Παρασκευή 22 Ιανουαρίου 2016

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ



21.01.2016
Γράφει η Χρυσούλα Βακιρτζή
Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ
Η ποίηση και η πεζογραφία της Ελλάδας, ουσιαστικά, γράφτηκε στο δρόμο, στην πράξη. Όμηρος, Λόρδος Μπάυρον, ταξίδεψαν, ενώ ο μύθος ή η αλήθεια θέλει τη Σαπφώ ν’ αυτοκτονεί για το ερωτικό της πάθος / ποιητική έμπνευσή της συνάμα.

«Κι ακαρτέρει κι ακαρτέρει φιλελεύθερη λαλιά, το ‘να χτύπαε τ’ άλλο χέρι από την απελπισιά», τονίζει σε στίχο του εθνικού μας ύμνου ο Διονύσιος Σολωμός. Αγωνιώδης έλλειψη και αναζήτηση της πράξης –μιας πράξης κι εδώ. Παρόλα αυτά, από τη λογοτεχνική γενιά του 1930, η Ελληνική λογοτεχνία περνά σταδιακά στο στατικό. Κοινώς, στη θεωρία, στον εξατομικισμό.

Πιθανόν οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, Αλώσεις, Χαμένες Πατρίδες, εμφύλιοι κλπ. να υπήρξαν τελικώς η βάση / αφετηρία του «εξειδικευμένου» και της «εκπαίδευσης». Αγνοούμε τον άνθρωπο, τη μοναδικότητά του, δηλαδή και πάμε μαζικώς «σε μια κάποια ασφάλεια». Στην ασφάλεια μιας μονοσήμαντης ζωής, έκφρασης, λογοτεχνίας, με λίγα λόγια.

ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ 
Η ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

Με τις σκέψεις αυτές, ως εισαγωγικό πρόλογο, παρουσιάζω στο σημερινό μου σημείωμα τη Διαδικτυακή Ποιητική Ανθολογία – Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα 

(http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=9084.0).

Όντως πολύ δύσκολο το όλο εγχείρημα, που εμπνεύστηκε η φιλόλογος και μεταφράστρια Βίκυ Παπαπροδρόμου, που, ως όραμα ή και πραγματοποίηση, έχουν την επιμέλεια, επιλογή, ποιοτική υπογραφή της ιδίας. Από την ποίηση της Ζωής Καρέλη, του Μανόλη Αναγνωστάκη άρχισε ουσιαστικά η Ανθολογία, αλλά στην πορεία προέκυψε μια πληθώρα από βιβλία ποιητών. Έτσι, σε μια εποχή που η ποίηση τρομάζει, απωθεί τον κόσμο, η Β. Παπαπροδρόμου τονίζει:

«Είναι πολλά τ' αδέρφια μας οι ποιητές: που γεννήθηκαν στη Σαλονίκη, που ήρθαν μικρά παιδιά εδώ, που μεγάλωσαν εδώ, που σπούδασαν εδώ, που φύγανε αποδώ, που ήταν περαστικοί αποδώ, που ξαναγύρισαν εδώ, που δεν έφυγαν ποτέ αποδώ αλλά ταξιδεύουν με το νου και την ψυχή... είναι πολλά τ' αδέρφια μας, οι ποιητές της πόλης. Δεν είμαστε μόνοι..

Τη φοράμε κατάσαρκα όσοι ζήσαμε, έστω και για λίγο καιρό, εδώ. Τραγουδάμε (σ)τα σοκάκια της, ερωτευόμαστε (σ)τις γειτονιές της, ξέρουμε απέξω τις διαδρομές - τις διαδρομές για τα κάστρα, τις διαδρομές για την παραλία, τις διαδρομές για τ' όνειρο, τις διαδρομές για τη ζωή, τις διαδρομές της ποίησης. Όποιος έζησε σε τούτη την πόλη έστω και μια μέρα, δεν μπορεί, δεν γίνεται αλλιώς - νομοτελειακά, θα νιώθει μια ζωή και Σαλονικιός.

Πάντα έτσι συμβαίνει. Όλοι οι Έλληνες της γης είναι και Θεσσαλονικιοί. Αυτό το σταυροδρόμι των Βαλκανίων, η πρωτεύουσα των προσφύγων, κοντά έναν αιώνα πια αποτελεί κομμάτι της ιστορίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους σε κάθε της έκφανση. Να βλέπουμε μέσα από τη δικιά τους ψυχή με άλλο μάτι τη Θεσσαλονίκη και κάθε άλλη πολιτεία αυτής της γης. Τους χρωστάμε πολλά και ήρθε η ώρα να ξεπληρώσουμε τα χρέη μας. Πώς; Διαβάζοντας τα γραπτά τους. Ένα προς ένα. Με προσοχή, με σεβασμό, με αγάπη. Είναι ο μοναδικός τρόπος να τους πούμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ» για όλη την ομορφιά που μας δίνουν απλόχερα.»


Συν τω χρόνω, ωστόσο, ήρθε να προστεθεί ακόμη μια ενότητα ή προέκταση της Ανθολογίας. Να προστεθούν ποιητικές φωνές και από την ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας. 

Κι εδώ ο μεστός λόγος της Β. Π. προσθέτει:


Η ΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΕΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ


«Υπάρχουν συγγραφείς που αλλού γεννήθηκαν, αλλού μεγάλωσαν, αλλού έζησαν και άλλος τόπος χάραξε βαθιά την ψυχή και τη σκέψη τους. Η Θεσσαλονίκη μάλλον υπήρξε και συνεχίζει να είναι τόπος-καταλύτης για πολλούς από τους νεοέλληνες συγγραφείς που κάπου βαθιά μέσα τους νιώθουν και Θεσσαλονικείς. Μια σειρά ονομάτων λογοτεχνών που ήδη έχω συμπεριλάβει στην ανθολογία μου, δεν είναι αμιγώς Θεσσαλονικιοί. Για τον καθέναν τους υπάρχει, κρυφά ή φανερά στο έργο του, μια ιστορία ζωής που τον δένει με τη Θεσσαλονίκη.

Συχνά αφορούν προσωπικές εμπειρίες και στιγμές ανθρώπων, τις οποίες δεν χρειάζεται να δημοσιοποιήσω άσκοπα είτε για να δημιουργήσω εντυπώσεις για να δικαιώσω τις επιλογές μου στην ανθολόγηση. Αρκεί που μου τις εμπιστεύτηκαν ορισμένοι δημιουργοί ή τους τις εκμαίευσα κατά εποχές ή τις έμαθα από παλαιότερους ομοτέχνους τους και/ή φίλους της ποίησης.

Κατά την ταπεινή μου άποψη, είμαστε πολύ μικρή χώρα για να θεσμοθετούμε αυστηρά εσωτερικά γεωγραφικά σύνορα, ιδίως σε ό,τι αφορά τον πολιτισμό μας και τα πνευματικά μας κειμήλια. Εκλεκτικές συγγένειες στην ποίηση της Θεσσαλονίκης Υπάρχουν…»


ΟΙ ΝΕΕΣ ΦΩΝΕΣ, Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ



Θέλω να ευχηθώ καλή δύναμη και να ευχαριστήσω τη Βίκυ Παπαπροδρόμου, γιατί στις όσες φορές έτυχε να βρεθώ στη Θεσσαλονίκη, ένιωσα πολύ κοντά μου την πόλη και τους κατοίκους της.

Γιατί η γενιά μου, γενιά λίγο προ –και μόλις μετέπειτα Μεταπολίτευσης, γαλουχηθήκαμε με το όραμα η Καβάλα (η γαλάζια πολιτεία και γενέτειρα των Βασίλη Βασιλικού, Μαρίας Κυρτζάκη, Χρόνη Μίσσιου), να είναι η τρίτη πρωτεύουσα της Ελλάδας με δεύτερη τη Θεσσαλονίκη και πρώτη την Αθήνα
Τόσο απλά, σαν μια σκυτάλη πολιτισμού. Μπολιασμένος με νέες πράξεις, φωνές ξανά. Σαν αμπέλι που βλασταίνει πρώτη φορά. Όπως η Διαδικτυακή Ανθολογία Ποιητών της Θεσσαλονίκης του 20ου Αιώνα.

Επισκεφτείτε τους ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα

 (http://www.translatum.gr/forumΓ/index.php?topic=9084.0). Αξίζει! 

4 σχόλια: