Το παλαιότερο ρομάντσο της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας σε πεζό λόγο και οι μεταγραφές του

H παρθένα και ο αγαπητικός της

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  ΤΟ ΒΗΜΑ 19/02/2006 00:00

του Γιώργη Γιατρομανωλάκη

To μυθιστόρημα του Μητίοχου και της Παρθενόπης (Μ&Π) είναι ίσως το παλαιότερο ρομάντσο της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας σε πεζό λόγο - χρονολογείται από τον 1ο αι. π.X. H ηρωίδα είναι κόρη του τυράννου της Σάμου Πολυκράτη, ο Μητίοχος είναι γιoς του αθηναίου στρατηγού Μιλτιάδη (ο αναχρονισμός είναι συνηθισμένος στα αρχαία ελληνικά μυθιστορήματα - AEM). Το ρομάντσο, σύμφωνα με τέσσερα φθαρμένα παπυρικά αποσπάσματα που διαθέτουμε, αρχίζει με ένα συμπόσιο στην αυλή του Πολυκράτη. Τελετάρχης είναι ο φιλόσοφος Αναξιμένης και η συζήτηση που διεξάγεται αφορά τη φύση του έρωτα. Στη συζήτηση παίρνουν μέρος και οι δύο νέοι. Αγνοούμε τη συνέχεια, όμως γνωρίζουμε ότι η ιστορία τού M&Π υπήρξε πολύ δημοφιλής στους επόμενους αιώνες. Ο Διονύσιος ο Περιηγητής (αρχές 2ου αι. μ.X.) αναφέρει ότι η αγνή Παρθενόπη έζησε στην Καμπανία και πήρε το όνομά της διά το πολλοίς υποπεσούσα ανδράσι φυλάξαι την παρθενίαν. Ο Λουκιανός - περίπου σύγχρονος του Διονυσίου - μας πληροφορεί ότι στη M. Ασία εξακολουθούν να παριστάνονται πολλά δράματα, ανάμεσα στα οποία η θλιβερή ιστορία του Πολυκράτη και η περιπλάνηση της Παρθενόπης ως την Περσία. Μάλιστα διερωτάται ποιος σοβαρός άνθρωπος θα παρακολουθούσε έναν θηλυπρεπή ηθοποιό (θηλυδρίαν) ντυμένο γυναίκα να μιμείται ερωτικά γύναια, όπως Φαίδρες, Παρθενόπες και Ροδόπες. Τέλος, δύο μωσαϊκά από τη Συρία (2ος αι. μ.X.) δείχνουν την Παρθενόπη να συζητεί με τον Μητίοχο που είναι ντυμένος ρωμαίος αξιωματικός. Δεν αποκλείεται και τα δύο μωσαϊκά να εξεικονίζουν θεατρικές παραστάσεις εμπνευσμένες από την ιστορία της Παρθενόπης.

Το μαρτυρολόγιο

Το 1984 ο γνωστός νορβηγός ερευνητής τού AEM Tomas Ηägg διατυπώνει την υπόθεση ότι το αραβικό Μαρτυρολόγιο της Αγίας Bar-tanuba - η ιστορία μιας χριστιανής που αυτοκτονεί για να διατηρήσει την παρθενία της - προέρχεται σε μεγάλο μέρος από την ιστορία της Παρθενόπης. Λίγα χρόνια αργότερα, η ανακάλυψη ενός αποσπάσματος του ίδιου μαρτυρολογίου στα κοπτικά επιβεβαιώνει την υπόθεση του Ηägg. Αλλά η πιο ενδιαφέρουσα εκδοχή τής Nachleben (της επιβίωσης) αυτού του ρομάντσου, που αποδεικνύει πόσο διαδεδομένο ήταν όχι μόνο στον ελληνορρωμαϊκό κόσμο αλλά και στα βάθη της Ανατολής, εντοπίζεται σε ένα εκτενές απόσπασμα με 380 δίστιχα ενός περσικού ποιητικού έπους, γνωστού ως Vamiq u 'Adhra (Ο Εραστής και η Παρθένα) συνθεμένου από τον πέρση αυλικό ποιητή του 11ου αι. 'Unsuri. Δεν γνωρίζουμε πώς και πότε η ιστορία τού Μ&Π έφθασε ως την Περσία, όμως δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο 'Unsuri στηρίζεται στο ελληνικό ρομάντσο. Ο ίδιος με τη σειρά του συντελεί στη δημιουργία μιας πλούσιας ισλαμικής λογοτεχνικής παράδοσης ερωτικών ιστοριών με το ίδιο θέμα, «Ο Εραστής και η Παρθένα». Από αυτή την παράδοση διαθέτουμε αποσπάσματα από παρεμφερείς αφηγήσεις και λήμματα σε περσικά λεξικά του τύπου της βυζαντινής Σούδας.

Το σημαντικό σε όλη αυτή τη λογοτεχνική ιστορία είναι ότι μας δίνεται η δυνατότητα με βάση το έπος τού 'Unsuri, αν όχι να ανασυστήσουμε το ρομάντσο - με όλες τις συνακόλουθες αδυναμίες -, τουλάχιστον να πάρουμε μιαν ιδέα για το περιεχόμενό του. Πρωτοπόροι σε αυτή την ανασύσταση είναι ο ελληνιστής καθηγητής T. Ηägg και ο ιρανολόγος Bo Utas, που συνυπογράφουν το παρόν βιβλίο. Πρώτο μέλημά τους είναι να εκδώσουν, να σχολιάσουν και να μεταφράσουν (αγγλικά) τόσο το πρωτογενές ελληνικό υλικό όσο και το περσικό έπος. Στη συνέχεια αναζητούν το λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιβάλλον τού M&Π (όπως άλλα AEM, απόκρυφα ευαγγέλια, μαρτυρολόγια κ.λπ.) αλλά και του Vamiq u 'Adhra (αραβικά και λοιπά ανατολίτικα κείμενα με συναφές περιεχόμενο, λ.χ.Χίλιες και μία Νύχτες) ώστε και τα υπό εξέταση κείμενα να κατανοηθούν καλύτερα, και ασφαλέστερα συμπεράσματα να εξαχθούν για το πώς το ελληνικό ρομάντσο εισήλθε και μεταλλάχθηκε μέσα στο περσικό έπος. Ωστόσο, όπως ομολογούν και οι ίδιοι, για βεβαιότερα συμπεράσματα θα πρέπει να αναμένουμε τη συνεργασία πολλών ειδικών.

Το περιεχόμενο

Στην περιορισμένη έκταση του σημειώματός μας ας δούμε σχηματικά το περιεχόμενο των 380 διστίχων. Στίχοι 1-42: Γάμος του βασιλέα τής Shamis (Σάμος) Fuluqrat (Πολυκράτη) με τη Nani (Νανίδα). Ο Πολυκράτης βλέπει ένα (ηροδότειο) όνειρο: Στη μέση του παλατιού φυτρώνει μια ελιά που μεγαλώνει, μετακινείται στα νησιά και στην ενδοχώρα και πάλι επιστρέφει στο παλάτι. Το προφητικό όνειρο συνδέεται με τη γέννηση, την περιπλάνηση και την υστεροφημία τής 'Adhra. Στα δύο της χρόνια αρχίζει σπουδές, στα επτά γίνεται αστρονόμος, στα δώδεκα παίζει πόλο και λίγο αργότερα διοικεί τον στρατό. 43-76: Ο Vamiq έρχεται εξόριστος στην αυλή του Πολυκράτη, καθώς η διαβολική μητριά του τον έχει διαβάλει στον πατέρα του. Συνοδεύεται από τον φίλο του Tufan (Θεόφιλο). 77-102: Στον ναό των ειδώλων (στον ναό της Ηρας) ο ήρωας αντικρίζει την 'Adhra. Αμοιβαίος έρωτας. H μητέρα της εντυπωσιάζεται από την ομορφιά του νεαρού άνδρα και αναλαμβάνει την προστασία του. 103-137: Οι δύο νέοι μάταια προσπαθούν να κρύψουν τον έρωτά τους. H μητέρα τής 'Adhra κάνει λόγο στον Πολυκράτη για τις αρετές του ξένου κι εκείνος τον προσκαλεί στο παλάτι. 138-247: Αρχίζει το συμπόσιο και ο σοφός Nakhminus (Αναξιμένης) θέλει να δοκιμάσει τον χαρακτήρα του νέου. «Πώς μοιάζει ο έρωτας σύμφωνα με τους σοφούς;» τον ερωτά. «Αλλοι» απαντά εκείνος «τον περιγράφουν σαν νέο πολεμιστή, με βέλη και τόξα. Αλλοι όμως τον παρομοιάζουν με ασθενικό γέροντα, που θυμώνει όταν κάποιος τον αποφεύγει». H 'Adhra δεν συμφωνεί. «Μάθε» λέει στον Vamiq «πως όλα γερνούν, αλλά ο έρωτας μένει πάντα νέος». Εμφανίζεται ο αοιδός Ifucus (Ιβυκος), παίζειbarbat (βάρβιτο), τραγουδά τον Diyanus (Διόνυσο) και επαινεί την ομορφιά των δύο ερωτευμένων. 249-346: Τελειώνει το συμπόσιο και καθένας επιστρέφει στο διαμέρισμά του. Ο Vamiq υποφέρει από έρωτα και βγαίνει στον κήπο του παλατιού. Τη θλιμμένη 'Adhra συμβουλεύει ο δάσκαλός της Filatus (Φιλητάς;). H 'Adhra κλαίει και ζητά να συναντήσει τον αγαπημένο της. Θέλει να αυτοκτονήσει και εύχεται ο Vamiq να βρει μια πιο ωραία γυναίκα. 347-380: Οι δύο νέοι φαίνεται να παίρνουν μέρος σε κάποια μάχη. Ο Πολυκράτης είναι αρχικά νικητής, όμως αργότερα σκοτώνεται και από εδώ αρχίζει η περιπλάνηση της Παρθενόπης. Εδώ χάνουμε και το νήμα της ιστορίας τού M&Π.

Οι απολήξεις

Στο βιβλίο τους οι δύο ερευνητές προσπαθούν να ανασυστήσουν τη συνέχεια και το τέλος του ρομάντσου συνδυάζοντας προσεκτικά τις ελληνικές και τις περσικές πηγές. Ο χωρισμός των δύο εραστών και η περιπλάνηση της Παρθενόπης σε Δύση και Ανατολή για να βρει τον αγαπημένο της είναι μέρος του αρχικού σεναρίου, όπως επίσης η διαφύλαξη της παρθενίας της μέσα σε έναν ανδρικό κόσμο (σύμφωνα και με το αραβικό μαρτυρολόγιο). Δεν αποκλείεται οι νέοι να παντρεύονται τελικά και η Παρθενόπη να επανακτά το βασίλειο της Σάμου, όπως προφητεύει το όνειρο του πατέρα της. Υπάρχουν όμως και στοιχεία (κυρίως μέσα στα λεξιλογικά λήμματα) που δείχνουν πως οι εραστές πεθαίνουν χωρίς να συναντηθούν ξανά. Και οι δύο απολήξεις είναι εξίσου πιθανές και αυτό προσδίδει σε αυτό το πρώιμο ελληνικό ρομάντσο γοητεία και μυστήριο. H περσική εκδοχή τού Μ&Π αποτελεί (ακόμη και στην αγγλική μετάφραση) ένα χαριτωμένο κείμενο με πλήθος ελληνικά ονόματα και αναφορές. Κάτι που επιτάσσει να μεταφρασθεί κάποια στιγμή στη γλώσσα μας. Μαζί πρέπει να μεταφρασθούν και να σχολιασθούν οι ελληνικές πηγές προς τέρψη και ωφέλεια των ελλήνων αναγνωστών. Οι δύο ερευνητές, ο Tomas Ηägg και ο Bo Utas, μας προσφέρουν - δώρο ανεκτίμητο - τη δυνατότητα να ξανασυναντήσουμε ύστερα από αιώνες ένα χαμένο ελληνικό μυθιστόρημα. Με τη σειρά του το μυθιστόρημα μας βοηθά, ακόμη και αν δεν μπορέσουμε να το ανασυστήσουμε πλήρως, να εννοήσουμε για άλλη μία φορά τη χάρη και τη δύναμη της κλασικής μας λογοτεχνίας. Παράλληλα δείχνει πως η φιλολογική έρευνα, όταν γίνεται με αφοσίωση και επιμονή, αποτελεί από μόνη της γοητευτική περιπέτεια. Οπως η ίδια η ρομαντική περιπέτεια της Παρθενόπης και του Μητίοχου.

Η τέχνη του ψηφιδωτού δαπέδου στα ελληνιστικά και στα ρωμαϊκά χρόνια.

Τμήμα ψηφιδωτού με παράσταση αγωνιστικού τεθρίππου, από τη Θεσσαλονίκη. 3ος αιώνας μ.Χ. Θεσσαλονίκη, Αρχαιολογικό Μουσείο ΠΗΓΗ: http://www.ime.gr/chronos/07/gr/culture/index26.html Η τέχνη του ψηφιδωτού δαπέδου, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα, γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της στα ελληνιστικά και στα ρωμαϊκά χρόνια. Μικρές κυβόσχημες χρωματιστές ψηφίδες από διάφορα υλικά, όπως μάρμαρο, γυαλί ή πηλό, εντίθενται σε ειδικά διαμορφωμένο δάπεδο και δημιουργούν πολύπλοκες παραστάσεις, οι οποίες συνήθως μιμούνται ή αντιγράφουν σύγχρονους ζωγραφικούς πίνακες. Στην πλειοψηφία τους οι ψηφοθέτες ήταν Έλληνες και για το λόγο αυτό οι ελληνιστικές παραδόσεις γονιμοποίησαν την τέχνη του ρωμαϊκού ψηφιδωτού. Ολοκληρωμένη εικόνα στην Ανατολή δίνουν τα τριακόσια περίπου δάπεδα της Αντιόχειας και της Δάφνης στη Συρία, ενώ πολύ χαρακτηριστικά για την τεχνοτροπία των τελευταίων χρόνων της αρχαιότητας είναι τα περίφημα ψηφιδωτά μιας έπαυλης στη Μυτιλήνη με σκηνές από κωμωδίες του Μένανδρου. Σημαντικά ψηφιδωτά δάπεδα προέρχονται από μια ιδιωτική έπαυλη στην Κόρινθο με παραστάσεις ποιμενικού βίου και από άλλες ιδιωτικές οικίες στη Θεσσαλονίκη με απεικονίσεις αγωνιστικού τεθρίππου και διονυσιακού θιάσου.

Ψηφιδωτή παράσταση διονυσιακού θιάσου. Πάνω σε άρμα, που το σέρνουν τίγρεις, στέκεται στεφανωμένος ο Διόνυσος. Η σύνθεση της παράστασης παραπέμπει σε ελληνικά πρότυπα. Musee Archeologique de Sousse. Χριστόπουλος, Γ. (εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Στ': Ελληνισμός και Ρώμη, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1976, σ. 476, εικ. 110. © Musee Archeologique de Sousse. "Ο θρίαμβος του Ποσειδώνα". Ένα από τα μωσαϊκά δάπεδα που κοσμούν τα λουτρά του Ποσειδώνα στην Ostia. Εξαιρετικό δείγμα ασπρόμαυρης τεχνικής με θεματολόγιο εμπνευσμένο από τη ζωή και το μυθολογικό κόσμο της θάλασσας.Περίπου 139 μ.Χ.  Gibbons, B., "Όσφρηση η αίσθηση της μνήμης" Γαιόραμα Experiment, (1999), σ. 6, εικ. 2. © Sopritendenza Archaeologica di Roma, Scavi di Ostia.

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: Το Μουσείο Μπενάκη τιμά τον μεγάλο Έλληνα

ΠΗΓΗ: http://www.art22.gr/δομήνικος-θεοτοκόπουλος-το-μουσείο-μ/

 Με σημαντικές εκθέσεις, επιστημονικές συναντήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα το Μουσείο Μπενάκη σφραγίζει τον κύκλο των εκδηλώσεων για το «Έτος Δομήνικου Θεοτοκόπουλου». Φέτος συμπληρώθηκαν 400 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Κρητικού καλλιτέχνη, και οι εκδηλώσεις αποτελούν τιμή στη μνήμη του. Ο Ελ Γκρέκο γεννήθηκε στο Ηράκλειο το 1541 και πέθανε στις 7 Απριλίου του 2614 στο Τολέδο της Ισπανίας, όπου πέρασε 37 από τα 73 χρόνια της ζωής του. Οι εκδηλώσεις του Μουσείου Μπενάκη θα διαρκέσουν ως το Μάρτιο του 2015. Στο Κεντρικό Κτήριο του Μουσείου θα παρουσιαστεί η έκθεση Ο φιλικός κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο, ενώ στο Κτήριο της Οδού Πειραιώς θα πραγματοποιηθούν η έκθεση Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης, καθώς και το διεθνές επιστημονικό συνέδριο Ο Γκρέκο απ’ την Κρήτη στη Βενετία, στη Ρώμη, στο Τολέδο.

Ο ΦΙΛΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΓΚΡΕΚΟ ΣΤΟ ΤΟΛΕΔΟ

Μουσείο Μπενάκη, Κεντρικό Κτήριο

 Στόχος της έκθεσης είναι να γίνουν γνωστοί και να τιμηθούν οι διανοούμενοι, συλλέκτες και παραγγελιοδότες που αποτελούσαν τον προσωπικό κύκλο του Γκρέκο στο Τολέδο, τον ενέπνευσαν και τον στήριξαν σε όλη τη φάση της δημιουργικής του ζωής. Ο Κρητικός ζωγράφος έζησε 37 ολόκληρα χρόνια στο Τολέδο, επαγγελματικά σε μεγάλο βαθμό πετυχημένος αλλά πνευματικά σχετικά απομονωμένος.

Ένας ζωγράφος με τη δική του ουμανιστική παιδεία δεν μπορούσε να έχει παρά ελάχιστους συνομιλητές στο Τολέδο: μια αριθμητικά περιορισμένη ελίτ ιταλικής κουλτούρας που ήταν σε θέση να εκτιμήσει το ιδιόμορφο εικαστικό του έργο. Η έκθεση περιλαμβάνει δύο από τις σημαντικότερες προσωπογραφίες που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης (από τις συλλογές του Museo del Prado), καθώς και άλλα ζωγραφικά έργα, σπάνια βιβλία, χειρόγραφα και χαρακτικά του 16ου και του 17ου αιώνα που φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας, στα Αρχεία του Τολέδου (Archivo Municipal de Toledo, Archivo Provincial de Toledo, Biblioteca de Castilla-La Mancha), και σε άλλα ιδρύματα (Museo del Greco, Archivo Historico de Protocolos de Madrid) που πρόθυμα δέχτηκαν να δανείσουν τους θησαυρούς τους.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο ιστορικός Richard Kagan (καθηγητής στο Johns Hopkins University, Baltimore), σε συνεργασία με τον ιστορικό τέχνης Νίκο Χατζηνικολάου (ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης). Την έκθεση συνοδεύει πλούσια επιστημονική έκδοση, την οποία επιμελείται οΝίκος Χατζηνικολάου, με κείμενα του επιμελητή και των Richard Kagan και Ιωάννη Χασιώτη.

Ο ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΒΕΝΕΤΙΑΣ ΚΑΙ ΡΩΜΗΣ

Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο Οδού Πειραιώς

 Η έκθεση «Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης», είναι μια συνδιοργάνωση του Μουσείου Μπενάκη με το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, όπου και παρουσιάστηκε αρχικά (21 Ιουνίου έως τις 25 Οκτωβρίου 2014).

Η έκθεση επικεντρώνεται σε δύο πίνακες του Γκρέκο που εκτίθενται μόνιμα στους χώρους του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, στο Ηράκλειο. Πρόκειται για τη Βάπτιση του Χριστού, που ανήκει στο Δήμο Ηρακλείου, και την Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά, που αγοράστηκε από τα Ιδρύματα Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού, το 1991. Τα ιστορικά πρόσωπα που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι ο καρδινάλιος Alessandro Farnese, ο βιβλιοθηκάριός του Fulvio Orsini, καθώς και ο μικρογράφος Giulio Clovio. Ο Γκρέκο φιλοξενήθηκε επί δύο χρόνια (1570-1572) στο Palazzo Farnese μετά από επιστολή τουGiulio Clovio προς τον καρδινάλιο, όπου τον χαρακτήριζε «σπάνια περίπτωση για τη ζωγραφική», ενώ για τον Fulvio Orsini οι ειδικοί πιστεύουν ότι το έργο Άποψη του Όρους Σινά του ανήκε και ίσως να ήταν παραγγελία δική του. Έτσι, διερευνώνται τα πρώτα βήματα του καλλιτέχνη στη Δύση, τόσο στη

Βενετία όσο και στην αρχή της ρωμαϊκής περιόδου της ζωής του (1567-1574). Με τη βοήθεια ζωγραφικών έργων, χαρακτικών και χειρογράφων ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη του φιλόδοξου και υπερήφανου ζωγράφου από την Κρήτη στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της μετα-αναγεννησιακής Ιταλίας.

Στην έκθεση παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η Προσκύνηση των ποιμένων από το Agnes Etherington Art Center (Kingston, Καναδάς), η Προσωπογραφία του Giulio Clovio της Sofonisba Anguissola που ανήκει σε ιδιωτική συλλογή του εξωτερικού (Ρώμη), μια Προσωπογραφία του Fulvio Orsini, αγνώστου καλλιτέχνη, από τις συλλογές του Μουσείου Uffizi, καθώς και ο πίνακας του Γκρέκο Παιδί που φυσάει ένα αναμμένο δαυλί από το Museo Nazionale di Capodimonte τηςΝάπολης.

Την έκθεση συνοδεύει πλούσια επιστημονική έκδοση με κείμενα των Παναγιώτη Ιωάννου, Μαρίας Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου, David McTavish και Νίκου Χατζηνικολάου. Επιμελητής της έκθεσης και της έκδοσης είναι ο Νίκος Χατζηνικολάου.

 El Greco from Crete, to Venice, to Rome, to Toledo

Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο        

Το Μουσείο Μπενάκη, στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Γκρέκο, διοργανώνει τριήμερο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με τίτλο «El Greco from Crete, to Venice, to Rome, to Toledo», με τη συμμετοχή 22 επιστημόνων από όλο τον κόσμο, ειδικών στο έργο του Θεοτοκόπουλου. Η ευρεία θεματική και η έμφαση που θα δοθεί στον πίνακα του Λαοκόωντα, όπως επίσης και το επίπεδο τόσο των επιστημονικών ανακοινώσεων όσο και των δύο κεντρικών ομιλιών που έχουν προγραμματιστεί, καθιστούν το συνέδριο ένα πραγματικό γεγονός για όσους ενδιαφέρονται για τον καλλιτέχνη ή ευρύτερα για την ευρωπαϊκή ζωγραφική του 16ου αιώνα.

Οι ανακοινώσεις στα ισπανικά θα μεταφράζονται ταυτόχρονα στα αγγλικά και στα ελληνικά. Οι ανακοινώσεις στα γαλλικά, ιταλικά και ελληνικά, θα μεταφράζονται ταυτόχρονα στα αγγλικά.

• Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο Οδού Πειραιώς, Αμφιθέατρο
  21-22-23 Νοεμβρίου 2014

Εκπαιδευτικές Επισκέψεις Σχολικών Ομάδων

Ειδικά για την έκθεση «Ο φιλικός κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο» (Κεντρικό Κτήριο) το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου Μπενάκη πρόκειται να οργανώσει εκπαιδευτικές επισκέψεις, οι οποίες απευθύνονται κυρίως σε μαθητές που φοιτούν στις δυο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Όσα σχολεία ενδιαφέρονται να δηλώσουν συμμετοχή θα προμηθεύονται εκ των προτέρων πλούσιο πληροφοριακό υλικό για την προετοιμασία της επίσκεψης με επιλογές από τη διεθνή βιβλιογραφία, αλλά και οδηγίες-προτάσεις προς τον εκπαιδευτικό για την εποικοδομητική κίνηση των μαθητών του στο χώρο της έκθεσης. Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια νοερή διαδρομή που θα συνδέει την έκθεση του Κεντρικού Κτηρίου του Μουσείου Μπενάκη, τόσο με αυτήν του Κτηρίου της οδού Πειραιώς όσο και με εκείνη του γειτονικού Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

• Πληροφορίες και κρατήσεις: Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Δευτέρα έως Πέμπτη, 10:00-14:00, τηλ. 210 3671067-69.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ Κεντρικό Κτήριο, Κουμπάρη 1 

Διάρκεια: 13 Νοεμβρίου 2014 – 1 Μαρτίου 2015

Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη, Παρασκευή: 9:00-17:00 Πέμπτη, Σάββατο: 9:00-24:00 Κυριακή: 9:00 – 15:00 Δευτέρα, Τρίτη: ΚΛΕΙΣΤΑ

Τηλ. 210 3671000 www.benaki.gr

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ Κτήριο οδού Πειραιώς Πειραιώς 138  

Διάρκεια: 21 Νοεμβρίου 2014  – 1 Μαρτίου 2015

Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη, Κυριακή: 10:00-18:00 Παρασκευή, Σάββατο: 10:00-22:00   Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: ΚΛΕΙΣΤΑ

Τηλ. 210 3453111 www.benaki.gr

Κριτικοί Λογοτεχνίας - Δημήτρης Νικολαρεΐζης (1908-1981)

Μοναχικός και μοντέρνος

Ολόκληρο το έργο ενός κριτικού που συνδέθηκε με τη Γενιά του ’30 και υπερασπίστηκε τον μοντερνισμό, σε δύο τόμους

ΠΗΓΗ:

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  26/02/2012 05:45

Κριτικός συνδεδεμένος άρρηκτα με τις αναζητήσεις της πολύκροτης Γενιάς του '30, ο Δημήτρης Νικολαρεΐζης (1908-1981) ακολούθησε έναν μάλλον μοναχικό και ολιγόλογο δρόμο, μένοντας μακριά από την τύρβη της αγοράς και αποφεύγοντας επίμονα την οποιαδήποτε κίνηση εντυπωσιασμού. Συγκεντρωμένο σε δύο όλους κι όλους τόμους (Ούγος Φώσκολος και Ανδρέας Κάλβος, 1961, και Δοκίμια κριτικής, 1962), το έργο του Νικολαρεΐζη έρχεται τώρα ξανά στην επιφάνεια χάρη στην πρωτοβουλία των εκδόσεων Αγρα και του Χ. Λ. Καράογλου, που μας δίνουν την ευκαιρία να πιάσουμε επαφή με την ευρυμάθεια, τον αδογμάτιστο στοχασμό και την εξαιρετικά επιμελημένη γραφή του, από την οποία θα πρέπει να πω ότι δεν λείπει και μια λεπτή ποιητική αύρα.

Τα ενδιαφέροντα του Νικολαρεΐζη είναι πολλαπλά: ο Αντρέ Ζιντ (η πορεία του από τη θρησκευτική πίστη προς την ατομική εξέγερση και από την τεχνοτροπία του συμβολισμού προς τη γυμνή έκφραση), η σχέση μνήμης και χρόνου στον Μποντλέρ και στον Προυστ διά μέσου του Μπερξόν, ο ιμπρεσιονισμός και ο κυβισμός (με ποιον τρόπο οδηγούν στην αποσύνθεση ή και στην έκλειψη του εικαστικού αντικειμένου), η παλαιά και η νέα ποίηση (από τον αρχαίο λυρισμό στη μουσική γλώσσα του Μαλαρμέ και στη ρηγματική μέθοδο των υπερρεαλιστών), ο ηδονισμός και ο αισθησιασμός του Καβάφη (ένας καλλιτέχνης της υποβλητικής αναπόλησης, που ξέρει πώς να αντλεί το υλικό του από την κοινή ανθρώπινη εμπειρία), ο Τζέιμς Τζόις και η πεζογραφία του ελληνικού «εσωτερισμού» (Στέλιος Ξεφλούδας, Γ. Δέλιος, Αλκιβιάδης Γιαννόπουλος), η παρουσία του Ομήρου στον Σολωμό, στον Καζαντζάκη, στον Σικελιανό και στον Σεφέρη (ο καθένας ανασυγκροτεί την αρχαία πηγή σύμφωνα με τις ανάγκες της τέχνης του και του καιρού του) και το μοναδικό ύφος του Κάλβου (ο ποιητής του υψηλού φρονήματος και των ανορθωτικών αισθημάτων).

Σε όλες τις παρεμβάσεις του ο Νικολαρεΐζης θα υπερασπιστεί με μεγάλη σταθερότητα και συνέπεια τις αρχές του μοντερνισμού. Αντί όμως να ταυτιστεί με τον μοντερνισμό και να αναλάβει εργολαβικά την προώθηση του καινούργιου και του διαφορετικού απέναντι σε ένα ούτως ή άλλως χρεοκοπημένο παρελθόν, ο κριτικός θα προσπαθήσει να ερμηνεύσει συστηματικά τους πολύπλοκους παράγοντες που προετοίμασαν και έκαναν αναγκαία τη μετάβαση από την παράδοση στη νεωτερικότητα. Μολονότι γνήσιο τέκνο της εποχής του, ο Νικολαρεΐζης θα κατορθώσει να συλλάβει τις κοσμογονικές μεταβολές της από τη δέουσα απόσταση, προτιμώντας να εμπιστευτεί όχι τη σημαία του πολεμιστή, αλλά την οξυδερκή ιστορική του αίσθηση.

Η ιδεώδης κριτική

Ενα άλλο σημαντικό στοιχείο της δοκιμιογραφίας του Νικολαρεΐζη είναι η ισχυρή κριτική της αυτοσυνειδησία: η ανάγκη με άλλα λόγια του κριτικού να σκεφτεί διεξοδικά πάνω στα όρια και στους σκοπούς της δουλειάς του σε μια περίοδο κατά την οποία ανάλογοι προβληματισμοί βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και ανθούν σε ολόκληρη την Ευρώπη (βλ. και τις σχετικές παρατηρήσεις του Καράογλου στα επιλεγόμενά του). Ο Νικολαρεΐζης θα απορρίψει την επιστημονική (φιλολογική) κριτική επειδή είναι ικανή με τα θεωρητικά συστήματα και τις αφηρημένες ιδέες της να βιάσει το λογοτεχνικό κείμενο, ενώ θα καταδικάσει και τη δημοσιογραφική κριτική (τη βιβλιοκρισία) εξαιτίας της βιασύνης και του ασυστηματοποίητου λόγου της.

Η ιδεώδης κριτική για τον Νικολαρεΐζη είναι η κριτική που βρίσκεται ανάμεσα στην επιστήμη και στη δημοσιογραφία: το κριτικό δοκίμιο, το οποίο από τη μία πλευρά διατηρεί τη δυνατότητα της συνθετικής προσέγγισης και της τεκμηριωμένης επιχειρηματολογίας και από την άλλη μπορεί να βασιστεί στην ατομική ευαισθησία και στο προσωπικό γούστο, προχωρώντας σε μια εις βάθος ανάγνωση της λογοτεχνίας: σε μιαν ανάγνωση που θα εξασφαλίζει τα αντικειμενικά της εχέγγυα χωρίς να πνίγει την υποκειμενικότητά της. Αλλά, κακά τα ψέματα, ένα τέτοιο είδος κριτικής δεν θα θέλαμε και σήμερα;

Τα ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙΑ SOS χρειάζονται τη βοήθειά μας.

Τα ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΩΡΙΑ SOS χρειάζονται τη βοήθειά μας. Παρακαλούμε κοινοποιήστε την έκκλησή τους για συγκέντρωση τροφίμων και βοηθήστε με ό,τι δυνάμεις διαθέτετε. Πρόκειται για παιδιά! 

Αντιγράφουμε το μήνυμά τους αυτούσιο:

«Αυτό το χρονικό διάστημα οι ανάγκες μας σε τρόφιμα είναι μεγάλες και δυσκολευόμαστε να καλύψουμε τις ποσότητες που χρειαζόμαστε για να στηρίξουμε τις οικογένειές μας. Όποιοι από εσάς έχετε τη δυνατότητα να μας προσφέρετε τρόφιμα, τα είδη που χρειαζόμαστε είναι τα εξής: Όσπρια (φακές, φασόλια κλπ), δημητριακά, λάδι, μέλι, κακάο, αλεύρι, αλάτι, κονσέρβες τόνου, τοματάκια (σάλτσες, πελτέ), γάλα εβαπορέ, ζάχαρη, πουρές (σκόνη), χυμοί.

Σε μακαρόνια και ρύζι έχουμε καλυφθεί πλήρως από τις εταιρείες Misko και Uncle Bens.

Μεγάλες όμως είναι οι ανάγκες των σπιτιών μας και στα είδη καθαρισμού: σκόνη πλυντηρίου, μαλακτικό, υγρό σαπούνι πιάτων, υγρά καθαριότητας, χαρτί κουζίνας, χαρτί υγείας.

Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την υποστήριξη. Κάθε προσφορά σας είναι ανεκτίμητη!».

Η παράδοση των ειδών μπορεί να γίνει απευθείας σε όποιο πρόγραμμα σας εξυπηρετεί ή στα γραφεία των Παιδικών Χωριών SOS:

Παιδικό Χωριό SOS Βάρης

166 72 Βάρη

Τ. 210 89 70 748-9 F. 210 89 70 745

sosvari@sos-villages.gr

Παιδικό Χωριό SOS Πλαγιαρίου

575 00 Πλαγιάρι

Τ. 23920 63891 F. 23920 63893

sosplagiari@sos-villages.gr

Παιδικό Χωριό SOS Θράκης:

Αρίστηνο, 681 00 Αλεξανδρούπολη

Τ. 25510 51890 F. 25510 51890

sosthraki@sos-villages.gr

Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας Αθήνας

Μεγίστης 23, 113 61 Aθήνα

Τ. 210 8650111 F. 210 8649946

soscenter@sos-villages.gr

Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας Θεσσαλονίκης

Εγνατία 94, 546 23 Θεσσαλονίκη

T. 2310 233692 F. 2310 233693

sosthessaloniki@sos-villages.gr

Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας Αλεξανδρούπολης

Αρίστηνο, 681 00 Αλεξανδρούπολη

Τ. 25510 51856 F. 25510 51890

sosthrakicenter@sos-villages.gr

Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας Ηρακλείου

Γιαννιτσών 4, 712 01 Hράκλειο Κρήτης

Τ. 2810 222610 F. 2810 222670

soskriti@sos-villages.gr

Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας Καλαμάτας

Καπετάν Κρόμπα 11, 241 00 Kαλαμάτα

Τ. 27210 98660 F. 27210 98939

soskalamata@sos-villages.gr

Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας Κομοτηνής

Σκεπαστού 7-11, 691 00 Κομοτηνή

Τ. 25310 82788 F. 25310 82711

soskomotini@sos-villages.gr

Γραφεία Αθήνας

Καρ. Σερβίας 12-14, 105 62 Αθήνα

T. 210 3313661-3 F. 210 3226652

sosathens@sos-villages.gr

Γραφεία Θεσσαλονίκης

Γρηγορίου Παλαμά 8, 546 22 Θεσσαλονίκη

Τ. 2310 226644 F. 2310 282846

sos.thessaloniki@sos-villages.gr

Για οποιαδήποτε πληροφορία επικοινωνήστε με τα γραφεία των Παιδικών Χωριών SOS στο 210-3313661

"Guido Cagnacci" (January 19, 1601 – 1663)

Ο θάνατος της Κλεοπάτρας

Ο θάνατος της Κλεοπάτρας

Η Μάρθα επιπλήττει την Μαρία για ματαιοδοξία

Η Μανταλένα διασώζεται από έναν άγγελο

Αλληγορία

τιμητική εκδήλωση Luigi Beschi

Βιβλιοπωλείο Εκδοτικού Οίκου ΜΕΛΙΣΣΑ Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2014, 7:00 μμ Ο Εκδοτικός Οίκος ΜΕΛΙΣΣΑ σας προσκαλεί σε εκδήλωση προς τιμήν του μεγάλου αρχαιολόγου Luigi Beschi, ομότιμου καθηγητή αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας και επίτιμου καθηγητή αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Οι εισηγητές της εκδήλωσης θα μας παρουσιάσουν την προσωπικότητα και το έργο του, αναφερόμενοι σε ζητήματα και πτυχές, που ο κάθε ένας τους γνωρίζει, λόγω της σχέσης του με τον τιμώμενο.

Ε ι σ η γ η τ έ ς Αγλαΐα Αρχοντίδου, επίτημη έφορος αρχαιοτήτων, Διευθύντρια Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών Φραγκούλα Γεώρμα, αρχαιολόγος, ΥΠΠΟΑ Άγγελος Δεληβορριάς, καθηγητής, Διευθυντής Μουσείου Μπενάκη Μανόλης Κορρές, καθηγητής αρχιτεκτονικής ΕΜΠ Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, ομότιμος καθηγητής αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Τιβέριος, ακαδημαϊκός, καθηγητής αρχαιολογίας ΑΠΘ Καλλιόπη-Μαρία Φαρμακίδη,αρχαιολόγος, σύμβουλος πρωθυπουργού

Σε αυτήν την τόσο ξεχωριστή γιορτή τιμούμε έναν βαθύ γνώστη της αρχαιότητας και μεγάλο φίλο της Ελλάδας. Copyright © 2014 Εκδοτικός Οίκος ΜΕΛΙΣΣΑ, All rights reserved. www.melissabooks.com Εκδοτικός Οίκος ΜΕΛΙΣΣΑ Σκουφά 58 Αθήνα, Αττική 10680 Greece