκεί είναι ακόμα στο Ρίμινι. Επί τροχάδην για να καλύψουμε κάποια κενά και να πάρουμε σωστό δρόμο.
Κομμάτια από ροδοπέταλα αγριοτριανταφυλλιάς χωμένα στο χαρτί της σελίδας, για να θυμίζουν την υγρασία από το ρέμα που τα διαπότισε, άμεση ομορφιά μέσα στα ίδια τα πράγματα. Ο συγγραφέας δεν γίνεται αλαφροΐσκιωτος επειδή γράφει, αν και αυτό θα αρκούσε να τον κάνει τέτοιο, ήταν από πάντα ένας καθ' οδόν αλαφροΐσκιωτος που κάποια στιγμή έπιασε την πένα για να το σιγουρέψει. Πρόσεξε κάτι. Η Οδύσσεια είναι το ποίημα της αγροτικής εποχής, όπου το θηλυκό στοιχείο είναι στα πράγματα, η περιοχή του Άδη είναι επίγεια πριν κυριαρχήσουν οι ποιμενικοί λαοί, οι πολεμιστές, ανδρικός πολιτισμός, και υποβιβάσουν τις χθόνιες θεότητες των θήλεων στον κάτω κόσμο. Η Ιλιάδα είναι το έπος των ποιμενικών λαών, το ανδρικό στοιχείο κυριαρχεί και οι θεότητες του Ολύμπου. Όλα αυτά θα τα παραστήσει η Τραγωδία, όπου μια διαρκής πάλη για επικράτηση του άρρενος επί του θήλεος, του άστεως επί της υπαίθρου, των ποιμένων επί των αγροτών, των θεών του Ολύμπου επί των χθόνιων θεοτήτων. Στην Ιλιάδα ο Άδης είναι κάτω. Στην Οδύσσεια πάνω στο έδαφος. Έχουμε μια σχέση αναλογίας όπως το Μετρό με το Τραμ για να το θυμάσαι.
Όλα έρχονται με τη φορά του ήλιου, αυτήν που ακολούθησαν οι νομάδες με τα κοπάδια τους, με τις καλύβες τους και με τα όπλα τους. Έφεραν μαζί τους και τους πολεμικούς τους θεούς. Ο Διόνυσος ήταν αγροτική θεότητα που είχε παραμεριστεί και ανέκαμψε όταν απέτυχαν κάποια πράγματα καθ' όσο ανέρχεται δυναμικά το δημώδες στοιχείο, παναπεί χθόνιο, γηγενές. Όλα έχουν σημασία όπως και τώρα, αυτά συμβαίνουν γιατί κάτι ξεχνιέται κάτι πλούσιο, δημιούργημα συλλογικού ασυνείδητου, δεκάδες χιλιάδες χρόνια υπόθεση η λεγόμενη ανθρωπογένεση, φυλογένεση. Οι Έλληνες είχαν πλαστική αντίληψη για τα πράγματα, ό,τι δανείστηκαν το μετουσίωσαν. Οι δομές του έπους υπάρχουν ήδη στον Γιλγαμές, αλλά ο Όμηρος ήταν ποιητής όχι γιατί πρωτοτύπησε σ' αυτό, αλλά γιατί συνέθεσε το ποίημα. Σαράντα μέρες είναι η Ιλιάδα. Αυτό την κάνει ποίημα.
Ένα τοπίο μπορεί και μια φωτογραφία να το δώσει, αλλά τοπιογραφία μόνο ο ζωγράφος. Θα μπορούσε να ειπωθεί και για τη χορογραφία αυτό, που η σχεδιαστική δεξιότης διασκελίζει το χρόνο και κάνει το χορευτή να χορέψει στον πίνακα, πράγμα που δεν μπορεί η φωτογραφία. Είναι η φυσιολογία του βλέμματος που δεν την διακρίνουν οι μηχανές. Γι' αυτό στον Ζερικώ έχουμε ένα άλογο που τρέχει, ενώ στα πειράματα με τη φωτογραφία φαίνεται σταματημένο στον αέρα. Η πεισματάρα πραγματικότητα δεν λέει να μας ακούσει. Ο Όμηρος διασκελίζει το χρόνο. Κι έτσι οι μορφές παίρνουν ζωντάνια αλλιώς θα ήταν νευρόσπαστα. Όχι, δεν είναι αυτό που μετράει, προφορική ή όχι, δεν έχει σημασία. Η ματιά έχει ποιητικό νου κοσμοεικόνα, όχι αυτά είναι οι αλυσίδες του μοτίβα παλαιά, δεν μπορούσε να τα σπάσει:
Το τραγούδι του Αχιλλέα, όλα περιστρέφονται γύρω από σαράντα μέρες με κέντρο αυτόν, το θυμό του, του ήρωα, του θαυμαστού ήρωα, το σύμβολο αρχέτυπο του ήρωα, ο Ιησούς Χριστός του 1000 π.Χ. αξονική εποχή. Μπαίνουμε στον Ιστορικό χρόνο από αυτή την πύλη. Ιδρύεται ο δυτικός πολιτισμός που διαρκεί μέχρι σήμερα. Έκτοτε όλοι στον Αχιλλέα θέλουν να μοιάσουν και έναν Όμηρο αποζητούν να γράψει την Ιλιάδα τους, το Βιβλίο του Πολέμου. Με τον Ιησού ανατρέπονται οι προτεραιότητες, όλοι θέλουν να αγιάσουν. Όπως ήρωας άγιος. Ημίθεοι αμφότεροι. Από τα στρατόπεδα ο μαχητής που έγινε ασκητής καταφεύγει στην έρημο και φτιάχνει μια στρατιά ασκητών. Ο αγώνας γίνεται ψυχικός πνευματικός. Εσωτερικός. Ένας πόλεμος στις ψυχές. Με τα πάθη. Και τον συνεργό τους το σατανά. Σώμα και ψυχή, θα αναζητήσουν το ένα το άλλο στη νεωτερικότητα, με πρόθεση να ξαναενωθούν. Αυτά είναι περισσότερο υπαρκτά από μας, ποιος είναι πιο ξακουστός από την Τροία ή ποια είναι πιο όμορφη από την ωραία Ελένη, που είναι μία και μοναδική, Ελένη της Σπάρτης με τα βαριά της κιτρολέμονα που χρυσολάμπουν στον κόρφο της. Λευκώλενη, σήμερα λένε Κακολένη στα χωριά που δηλώνει κάτι δεινό πάνω της, με το μακρύ λαιμό του κύκνου ως κόρη του, μη ξεχνάμε γεννήθηκε από ένα αυγό του.
Ναι, υπαρκτά όπως ο Δον Κιχώτης, ο Άμλετ, γιατί δεν ρωτάς για το Χριστό, όπως είμαστε χριστιανοί είμαστε και αχιλέινοι και δονκιχωτένιοι και αμλέτιοι, τα έχουν πει αυτά, αν όχι έτσι, με άλλα λόγια. Το υπόδειγμα του Έλληνα, δες Αλέξανδρο, ήταν ο Αχιλλέας γιατί ήρθαν οι Δωριείς, πολεμικός λαός ποιμένων και υπέταξαν τους γηγενείς αγρότες που τους εξέφραζε το πνεύμα της Οδύσσειας, αγροτική ήταν η φτιάξη του Καζαντζάκη που προτίμησε αυτόν τον επικό κύκλο, έργα της ειρήνης, όπως κι ο Ιρλανδός με τον Οδυσσέα του. .Κοίτα τη σύγκρουση Αγαμέμνονα- Κλυταιμνήστρας. Όταν ξεριζωθεί ο μύθος από τον άνθρωπο θα τελειώσει και ο άνθρωπος.
Αυτά δίνονται από τη σκοπιά των Αθηναίων, Αισχύλου δηλ. ο νέος μύθος πλάθεται πέρα από τον ατλαντικό, η Ευρώπη έχει τελειώσει ούτε νόμισμα δεν μπορεί να φτιάξει θα φτιάξει μύθο; Ενώ το Γουέστ; Άμα δεν μπορεί να κάνει πόλεμο, όλα έχουν σχέση, όποιος έχει τα πολεμικά μέσα μπορεί και έχει και το νόμισμα, παγκόσμιο είναι ο κόσμος του συλλογικού ασυνειδήτου, ήταν τώρα δεν είναι ακριβώς έτσι, αλλά οι αφηγήσεις που κυριαρχούν είναι αυτές που εκπροσωπούν τον κυρίαρχο δεν σημαίνει ότι κάτι τόσο πνευματικό όσο η Αγία Γραφή ή η Φιλοσοφία δεν μπορεί να νικήσει τη Ρώμη.-Και όπου Ελένη βάλε Παναγία. Και θάχεις επί το πνευματικότερο τις μεταλλάξεις του Δυτικού.
(και ο ήλιος ήταν η θηλυκή θεότητα Αρίνα ο Τεσούμπ ήταν σύζυγος της Αρίνα).Οι Έλληνες κατέφευγαν πάντα σ' εκείνη τη γωνιά και έπαιρναν θεούς. Και αποκάλυψη.
"Μια φορά κ έναν καιρό ήταν και δεν ήταν" .΄Ετσι αρχίζαν τα παραμύθια κάποτε που ο χειμώνας κυλούσε δίπλα στο τζάκι. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται ποιητές. Χρειάζεται μεγάλους ποιητές.
ΓΡΑΠΤΑ ΑΠΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΑ
Όλα κι αν τά' χεις εσέ δεν θα' χεις, ότι καμιά υπόσταση δεν έχει ρίζα, γι αυτό πιάνουμε δουλειά να δούμε τι γίνεται με την υπόσταση. Ναι, αυτή μόλις που καταλαβαίνει, είναι σταματημένη στα σχολικά θρανία, ως προς αυτό. Θα το έλεγα συναισθηματική στασιμότητα. Δεν καταλαβαίνει το σύγχρονο αίσθημα, έχει της επιστήμης το σταμάτημα, ένα λογικό θαυμασμό για τα νεοφανή επιστημονικά ζητήματα, αλλά τα χειρίζεται ως μέρος για διάδοση, δεν αντιλαμβάνεται πώς αυτά επιδρούν στο γίγνεσθαι, πολύ περισσότερο να δει τι γίνεται με την αμφιβολία και τα συναφή, δεν θέλει να βιώσει, να αντιτάξει θέλει τα στερεότυπα, κοιτά μέσα από αυτά, κι ας νομίζει ότι είναι ενήμερη και φυσικά δεν αντιλαμβάνεται τι σημαίνει δημιουργία και τέχνη.
Προσωπικά δεν θεωρώ δεδομένο τίποτε, οι πάντες έχουν ψήγματα, από τη θεώρηση του ποιητή να το πω άκομψα, είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, οι ιδέες πετούν γύρω. Το όνομα πέφτει. Όχι, το ωραίο είναι προς αποφυγή, επειδή έχει στερεοποιηθεί η πρόσληψή του δεν είναι γόνιμο, ακόμη και μεγάλοι θιασώτες του όπως ο Ντοστογιέφσκι πουθενά δεν το ανάγουν, αντίθετα μέσα στο πολύ τρωτό και σκοτεινό βλέπουν κάτι να λαμπυρίζει εκεί στο βάθος σαν ομορφιά άλλου κόσμου.
Στην εικόνα, τη βυζαντινή για παράδειγμα, δεν έχουμε το ωραίο, όπως στα αγάλματα της αρχαίας, εκεί το κατηγόρημα είναι χαρακτηριστική ομορφιά, αυτό που ένας νεοκλασικιστής δεν μπορεί να δει τυφλωμένος από τη θεωρία π.χ. του Βίνκελμαν, με αισθητικό κατηγόρημα το ωραίο που προκειμένου να κατανοήσει το κλασικό παραμέλησε το γοτθικό, σε σημείο που οι ρομαντικοί να αντιτάξουν εξίσου παθιασμένες πολεμικές θεωρήσεις. Οι αναλογίες της αγιαΣοφιάς δεν έχουν καμία σχέση με εκείνες του Παρθενώνα. Άλλες οι προσλήψεις του χριστιανικού νεοπλατωνικού πνεύματος.
Για να δεις το γοτθικό, όπου ο Βόριγκερ ανακάλυπτε το βόρειο πνεύμα, πρώτα πρέπει να περιορίσεις το θαυμασμό σου στην Αναγέννηση, του Γκαίτε που ήταν βυθισμένος στον κλασικισμό, του πήρε χρόνια να εννοήσει το γοτθικό, και να κατανοήσει τον Σαίκσπηρ.
Δεν έχει σχέση με το ωραίο η βυζαντινή τέχνη, το ζήτημα δεν είναι τι λατρεύεις εσύ κι εγώ όσο να κατανοήσεις τα βασικά θέματα, από αυτά που ξεπήδησε η νέα τέχνη.-κλείδωσε το συρτάρι και πέταξ' το κλειδί μέσα, αυτό κάνει το ποίημα- (Μα ο Μιχελής δίδαξε στο Πολυτεχνείο και υπάρχει και ίδρυμά του. Ο δε συσχετισμός για ό,τι βυζαντινό με τη νεοπλατωνισμό είναι η μεγάλη του μελέτη, ύστερα μας δίδαξε τι παρανοήσεις έχουν γίνει σε σχέση με το Βυζαντινό και μεσαιωνικό πολιτισμό μας, τι είναι προοπτική και ποιες οι απάτες της, πώς συντελείται η όραση ποια η φυσιολογία της π.χ. η παράλειψη του τρίτου θεωρήματος του Ευκλείδη κ.λ.π. το συμβολικό της νόημα. (Ήταν βαθύς γνώστης και δάσκαλος).
Αριστοτέλης μίμησις μετωνυμία ωραίο/ Ρουσσώ έκφρασις μεταφορά όμορφο
Είναι η βασική τομή. Για τον αρχαίο ένας γέρος δεν είναι ωραίος μόνο ο άνδρας στην ακμή του είναι ωραίος, για το μοντέρνο άνθρωπο ο γέρος είναι όμορφος. Καθόλου ως αντίποδα, αναγνώρισε πράγματα που δεν έβλεπε ο τυφλωμένος από κλασικισμό, διδάχτηκε από άλλα κατηγορήματα τέχνης, μόρφωσε το γούστο του, αυτό ξεκίνησε με το ρομαντισμό, στράφηκε στην ιστορία για να παρακάμψει την κυριαρχία της γαλλικής επανάστασης, το νεοκλασικισμό της. Μην χάνουμε τον ορίζοντα, μην παρερμηνεύουμε, τα πράγματα έχουν αλληλουχία, δεν πάνε πέρα δώθε και αναπτύσσονται σε όλο το δυτικό κόσμο.
Ο όρος Αισθητική εισάγεται από τον Μπαουμγκάρντεν το 1750 περίπου, ακολουθεί ο Καντ με την τρίτη κριτική, Κριτική της Καλαισθησίας, εισάγει το Υψηλόν, αυτό το κατηγόρημα, είναι που άνοιξε νέους ορίζοντες κατανόησης της τέχνης και διέστειλε το ωραίο από το υψηλό, εισήγαγε τη μελέτη των αισθητικών κατηγοριών, ερμήνευσε το ζήτημα της προοπτικής, χάρις άσχημο ωραίο υψηλό. Άρχισαν να καταλαβαίνουν το Σαίξπηρ, το Γκρέκο, το γοτθικό, τις ανατολικές τέχνες την Αίγυπτο, την κεντρική Αμερική. Την αφρικανική τέχνη, την παιδική τέχνη, την τέχνη των τρελών κ.λ.π. πολύ πρόσφατα, δεν βγήκαν μόνα τους αυτά. Παράλληλα προχωρούσαν οι σπουδές στην αρχαιολογία, την ανθρωπολογία, την αρχαιογνωσία, την Πολιτική, τις επιστήμες, τη Φιλοσοφία, τη Φιλολογία. Και μεγάλες μορφές μάς εξήγησαν με το δικό τους παράδειγμα και τα προηγούμενα. Βίνκελμαν, Σλαϊερμάχερ, Βιλαμόβιτς, Βέλφλιν, είναι η εποχή που η Γερμανία έχει την πνευματική πρωτοκαθεδρία, το λεγόμενο δεύτερο διαφωτισμό.
Αυτά για υποτυπώδη εισαγωγή. Η συνέχεια έχει σημασία. Αν δεν διαβάσει κανείς τρεις τέσσερις καλές ιστορίες τέχνης τίποτε δεν θα ξέρει από τέχνη, είτε αρχαία είτε σύγχρονη. Πώς θα κάνεις σύνθεση αν δεν έχεις κάνει ανάλυση, και πως θα αναλύσεις αν δεν είσαι ενήμερος ,ή αδιάβαστος; Και φυσικά σε κάθε ζήτημα, οφείλεις να είσαι ειδικά προσαρμοσμένος, να το δεις στο δικό του περίγραμμα και να το τοποθετήσεις στα μεγάλα γράμματα ανάμεσα, με το μικρό του κύρος.
Από ποιόν έχει ξεπεραστεί, καθόλου, δεν έχει ξεπεραστεί, είναι σαν να λες ότι ο Πλάτωνας και η φιλοσοφία του ξεπεράστηκαν, αυτά είναι του περιθωρίου, διάβασέ τους και ξεπέρνα τους, και ο Ειρηνικός έχει διαπλευστεί, αλλά άντε πέρνα τον,... νωθρά μυαλά. Με τους μεγάλους συγγραφείς δεν τελειώνουμε ποτέ. Ίσα ίσα, θυμήθηκα τώρα τον Πιρς: Η αισθητική βρίσκεται στη βάση της ηθικής και η ηθική στη βάση της λογικής, αισθητική, ηθική, λογική Peirce,ο θεμελιωτής της Σημειωτικής :Το σύμβολο είναι η ανώτερη βαθμίδα της ελεύθερης δημιουργίας, της εσωτερικής ελευθερίας, γιατί αυτό που διακρίνει την τέχνη είναι η απουσία της εξωτερικής συμπεριφοράς. Γι' αυτό η εισδοχή στο νόημά της απαιτεί βοήθεια και προετοιμασία. Το είδες, τώρα κοίταξέ το. Να το δεις σαν ορυκτό κοίτασμα, ακατέργαστο χρυσάφι, ψήγμα. Έρχεται από το ορυχείο του χρόνου κ.λ.π.
Αυτά δεν σηκώνουν προχειρότητες ,ή τα μελετάς ή άστα, γιατί τσαλαβουτώντας στραβώνεις χειρότερα, παθαίνεις σαν τα παιδιά εκείνα που παραμιλάνε διαβάζοντας και θαυμάζοντας, επειδή νομίζουν ότι όσα διάβασαν εκεί, τα έγραψαν κιόλας.(Γιατί από φυσικού της η ψυχή μας υψώνεται κατά έναν τρόπο με την επίδραση του υψηλού, μεγαλώνει από περήφανο φρόνημα και πλημμυρίζει από χαρά και καύχηση, σάμπως η ίδια να γέννησε εκείνο που άκουσε) .ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Ή ΛΟΓΓΊΝΟΥ, Περί ύψους.
Καλά είναι να ξέρεις περί τίνος πρόκειται .Αν δεν σε τραβάνε ή δεν είσαι προσανατολισμένος σταθερά στο ζήτημα μην επιμένεις. Κάθε προσέγγιση, προϋποθέτει μια δική σου θέση στο ζήτημα. Χωρίς δική σου θέση, γίνεσαι έρμαιο καθενός. Ύστερα θέλει μέθοδο και αυστηρότητα. Δεν πας στην αλήθεια απροετοίμαστος. Και πάλι τα Μαθηματικά του Βιτγκενστάιν είναι φιλοσοφία, κρατάει από τον Άγγλο Φιλόσοφο Μπέρτραντ Ράσελ, εκείνος έθεσε το αίτημα αρχές του 20ου αι. Αυτό επέβαλλε ο Πλάτων, μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω, και χωρίς Πλάτωνα φιλοσοφία δεν υπάρχει. Ένας απλός βιοπαλαιστής, στο βαθμό που ξέρει τι του γίνεται στη δουλειά του, ξέρει και τα άλλα, είναι αυτό που έλεγε ο Σωκράτης καθένας να κάνει καλά τη δουλειά του, η φιλοσοφία θα τον βρει εκείνη, με τους τρόπους και δρόμους που ξέρει, να μην στραβώνεται με πράγματα που δεν τον αφορούν, ένας πολεμιστής π.χ. δεν θα πολεμήσει σωστά αν έχει στραβωθεί στα ακατανόητα, κι ένας ψαράς δεν θα μπορεί να ψαρέψει αν αντί ψάρια ψαρεύει πλατωνικές ιδέες, η αποφατική αυτό λέει κι ο Πλάτων αυτό γράφει στην 7η επιστολή: ποτέ δεν έγραψα φιλοσοφία, και καταλήγει: Μόλις το διαβάσεις κάφτο. Την ίδια παραγγελία άφησε ο Κάφκα στο Μαξ Μπροντ το φίλο του που εξέδωσε τα γραπτά του :ΚΑΨΤΑ. Κάφκα κάφτα. Δεν υπάρχει γιατί στα γεγονότα, βλαξ ανήρ επτοήσθαι φιλεί έλεγε ο Ηράκλειτος. Τα πράγματα δεν τελειώνουν, ο χωριάτης περιμένει να στερέψει το ποτάμι αλλά εκείνο ρέει και θα ρέει στην αιωνιότητα, οι Φρύγες μαθαίνουν αργά, οι Τρώες ήταν φρυγικής καταγωγής, πήραν το μάθημα αργά σύμφωνα με το Ρούφο.
Το πνεύμα δεν είναι φύση Φαντάσου έναν καμβά ν' απλώνεται όταν θαλάσσια λευκά λάβαρα γλείφουν ουρανό. Τέλος πάντων τεχνικά μιλώντας κάτω απ' το χρώμα σαν το λείο βαθύ επιφάνειας μια λάμψη το αρπάζει. Τότε το υπέροχο μας χαρίζεται, είναι η έκλαμψη. Σαν τα λευκά του Μάλεβιτς στη σουπρεματιστική του περίοδο, σαν ευχές του Πλάτωνα όταν προτιμούσε το λευκό, κι ο χρόνος του έκανε το χατήρι, λεύκανε τα αγάλματα δια παντός. Σαν τις αποχρώσεις κόκκινου ξεβαμμένου σχεδόν λευκού, που έφερνε τον Μπόρχες σε απόγνωση στο χείλος του θανάτου , ή μπροστά στην κάνη ενός γκάουτσο στη μακρυνή Παταγωνία όπου το μαύρο γινόταν εντελώς λευκό. Άλλωστε μιλώ για μεγάλο λευκό χαράσσοντας κενό. Την τιμιωτέρα.
Το ωραίο είναι κλασικό αισθητικό κατηγόρημα. Το όμορφο είναι ρομαντικό αισθητικό κατηγόρημα, με το κλασικό συνάδει η μετωνυμία, με το ρομαντικό η μεταφορά. Οπότε μπορούμε να πούμε ότι η φαντασία παίρνει πρωτιά με το ρομαντισμό. Τι κάνει η φαντασία; Η φαντασία βρίσκει με τη δημιουργική μεταφορά στα ανόμοια τις ομοιότητες, η κριτική (οπότε η φιλοσοφία, η αισθητική) βρίσκει στα όμοια τις διαφορές. Ποίηση: ενώνει δυο απόμακρες εικόνες Φιλοσοφία: διακρίνει στις εικόνες τη διαφορά. (Και στο δοκίμιο αυτά τα δυο είναι ταυτόχρονα, τόπος. χώρος. χρόνος. στιγμή και αιώνιο, σαν σύμπτωση των αντιθέτων μια εικόνα, εναργής απόλυτη εκστατική, το όνομα πέφτει από το πράγμα).Το οράν γίνεται ορίζοντας του υπάρχειν. Υπάρχεις με γούστο. Είναι διαρκώς μέσα κι εκτός, δεν τον πείθουν τα κοινά συναισθήματα τα ψεύτικα, πάει πέρα, μακριά, όπως το δημοτικό τραγούδι:
Συναίσθημα, ο ποιητής έχει συναίσθηση της γλώσσας, τη σπλαχνίζεται, δεν τη διαβάζει γραφειοκρατικά ούτε επιστημονικά, τη βλέπει να πονάει να χαίρεται να...πέφτει από το πράγμα. Ξάφνου μέσα στο πέταγμά του ο γλάρος γλιστρά έξω από το όνομά του καθώς η βάρκα που έσερνε τη φωνή του μέχρι τ' αυτιά μας, σηκώνει πανιά. Είναι οι καόνοι των Αντίπαξων. Κάθε κρωγμός τότε στα μεταίχμια της μέρας γίνεται σάλπισμα αναχώρισης. Στο νερό χαράσσεται η διαδρομή μας που πίσω μας συγκλίνει. Κλεινόμαστε στης νύχτας το έναστρο μαύρο όστρακο, ο αστερισμός του είναι, η γλώσσα επανέρχεται η ύπαρξη περιβρέχεται. Ένα κόκκινο φωσάκι σταλάζει μέσα στη θαλάσσια άβυσσο σταγόνες που σμίγουν τη διάρκεια. Αυτός ο χρόνος είναι υπόσταση. Μέγας Πάν.
Έχει εποπτική σχέση όχι εννοιακή. Λέει ο Καντ: χωρίς έννοιες είμαστε βουβοί χωρίς εποπτεία τυφλοί. Ο ποιητής εκφράζεται μέσα από μορφές, παριστά ,έχει την ενόραση του πραγματικού, αυτό εδώ μπροστά μου το εποπτεύω, με για γλωσσική εποπτεία, μιλάμε είναι, αλλά και μια κυριολεξία, στη φιλοσοφική της χρήση, γιατί όπως ξέρουμε ο φιλόσοφος εννοιολογεί στα Μετά τα φυσικά του, μας λέει τι εννοεί με κάθε έννοια.
Η ποίηση συναισθάνεται, νιώθει, προσπελάζει το βίωμα με τη φράση, εκεί που η φιλοσοφία, ο κριτικός λόγος εννοεί, είναι Λόγος. Κα συναντιούνται στην Ύπαρξη. Εκεί που το βίωμα και η ενθυμία λαμβάνουν υπόσταση. Δεν είναι του λαού είναι λ ο γ ί α βυζαντινή. Το Βυζάντιο, αυτόν τον μεσαιωνικό μας σύνδεσμο με την αρχαία, τον έκοψε με το σπαθί ο Τούρκος και ο Φράγκος, η Τουρκοκρατία, αλλά κυρίως οι διαφωτισμοί μας, η επικυριαρχία στα μυαλά. Μείναμε μισοφωτισμένοι. Περιοριστήκαμε στην κλασική Αθήνα ξεχνώντας την Πόλη,την ψυχή μας.
φύσις; Το πνεύμα δεν είναι φύση, ουδεμία σχέση, παλιά πίστευαν, το πιστεύουν ακόμη οι Εσκιμώοι κ.λ.π. δες σαμανισμός, ότι η φύση είναι δαιμονία, όμως έσφαλαν, η φαινομενολογία του Πνεύματος αφορά μόνο στον άνθρωπο και την άνοδό του στην πράξη του πνεύματος, την αυτοσυνείδηση. Στο φεγγάρι; κάτω απ' την άμμο η πάνω για άλλο πράγμα μιλάς τα κατσίκια έχουν πνεύμα; Πώς θα εξηγήσουμε το Πνεύμα των Νόμων, τότε σε λίγο θα μου πεις ότι και τα ψάρια κι οι γάτες με τις εφτά ουρές έχουν θρησκεία και σύνταγμα, και ότι πρέπει να πιστέψω στους δαίμονες και τα φαντάσματα και αυτοί που βλέπουν τέτοια δεν έχουν πάθει εγκεφαλικό, ο Θαλής είχε δικαίωμα να πει ότι ήθελε, και ήξερε εκείνος τι έλεγε, αυτό είναι άλλο. Το πνεύμα δεν είναι κάτι που υπάρχει ως δεδομένο, είναι διεκδικούμενο, είναι το τρίτο πρόσωπο του τριαδικού θεού και είναι ερχόμενο, έλευση,
Η νοημοσύνη των φυτών του Μωρίς Μαίτερλινκ είναι ένα τεκμηριωμένο βιβλίο, όμως οι ερμηνείες που δίνει είναι αμφίβολες, επιστημονικά ανεπαρκείς. Ένα τροπισμό προς τον ήλιο δεν τον ερμηνεύεις με βούληση, ούτε λες ότι το DNA έχει πνεύμα εκτός αν πεις δυνάμει σπερματικά οιωνεί, ακόμη και αυτό που ονομάζουμε πνευματικές διατάξεις στους αυτοματισμούς είναι μάλλον έξυπνες διατάξεις και όχι νοητικές, απλά λειτουργούν ευφυώς, δεν υπάρχει εκεί κάποιο πνεύμα που τα κάνει, είναι απλά πνευματικοί μηχανισμοί, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, παναπεί οιωνεί πνεύμα. Όταν σου στέλνω ένα μήνυμα δεν στο φέρνει ένα διαβολάκι σαν ταχυδρόμος, ούτε όταν συνομιλούμε στη τηλέφωνο,τ η φωνή την πηγαινοφέρνουν νανοδιαβολάκια.
Η φυσική του Παρμενίδη ισχύει ακόμη και δεν είναι αυτό που λες, το φύεσθαι η φυά η φύση είναι κάτι εντελώς άλλο στους φιλοσόφους πριν το Σωκρατη. Εκεί θέλει να μάθουμε την αρχαία.Φύσις εκεί σ αυτούς είναι το ίδιο το είναι. Μην μου λες πράγματα του νωθρού μυαλού, όπως έλεγε ο Σαίρεν Κίρκεργκαρντ. Αυτά τα πράγματα έχουν κανόνες. Δεν μπορούμε να λέμε ότι θέλουμε για να περνάει η ώρα όπως όταν είμαστε στου μπαρμπέρη. Μια βάση έθεσε ο Τζων Σερλ στην Αμερική όπου οι φονταμενταλιστές μανταλιστές λένε όσα τους κατέβει αφιλοσόφητα (δες έργο του Η επανανακάλυψη του νου (ή πνεύματος mind στ' αγγλικά).
"Σε αντίθεση με την αγάπη, που μοιάζει υπεράνθρωπη αρετή, η συμπάθεια ταιριάζει απολύτως στην ανθρώπινη φύση". Κινούμενο σε μια κλίμακα όπου η θυσία είναι το ένα άκρο και η εκδίκηση το άλλο, κάθε αίσθημα συμπάθειας καλλιεργεί αυθορμήτως τη συνύπαρξη και την ομοίωση ή τη διαφορά με τους άλλους. Ο συνάνθρωπος είναι η χαρά και η λύπη του ανθρώπου.
σχήμα, μια γραμμή ζωή, όπως τα ναρκωτικά, Και τα ναρκωτικά στη φλέβα τα χτυπάμε, και το δηλητήριο, η στέρνα που δεν έχει νερό και ανεβαίνοντας προς Κορυτσά, τού ΄ρχεται αυτή η Θεοφάνεια. Γιατί στους ποιητές η μεγάλη έμπνευση έρχεται σαν ευλογία, και το λιγότερο τότε είναι να μιλήσει για θ ε ο φ ά ν ε ι α. Διορίστηκε στο προξενείο της Κορυτσάς και ανεβαίνει με το τρένο. Διάβασε καλύτερα τη φυγή ψηλά, και τις αντιθέσεις που βιώνει εκεί. Η επιφάνεια είναι ποιητική. Του '37 είναι Τα βίωμα είναι από την Κορυτσά, τότε που ερωτεύεται και τη Μαρώ. Να σου πω ένα πράγμα. Κατ' αρχήν σε κάθε χάλασμα ο Σεφέρης βλέπει τη Σμύρνη, κι ας μην το ομολογεί πουθενά. Το κενό της Τροίας στον Όμηρο τον πλησιάζει κάθε φορά στην αρχετυπική του μοίρα. Εκπατρισμένος με μια πατρίδα που δεν υπάρχει πουθενά, σαν την Τροία .Κι έτσι έχει το πλεονέκτημα, που να μην τό'χε, αλλά για τον ποιητή είναι το κατηγόρημα του κενού που νιώθει στο καταπρόσωπο, αυτή είναι η μάσκα του, η προσωπίδα του. Και είναι χρυσή απ' τον ήλιο της μνήμης χρυσή σαν η Ιωνία της εφηβείας του που τον στοιχειώνει, και θα παραμείνει αιώνιος πρεσβευτής της. Γι αυτό είναι και το καλύτερό του ποίημα αυτό, γιατί έχει πίσω ένα βάθος ανελέητο. Όπως ο βασιλιάς της Ασίνης έχει κι αυτός τις απώλειές του, όλα τα σχήματα στο ποίημα αυτό τού βγήκανε, είναι ταύτιση αλλά και σύμπτωση αντιθέτων, χρυσό προσωπείο και ποίημα γίνονται ένα. Βασιλιάς και ποιητής ένα. Σκοτάδι και φως ένα. Διόνυσος και Άδης ένα. Άνακτας: Πληγές; Τις είχε επουλώσει. Έπαιρνε στροφή στα ήθη, την ελευθέρωσή τους, αλλά πλάκωσε κατοχή, θα πιάσουμε δουλειά, όποιος αντέξει. Όχι .Άλλες εποχές τότε. Καθόλου αστεία. Να τα βλέπεις στο δικό τους καιρό. Πού χιονίζει, στο σαλόνι σου; Τι θες να πεις ποιος τα γράφει.
Ναι, τι θες να πεις μπα δε θα το'λεγα, μηδενιστής είναι, είναι μηδενιστής πάνω απ' όλα, αν δεις έχω συνέχεια στο θέμα, μια συνομιλία με μηδενιστές. Δε σκοτώνουν τα γραφτά μόνο αν έχουν δηλητήριο οι σελίδες και ξεφυλλίζεις σαλιώνοντας τα δάχτυλα .Ναι, είναι τσακισμένος στην περίπτωση αυτή συμβαδίζει με τη σακατεμένη ιστορία, που έλεγε ο Σεφέρης, αν και άλλης εποχής, τότε που εκείνος είχε σαλπάρει για απέναντι, όμως είναι ένα πνευματικό μηδέν.
είναι το κάτι άλλο, ποιός θα το βρει, αυτά είναι γενικεύσεις, αυτό που συμβαίνει στον έρωτα, δεν είναι κάθε φορά το ίδιο και ούτε σε κάθε εποχή ούτε σε κάθε περιοχή, και στη λογοτεχνία έχει έδαφος σελίδων μακρών π.χ. Δεν κάνει να αγγίζεις τα είδωλα το χρυσάφι σου μένει στα χέρια (Φλωμπέρ), ο πιο πάνω Προυστ σαν να απαντά σ' αυτό εδώ του Γουσταύου. Δες σκηνή, όπου ο Μαρσέλ μπαίνει στην όπερα και κοιτάει προς τα "καμαρίνια"; και είναι η πρώτη στιγμή που μαγεύεται, ύστερα έχει βαθιά ερωτέματα και απομαγέματα, είναι το κρυφό αντικείμενο του πόθου στον Μπουνιουέλ, είναι η μύηση της Καρέννινα η μεταμόρφωση της ψυχής της καθόσο ερωτεύεται. η διπλή ψυχή της. Οι ηρωΐδες στο νεότερο μυθιστόρημα, είναι σωρευμένο κάτι στη μορφή της ηρωΐδας, του ήρωα. Δες τον έρωτα του Σουάν, πώς σιγά σιγά ποτίζει κι ας μην του αρέσει, έχει προτιμήσει μια δεύτερη, φαίνεται είχε πολύ πληγωθεί, αλλά και τον αιφνιδίασε η μορφή της, σε κάποια σημείο αφύλακτο τον τρύπησε ο έρωτάς της και τον τρύγησε.
Είναι τα ομοιότυπα που έχουν τον τόνο και το λόγο,(Γι' αυτό λέει ότι είναι στον ίσκιο των ανθισμένων κοριτσιών, που φυσικά είναι αγόρια. Κι εκεί στην παραλία που τους πρωτοβλέπει τον παρασύρουν με την αγορίστικη ανεμελιά κι ανέφικτη κλειστότητα (τη μεταβάλλει σε όμιλο από κορίτσια, που έχουν κάτι από την αύρα και τον αστερισμό του ομίλου κοριτσιών της Σαπφώς, ενώ είναι αγόρια που έρχονται με την ορμή του Διόνυσου από τον πίνακα του Τιτσιάνο και έχουν την αστραφτερή τόλμη Αλκιβιάδη του Συμποσίου. Κάτι ιερό συμβαίνει εδώ. Ο έρωτας έχει ιδιωτικούς βωμούς). Είναι τραντάγματα από άλλο θεό αυτά.
Η εμφάνιση ενός τέτοιου πλανήτη κάνει τις τροχιές των άστρων να αναδιατάσσονται. Ήταν ο Χέγκελ.
Ο φασισμός είναι πρώτα απ΄ όλα πολιτικό σύστημα. Τα άλλα από κεκτημένη ταχύτητα τα λέμε φασισμό, αλλά έτσι ισοπεδώνουμε την έννοια και κάνει ό καθένας του κεφαλιού του, τα υπόλοιπα αύριο.
Κάθε γυναίκα είναι αξιοθαύμαστη, δεν υπάρχει εύκολος άντρας σύζυγος. Ούτε εγώ ξέρω τι λένε, αλλά δεν μ' ενδιαφέρει κιόλας, ξερω τι συμβαίνει οπότε είμαι ενήμερος. Αυτή η ζωή, αν δεν ήταν αυτή που είναι, θα είχαν κατέβει όλοι. Αν και μόνον ήταν όλοι σαν τους ποιητές και ζωγράφους που δεν την άντεξαν πάνω από τα σαράντα τους και σάλταραν, πάλι τα ίδια θα λέγαμε. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η ανία. Δεν θα υπήρχε ποίηση φιλοσοφία, σχόλη και άλλα παρεμφερή αν δεν ήταν αυτή η ύπουλη απειλή. Τα μιλάμε αυτά εκ του ασφαλούς. Αλλιώς είναι αν σε καταλαμβάνουν εξ απίνης. Δε γράφω, διαγράφω, διαγράφω τη λέξη, βάζω χ πάνω από τη λέξη. Για να είμαστε σε μια σοβαρή σχέση με τον εαυτό μας, μόνο με χ μπορούμε να μιλάμε αλλιώς είναι πόζα δήθεν. Αν δεν πάρεις την ομορφιά στα γόνατά σου και να τη βρίσεις ψεύτης είσαι, κανένα έλεος για τους προσκυνημένους, δίδει ελεύθερον την εκλογή το θείον λέγανε οι παλιοί μας δάσκαλοι, εμείς τι λεμε; Ανεβαίνουμε γονατιστοί τα προπύλαια μέχρι τον Παρθενώνα και μέχρι την αγιαΣοφιά;
Δεν αρκεί ο σεβασμός, ή μάλλον δεν χρειάζεται, ο άνθρωπος δεν έχει όρια, οι πράξεις του ναι, και είμαστε στη μεταθρησκεία, μην επαναπαύεσαι έχουμε διασχίσει προ πολλού το θρησκευτικό στάδιο, μαζί και την εκκοσμίκευση, που ήταν απλά το σβήσιμο του πόλου των θεών. Μόνο που το Ισλάμ αυτά τα παρέκαμψε και βρισκόμαστε ξαφνικά, έκθετοι, ο βιολογικά ακμαίος θα μας φάει, δεν καταλαβαίνει τίποτε, αφομοιώνει την τεχνική χωρίς τα συνοδευτικά της. Όχι, τώρα συμβαίνει απολύτως. Ο δυτικός άνθρωπος πάσχει. Δεν κρατάει το βιολογικό του στοιχείο, περιμένει να του κάνουν τα παιδιά του οι ξένοι. .Περιγράφουμε μια στιγμή. Πιθανόν τα πάντα να αλλάξουν από απρόβλεπτους παράγοντες. Με αυτά έτσι συμβαίνει, όπως περάσαμε από τη δουλεία στη μισθωτή εργασία, κάπως θα περάσουμε και από την οικογένεια σε μια άλλη μορφή, κύτταρο της κοινωνίας, άγνωστη ακόμα. Η αλλαγή ποτέ δεν είναι χειρότερη, είναι αυτό που είναι, δεν έχει πρόσημο είναι απλά κατάσταση. Το μοτίβο, εργάτης του 20ου αι. δεν ισχύει σήμερα, αυτό που λέγανε τάξεις, και προκάλεσε τόσες συγκρούσεις δεν υφίσταται πια, κάτι άλλο είναι κυριαρχικό, κάποιος άλλος χαρακτήρας έχει κεντρική σημασία, δεν είναι δουλεία, είναι μια μορφή μεταξύ και τελεί υπό παρανομία, αυτό είναι σημαντικό, είναι εκτός νόμου σχέσεις, κάπου αλλού παίζει το πράγμα, ούτε αστοί ούτε εργάτες η βιομηχανία είναι μειοψηφία.
Σκουπίδια, στα κέντρα έχει μόνο σκουπίδια και απόβλητους, κέντρο είναι η Ομόνοια, έρχονται από κάθε σημείο της γης, σχεδόν άνθρωποι του μεσαίωνα, μένουν στο κέντρο, και είναι όλοι τους μουσουλμάνοι που με μια εντολή του Ιμάμη είναι ικανοί για όλα, στην Αθήνα έχει αυτή τη στιγμή 3 εκατομμύρια, το 2050 προβλέπεται η Ελλάδα να έχει 18 εκατομ. με 8 εκατ. Έλληνες, η Ευρώπη θα έχει 200 εκατομ. Ισλάμ. Όλο το Πακιστάν θα είναι εδώ, σήμερα έχει 200 εκατομ. και 150 το Μπαγκλαντές, κάνε λογαριασμό. Και να ανακοπεί μέχρι μηδενισμού η ροή, θα αυξάνεται, με τους ήδη υπάρχοντες εδώ, σημαντικά. Δεν είναι κάτι που θέλουν οι εταίροι. Είναι βιολογικός νόμος. Ο σοφός Χ. Μαλεβίτσης τα έχει πει αυτά πριν είκοσι χρόνια, ως διαπιστώσεις, αλλά ποιός θ ακούσει τις καμπάνες αυτές; Είμαστε καταναγκασμένοι να μην ακούμε, έτσι είναι οι παρακμές. Εθίζονται άπαντες, κανείς δεν ακούει τα βήματα των επερχομένων. Σοφών δε προσιόντων,δες Καβάφη. Μην τρομάζεις. Δεν τρέχει τίποτε. Η Αγγλία πριν πενήντα χρόνια ήταν αυτοκρατορία σε όλη τη γη. Η Αυστρία, οι Οθωμανοί, η Ρωσία. Δες τώρα τι είναι. Δες το δολάριο και θα καταλάβεις.
Να κάνουμε μια διάκριση. Τι έχει η Ευρώπη να αντιτάξει. Και θα αναγκαστεί να το κάνει. -Επιχειρείν. Προηγείται η Αμερική βέβαια, που δεν έχει τα γραφειοκρατικά των Ευρωπαίων, αλλά μιλάμε για το δυτικό κόσμο, οι Κινέζοι δεν έχουν δημοκρατία, το πολίτευμα που ανοίγει τον κόσμο και δίνει προτεραιότητες στο δημιουργικό άτομο, θα κολλήσουν. Στο τέλος του 21ου αι. πρώτη ήπειρος σε πληθυσμό θα είναι η Αφρική (μέσος όρος γεννήσεων κάθε αφρικάνας 8 παιδιά, σήμερα),η Νιγηρία μόνη της το 50 θα έχει τον πληθυσμό της Ευρώπης, σε τριάντα χρόνια από τώρα ο πληθυσμός της Αφρικής θα έχει διπλασιαστεί, από 1,3 θα πάει 2,5 δις.
Αλλά σε αυτά τα πλαίσια είναι η Ελλάδα που ζητάμε να δούμε τι κάνει. Το ζητούμενο είναι το επιχειρείν, λέει κάποιος ει δυνατόν να μπει στην εκπαίδευση από εφτά χρονών, άλλη ελπίδα δεν έχουμε, εμπόριο, δες το ετυμολογικά μην χάνεις την πρωταρχική του σημασία ο πολιτισμός άρχισε με το εμπόριο. Επειδή ήταν, είναι, επικίνδυνο είχε και πολλά κέρδη και έχει, αλλά ανοίγει δρόμους μαζί με τα μυαλά. Και ήταν κανόνας. Για να κυβερνήσεις, πρώτα έπρεπε να μάθεις να κυβερνάς ένα καράβι. Το κυβερνήτης είναι μεταφορά από τον πλοίαρχο, τον κυβερνήτη. Ο Πλάτων έλεγε πως οι Έλληνες είναι γύρω απ' τη Μεσόγειο όπως τα βατράχια γύρω από μία λίμνη. Και μην ξεχνάς πως μέχρι πρόσφατα οι Έλληνες σε όλες τις υδάτινες διαδρομές, Δούναβη, Βόλγα, Πόντο, Μεσόγειο είχαν παντού ακμαίες παροικίες λόγω εμπορικών σχέσεων. Είχαν τις μεγαλύτερες τράπεζες της Βιέννης και έφτανε η επιρροή τους μέχρι Ινδίες. Στην ανατολική Μεσόγειο επικρατούσε η ναυτιλία μας και η πολιτισμική ακτινοβολία Πόλη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια, Πόντος, Δούναβης, αν αφήσουμε εκτός τα Πατριαρχεία.
Αυτά είναι κεφάλαιο προς εύρεση. Επομένως χρειαζόμαστε ανασύνταξη. Δεν είναι η έννοια του έθνους ή του κράτους που θα μας σώσει. Οφείλουμε να δούμε τι είναι το οφειλόμενο, πραγματικό. Ακριβώς.
Δεν παραπονιέμαι γι' αυτό που μόνο όταν λείπει το έχεις---Τον καημό για την αγκαλιά της που όταν γεμίζει την αγκαλιά σου εκείνος φεύγει---η βραδύτητα στοχασμού αφήνει το μάτι να γλιστρά πάνω στη φράση καθώς τα χείλη προφέρουν με ηδύ σκοπό, προφέρουν τη λέξη με το νόημα της τον ήχο της όλο έτσι όπως διπλά κινείται ο κόσμος ως σύμπαν ως ψυχή έτσι όπως το βέλος, η σαΐτα, κινείται ακίνητη, να σε βρει στην καρδιά που πάλλει. πρόσεχε τις νύχτες που το φεγγάρι γίνεται δρεπάνι και στάζουν αίμα τα σύννεφα
Το τέλος είναι μεγάλο όσο ήταν η αρχή .Με την έκφραση Τέλος της τέχνης ο Χέγγελ μιλούσε για εποχή τέλους που αντιστοιχεί με την εποχή της αρχής που ήταν μεγάλη, κι αυτό συνιστά μια υπόθεση και το τέλος να είναι εξίσου μεγάλο κι εξίσου μακρό, βαδίζουμε ήδη μέσα του προ της εξαγγελίας του. Η εξαγγελία απλά είναι η ώρα που αυτό γίνεται συνειδητό, όπως τότε που ακούστηκε η φωνή ενός παιδιού να λέει: ο βασιλιάς είναι γυμνός.(Τώρα το αρχέτυπο του θανάτου βασιλιάδων και θεών είναι θεμελιώδες πολιτισμικό δεδομένο).
Πρώτα ανακοινώσαμε το θάνατο του βασιλιά, έπειτα φωνάξαμε ο θεός πέθανε, μετά ο ποιητής και τώρα δα που σου μιλάω διαπράττουμε τον πιο επαίσχυντο φόνο. Τρία μικρά φτερά τσαλαβουτάνε στο σκοτάδι όπως σπουργίτες στη σκόνη του καλοκαιριού.
Ό,τι είναι γλώσσα σκέφτεται μέσα μας για μας και πάλι όχι, να μείνει ανοιχτός ο κόσμος. Το μυστικό είναι η αγνωσία η απορία, το "ξέρω" είναι τίποτε, η ερώτηση μετράει, οι απαντήσεις είναι χιλιάδες και δεν έχουν σημασία, ας πούμε: Τί τό όν. Γιατί να υπάρχει το όν και όχι το τίποτε; Αν μπορείς απάντησε, αλλά δεν μπορείς, γιατί η ερώτηση σε ξεπερνάει. Γιατί να υπάρχει το όν και όχι το τίποτε; Αλλά δεν θα μπορέσεις θα συντριβείς όπως τόσοι και τόσοι. Γιατί να υπάρχει το όν και όχι το τίποτε; Ο Λάιμπνιτς πήγε τους φοιτητές του σε ένα ροδόκηπο και τους είπε αν βρούνε δύο ροδοπέταλα ίδια να τον ειδοποιήσουν. Δεν μπορεί να λέει ο καθένας ότι θέλει σ αυτά, έχουν τσακίσει πολλοί τις πένες τους τα δόντια τους κ.λ.π., ε τότε άστο στην άκρη. Τι σου είπα; Ο σοφός παραδέχεται πρώτα την άγνοιά του, διάβασε τον Γιάσπερς και τα λέμε.
Σε απαλλάσσω από τις λέξεις, αυτές πάνε έρχονται, έχεις φόρεμά σου, πτυχές του ανέμου. Πίσω αστράφτει λευκό φως, σάβανο από τη σιγή του κόσμου Τα χείλη δε μιλούνε ολοκληρώνουν τη σιωπή, ο δείκτης κάθετα στα χείλη, ησυχία παντοτινή πειραματικό σχολείο η ζωή μια μεταφυσική της ύλης δοσμένης στο χρόνο "Κοίταξε γύρω του-λένε' δεν είδε τίποτε, παρά τον εαυτό του. Ύστερα φώναξε: Υπάρχω!.. Και τρόμαξε. Έτσι τρομάζει κανείς όταν είναι μόνος..."(Ουπανισάδες)
νεοελληνικές ονειρώξεις τελείωσε η αυτοκρατορία του αδελφάτου, αρκετά κυβέρνησαν, τι να τα κάνουμε τα εκθηλυμένα, φύση πάντως ξέρεις τι λέμε στην Ελλάδα
Δεδυκε α σελανα πλειΐα-
δες τε,μέσαι δε νύκται
έγω δε μόνα κατεύδω
Το φεγγάρι πάει
κι οι Πλειάδες μεσά-
νυχτα πέρασε η ώρα ,
μονάχη μου εγώ κοιμάμαι
πες μου δυο εικόνες όπου απαντά στον Όμηρο με δική της εικόνα, δυο θέλω να πω τη δική της και την αντίστοιχη, όπου απαντά. η ομορφιά έχει ραχοκοκαλιά και δεν αφήνει να κοκκινίσεις μέχρι τις ρίζες των μαλλιών
ΨΑΠΦΑ
υπάρχει κάτι αντίστοιχο στη ζωγραφική Ο Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο βλέπει το τρένο από την πόλη που φεύγει, ενώ ο Βαν Γονγκ από την εξοχή. Κι επίσης ο ΝτεΚίρικο του σπάει ένα βάζο και στα σπαράγματα του στο πάτωμα βλέπει τον ουρανό με τ άστρα. Αυτά τα άστρα τα ξαναβλέπει η Σαπφώ μέσα στις λέξεις της πλημμυρισμένες από ρήματα φωτός, όταν ο Όμηρος μιλά για τους άντρες στον κάμπο της Τροίας που κάθονται γύρω από τις φωτιές. Αυτό το ζήτημα του φωτός,-κατά βάθος είναι ζήτημα φωτός, δεν είχε πει ο Σεφέρης;- είναι μια σχέση με το Είναι, το είναι αστερισμός στη γλώσσα. Αυτός ο αστερισμός είναι το Ένα και τα πολλά, Έν Όν.
Ναι το έχω διαβάσει αυτό του Καστοριάδη. Καλά το πάει. Τί ώρα εποχή νιότη/που λέει κι ο Καστοριάδης.
Με υπότιτλους, να σκανάρει το μάτι καθώς χαμηλοβλέπει. Η Άρτεμις είναι ο κίνδυνος, η Αφροδίτη είναι συνήθης γύμνια Μορφέα: Ακταίονα, Ακταίονα! αχ γιατί να τη δεις; Αλήθεια ήταν γυμνή! Βαθιά στο δάσος,
πενήντα αδέρφια έχει ο Ύπνος.
Οι πόρτες ήταν ανοιχτές, όλοι έψαχναν γιατί δεν πιάνει κλειδί στα λουκέτα. Πίσω, ρόδιζε έσταζε κίτρινα ταξίδευε στα κάδρα του Μπονάρ μέσα απ' τα ξύλινα πλαίσια. Κορνίζες του χρόνου.
Οι πληγές είναι μηδέν, Τι να του κάνουν, Αλλού είναι ο αγώνας του, όσο και να τον μαστιγώνουν στο πρόσωπο ζώνες κενού, βαδίζει ατρέμα λέει ο Κάλβος. Το στίλβον μαύρο τον σέβεται. Και πολλά άλλα τον σέβονται. Έχει με τους θεούς ανακωχή κι ο δαίμονας τον τρέμει. Γιατί λες: Γιατί αν ο ποιητής το αποφασίσει δαίμονας δεν υπάρχει τον κάνει με μια φράση του κομμάτια και σκοτάδια. Το δαιμόνιο του ποιητή είναι πιο ισχυρό από κάθε δαίμονα και θεό. Χωρίς ποιητή δεν έχει μήτε κοινωνία. Μήτε Πολιτεία, μήτε ιερό.
Το έργο δεν μπορεί να βγει στα τυφλά, αλλά σίγουρα θα βγει σαν από τυφλό. Γιατί προετοιμάζεται στα βάθη και προετοιμάζει τα βάθη. Αυτό που αναμένεται να γραφτεί αυτός που θα το γράψει, δεν περιμένει κάποιος να του υποδείξει, αλλά για να συμβεί αυτό, και θα συμβεί, το συμβάν πρώτα θα τον συναντήσει ως συνεργόν του. Από τον Θερβάντες μέχρι τον Ντοστογέφσκι η παρωδία είναι το νέο μέλος, η μόνη μυθιστορία που αντέχει τον κόσμο και αντέχεται. Πικρή σαν Μπέκετ και Μπένρχαρντ.(έδινε στο χρώμα τη δεσπόζουσα κάθε φορά εδώ του νερού με το νεροπούλι την, αλκυόνα είχε αφομοιώσει καλά το μάθημα των Ολλανδών δασκάλων, που αγαπούσαν το τοπίο, αφού πρώτα το είχαν ανακτήσει από τις θάλασσες, με είχε εντυπωσιάσει στις επιστολές στον αδερφό του μια περιγραφή με ρείκια στη ρεματιά, τόσο απλά που σε πείθει ότι βλέπεις κι εσύ μαζί του, οι δυνατές παρομοιώσεις του οδηγούσαν και το χέρι του, εδώ θα μπορούσε να πει "βαρύ νερό" και το αναδεύεις με το δάχτυλο όπως ο θεός.)
Το στόμα σου άγριο βοτάνι πετά λουλούδι και φιλεί Τ αχείλι σου κόκκινο γεράνι περιμένω να με γιάνει
Εγώ εκεί χάθηκα στα Μπαρ ,
να μην τα υμνήσω;
Εγώ εκεί ξανασυναντώ
τους φίλους μου
να μην τους χαιρετήσω;
Έρχονται οι φίλοι μου
άγνωστοι κι αλλαγμένοι
Έρχονται και πίνουν
και δε μου μιλούν
απ' την άλλη μεριά
με κοιτούν.
Οι ζωές δεν είναι για μυθιστόρημα, δεν μεταβάλλονται σε γραπτό, είπα λάλησα απασφάλισα ''Η ευγνωμοσύνη είναι η μνήμη της καρδιάς'' , γαλλική παροιμία, σε πιάνω απ' τη μέση και οδηγούμαστε στο παλάτι της ηδονής τρίβω το λυχνάρι μου και κάνω μια ευχή. Κι έρχεσαι μοναδική μου έρχεσαι κι έχεις στα χείλη βυσσινιά με πλημμυρίζεις πόθο σε πιάνω απ' τη μέση και οδηγούμαστε στο παλάτι της ηδονής τα δέντρα του κήπου χωρίς φύλλα το φόρεμά σου στο πάτωμα το κορμί σου στα χέρια μου τα χείλη μου στα χείλη σου χάνομαι στην αγκαλιά σου σε πιάνω απ' τη μέση και οδηγούμαστε στο ανάκτορο των ηδονών.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)